ઘણા ઉતાર-ચઢાવ બાદ આખરે 1લી જુલાઈએ GSTએ તેના પાંચ વર્ષ પૂરા કર્યા. આ પાંચ વર્ષમાં GSTના ઘણા ફાયદા અને ગેરફાયદા જોવા મળ્યા. તેની સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે આ સિસ્ટમે ટેક્સ અનુપાલનમાં ટેક્નોલોજીના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. આ કારણે દર મહિને એક લાખ કરોડથી વધુનું કલેક્શન હવે સામાન્ય બાબત બની ગઈ છે. સરકાર દ્વારા “એક રાષ્ટ્ર, એક બજાર, એક કર” ની આ પહેલે માલ અને સેવાઓ પરના મોટાભાગના કેન્દ્ર અને રાજ્ય કર અને સેસને શોષી લીધા છે. GST સિસ્ટમનો ઉદ્દેશ દેશમાં પરોક્ષ કર પ્રણાલીને સરળ બનાવવાનો હતો.
GST શા માટે દાખલ કરવામાં આવ્યો?
દેશના નવા પરોક્ષ કરને નાબૂદ કરવા માટે 1 જુલાઈ, 2017 થી GST શાસનની રજૂઆત અને અમલ કરવામાં આવી હતી, જેમાં માલના ઉત્પાદન અને વેચાણ પર સેસ ઉપરાંત સેવાઓ પરના રાજ્ય અને કેન્દ્રીય કરનો સમાવેશ થાય છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતમાં વ્યવસાયિક પ્રક્રિયાઓ, કર વહીવટ અને અનુપાલનને સરળ બનાવવાનો હતો.
તે કરના વ્યાપને દૂર કરવા, સ્પર્ધાત્મકતા સુધારવા, ઉત્પાદકો અને નિકાસકારોને સુવિધા આપવા, કર દરો અને માળખામાં એકરૂપતા અને એકલ અને પારદર્શક કર માટે પણ લાવવામાં આવ્યું હતું.
GSTમાં કેટલા ટેક્સ સામેલ છે?
કેન્દ્ર અને રાજ્યોના માલસામાન અને સેવાઓ પરના કુલ 17 થી વધુ કર અને 13 સેસ GST શાસનમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. તેમાં 7 પ્રકારના કેન્દ્રીય કરનો સમાવેશ થાય છે. જેમ કે- સેન્ટ્રલ એક્સાઇઝ ડ્યુટી, વધારાની આબકારી જકાત, ઔષધીય અને કોસ્મેટિક તૈયારી અધિનિયમ હેઠળ વસૂલવામાં આવતી આબકારી જકાત, સર્વિસ ટેક્સ, વધારાની કસ્ટમ ડ્યુટી જેને સામાન્ય રીતે CVD તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, કસ્ટમ-4% ની વિશેષ વધારાની ડ્યુટી, સેસ અને સરચાર્જ જ્યાં સુધી તેઓ સંબંધિત છે.
આ સિવાય રાજ્યના કેટલાક ટેક્સને પણ તેમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. દા.ત. વેટ/સેલ્સ ટેક્સ, સેન્ટ્રલ સેલ્સ ટેક્સ (કેન્દ્ર દ્વારા વસૂલવામાં આવે છે અને રાજ્યો દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવે છે), મનોરંજન કર, એન્ટ્રી ટેક્સ, ખરીદી કર, લક્ઝરી ટેક્સ, જુગાર, સટ્ટાબાજી અને લોટરી પરનો કર, રાજ્ય સેસ અને સરચાર્જ જ્યાં સુધી તેઓ માલ અને સેવાઓના પુરવઠા સાથે સંબંધિત છે.
હાલમાં, GST સિસ્ટમમાં ચાર સ્લેબ છે – 5 ટકા, 12 ટકા, 18 ટકા અને 28 ટકા. 18 ટકાના સ્લેબમાં લગભગ 500 વસ્તુઓ છે, જેમાંથી લગભગ 70 ટકા જીએસટી કલેક્શન આવે છે. આ સિવાય અનબ્રાંડેડ અને અનપેક્ડ ફૂડ આઈટમ્સ જેવી વસ્તુઓની મુક્તિ યાદી છે જેના પર કોઈ ટેક્સ નથી લાગતો.
પહેલા 31% ટેક્સ ભરવો પડતો હતો
GST પ્રણાલીના અમલ પહેલા, ગ્રાહકે VAT, આબકારી જકાત, CST વગેરે સહિત સરેરાશ 31 ટકા ટેક્સ ચૂકવવો પડતો હતો. ટેક્સ સિસ્ટમને સુવ્યવસ્થિત કરવા માટે, 17 સ્થાનિક કર અને એક્સાઇઝ ડ્યુટી, સર્વિસ ટેક્સ અને વેટ જેવા 13 સેસને GSTમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા.
