ગહન અવસ્થા હાર સ્વીકારી રહી નથી! ફરી અદાણીના બહાને ભારત પર પડી ખરાબ નજર, મોદી સરકાર પણ નિશાને?

New Delhi News : ભારત સરકાર અને વેપારી સમુદાય હિંડનબર્ગ રિસર્ચ રિપોર્ટના સમયને લઈને ચિંતિત છે. રશિયન મીડિયા સંસ્થા સ્પુટનિકની ભારતીય શાખા સ્પુટનિક ઈન્ડિયા અનુસાર, નિષ્ણાતો તેને ‘ડીપ સ્ટેટ’ ષડયંત્ર માની રહ્યા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ‘ડીપ સ્ટેટ’ મોદી સરકારને અસ્થિર કરવા માંગે છે. બાંગ્લાદેશમાં અમેરિકાની ભૂમિકાને લઈને પણ ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. નિષ્ણાતો માને છે કે માર્કેટ રેગ્યુલેટરી બોડી સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (સેબી) સામે અમેરિકન શોર્ટ સેલર હિંડનબર્ગ રિસર્ચનો રિપોર્ટ પણ ‘ડીપ સ્ટેટ’ની ચાલની એક કડી છે. ઉદ્યોગના સૂત્રોએ સ્પુટનિક ઇન્ડિયાને જણાવ્યું છે કે તેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતીય સંસ્થાઓમાં વિશ્વાસ નબળો પાડવાનો છે.

સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર હિંડનબર્ગ રિસર્ચના આ પ્રયાસ અંગે ભારતીય અધિકારીઓને જાણ કરવામાં આવી છે. તેમનું કહેવું છે કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની સરકારને અસ્થિર કરવાના આ પશ્ચિમી શક્તિઓના પ્રયાસો છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, પશ્ચિમી દેશો ભારતને અસ્થિર કરવા ઈચ્છે છે તેના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે.

ઉદાહરણ તરીકે…➤ ભારતની અર્થવ્યવસ્થા ઝડપથી વધી રહી છે અને આવનારા દાયકાઓમાં તે અમેરિકાને પાછળ છોડી શકે છે.
➤ ડૉલરના ઘટતા વપરાશ વચ્ચે ભારતીય રૂપિયાનો ઉપયોગ વધી રહ્યો છે.
➤ ભારતની વિદેશ નીતિમાં વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતાની મજબૂત પરંપરા છે.સૂત્રોનો દાવો છે કે ‘આ ભારતની સરકારી સંસ્થાઓને બદનામ કરવાનો સીધો પ્રયાસ છે. આ હુમલો માત્ર અદાણી પર જ નહીં પરંતુ સેબીની અખંડિતતા પર છે.

એ જ રીતે, તેમના અગાઉના અહેવાલે (જાન્યુઆરી 2023માં) મુખ્ય સરકારી સંસ્થાઓ જેમ કે LIC, SBI અને અન્ય જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં ગભરાટ પેદા કર્યો હતો, જેમણે અદાણી ગ્રુપના શેરમાં રોકાણ કર્યું હતું.’ભારતનું શેરબજાર ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (GDP) રેશિયો 2019માં 77% હતો, જે 2023-24માં વધીને 124% થયો છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે બજારોમાં કોઈપણ ગરબડની સીધી અસર લાખો મધ્યમ વર્ગના ભારતીયો પર પડી શકે છે જેમણે બજારોમાં સીધું રોકાણ કર્યું છે. તદુપરાંત, નિષ્ણાતોએ નોંધ્યું છે કે હિન્ડેનબર્ગે જે ઇરાદો રાખ્યો હતો તેનાથી બરાબર વિરુદ્ધ થયું છે. તેમણે કહ્યું કે LIC એ અદાણી જૂથની કંપનીઓમાં તેનો હિસ્સો વધાર્યો છે, જોકે તે નજીવો વધારો છે.સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, ‘આની પાછળ એક આર્થિક હેતુ પણ છે, જે અદાણીના શેર શોર્ટ કરીને નફો મેળવવાનો છે.

લગભગ 200 અમેરિકન સ્ટોક બ્રોકર્સ અને મધ્યસ્થીઓને ગયા જાન્યુઆરીમાં પ્રકાશિત હિન્ડેનબર્ગ રિપોર્ટની એડવાન્સ નકલો મળી હોવાનું માનવામાં આવે છે, જેના કારણે ભારતીય કોર્પોરેટ ઈતિહાસમાં શેરબજારમાં સૌથી મોટો કડાકો થયો હતો.’ તેમણે કહ્યું કે હિંડનબર્ગે હજુ સુધી સેબીને સ્પષ્ટતા કરી નથી કે તેને અદાણીના શેર શોર્ટ કરીને ફાયદો થયો કે નહીં. ગયા મહિને સેબી દ્વારા હિંડનબર્ગને આપવામાં આવેલી કારણ બતાવો નોટિસમાં આ પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો.નોંધનીય છે કે સૂત્રોએ આશંકા વ્યક્ત કરી છે કે ‘ડીપ સ્ટેટ’ના લોકોને કેટલાક ભારતીયોનું સમર્થન પણ મળી રહ્યું છે. આમાં વિપક્ષી નેતાઓ, હરીફ ઉદ્યોગપતિઓ અને સરકારના કેટલાક લોકોનો સમાવેશ થાય છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે આ ભારતીય સંસ્થાઓ ‘ટૂંકા ગાળાના રાજકીય અથવા આર્થિક લાભો’ના લોભમાં વ્યાપક ભૂ-રાજકીય સંદર્ભને અવગણી રહી છે.

સૂત્રોનો દાવો છે કે ‘હિન્ડેનબર્ગને મળેલા દસ્તાવેજો ભારતીયોની મદદ વિના શક્ય ન હોત. ‘ડીપ સ્ટેટ’માં અમેરિકન સંસ્થાનોનો એક વર્ગ અને જ્યોર્જ સોરોસ જેવા અબજોપતિઓનો સમાવેશ થાય છે, જેઓ ભારતમાં બહુવિધ મોરચા ધરાવે છે.’નોંધનીય છે કે તાજેતરના આરોપો બાદ ભારતની મુખ્ય વિપક્ષી પાર્ટી કોંગ્રેસે સેબીના વડા માધબી પુરી બુચના રાજીનામાની માંગ કરી છે. કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ અને લોકસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા, રાહુલ ગાંધીએ ગુરુવારે પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરી અને ગૌતમ અદાણીની ધરપકડની માંગ કરી. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અદાણીની ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓને સમર્થન આપી રહ્યા છે.તે જ સમયે, સત્તાધારી ભાજપે રાહુલના આરોપો પર કહ્યું છે કે તે એક દિવસ આરોપો કરે છે અને બીજા દિવસે માફી માંગે છે. રાહુલની પ્રેસ કોન્ફરન્સ બાદ ભાજપ તરફથી નેતૃત્વ સંભાળનાર સાંસદ સંબિત પાત્રાએ કહ્યું છે કે રાહુલ ગાંધીને રાષ્ટ્ર વિરોધી વાતો કરવાની આદત પડી ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે રાહુલ ગાંધી ભારતીય શેરબજારમાં પાયમાલી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.

તે જ સમયે બીજેપીના અન્ય સાંસદ કંગના રનૌતે ગાંધી પર આરોપ લગાવ્યો છે કે તેઓ આ દેશ, તેની સુરક્ષા અને અર્થવ્યવસ્થાને અસ્થિર કરવાના તમામ પ્રયાસો કરી રહ્યા છે.સેબીએ તેની સામેના આરોપોને ફગાવી દીધા છે. સેબીએ કહ્યું છે કે તે અદાણી ગ્રૂપ સામે ચાલી રહેલી તપાસમાં નમ્રતા દાખવી રહી નથી. વધુમાં, ભારતીય બજાર નિયમનકારે પણ બુચ સામેના ભ્રષ્ટાચારના આરોપોને ફગાવી દીધા છે. સેબીએ રવિવારે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે ‘માનનીય સુપ્રીમ કોર્ટે 3 જાન્યુઆરી, 2024ના રોજ પોતાના આદેશમાં કહ્યું હતું કે સેબીએ અદાણી ગ્રુપ સાથે સંબંધિત 24માંથી 22 કેસની તપાસ પૂર્ણ કરી છે. ત્યારબાદ, બીજી તપાસ માર્ચ 2024 માં પૂર્ણ કરવામાં આવી હતી અને બાકીની એક તપાસ પૂર્ણ થવાની છે.સેબીના નિવેદનમાં વધુ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે કે બુચે સમયાંતરે ‘સંબંધિત જાહેરાતો’ કરી છે, અને ‘હિતોનો સંઘર્ષ હોઈ શકે તેવી બાબતોથી પોતાને રોકી રાખ્યા છે’.

સેબીના વડા અને તેમના પતિએ અદાણીના મની લોન્ડરિંગ સાથે જોડાયેલા બે વિદેશી ફંડમાં તેમનો હિસ્સો છુપાવ્યો હોવાના આરોપોના જવાબમાં આ નિવેદન આપવામાં આવ્યું હતું.દરમિયાન, અદાણી ગ્રૂપે હિંડનબર્ગના નવા અહેવાલમાં આરોપોને ‘દુર્ભાવનાપૂર્ણ, તોફાની અને જાહેરમાં ઉપલબ્ધ માહિતી સાથે છેડછાડ કરવા માટે પૂર્વ-કલ્પિત નિષ્કર્ષ પર પહોંચવા’ ગણાવ્યા છે. તેમણે કહ્યું છે કે આ ‘તથ્યો અને કાયદાની અવગણના કરીને વ્યક્તિગત લાભ મેળવવા’ માટે કરવામાં આવ્યું છે. ગયા વર્ષે અદાણીએ હિંડનબર્ગના આરોપોને ‘ભારત પર આયોજિત હુમલો’ ગણાવ્યા હતા.સ્પુટનિક ઈન્ડિયાએ ભારતીય જાહેર સંસ્થાઓને લક્ષ્ય બનાવવા માટે હિંડનબર્ગ રિસર્ચની પ્રેરણાઓને સમજવા માટે કેટલાક ભારતીય બજાર નિષ્ણાતો સાથે પણ વાત કરી હતી. ઇન્વેસ્ટમેન્ટ એડવાઇઝરી ફર્મ KRIS ના ફાઉન્ડર અને ડાયરેક્ટર અરુણ કેજરીવાલે કહ્યું, ‘જોકે હિન્ડેનબર્ગ ભારતના ઘરેલુ રાજકારણમાં સીધો હસ્તક્ષેપ કરવાનો ઇરાદો રાખતો નથી, એવું લાગે છે કે તે ફરીથી વાતાવરણને બગાડવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. રિપોર્ટનો સમય શંકાસ્પદ છે.

આ બાંગ્લાદેશમાં બનેલી ઘટનાઓ, સંસદ સત્ર સ્થગિત અને બજેટ સત્રની સમાપ્તિ પછી આવ્યું છે. આ એક ભૌગોલિક રાજકીય મુદ્દો હોઈ શકે છે, જો કે આ અનપેક્ષિત છે. ‘હિન્ડેનબર્ગ, જો કે સીધી રીતે નહીં, આને ભૌગોલિક રાજકીય મુદ્દામાં ફેરવવા માટે બળતણ અને દારૂગોળો પૂરો પાડી શકે છે.’અરુણ કેજરીવાલે કહ્યું કે હિંડનબર્ગ એક રીતે ‘ગંદી યુક્તિઓ રમી રહ્યું છે અને વિચલિત કરવાની યુક્તિઓ દ્વારા ભારતીય બજારમાં પાયમાલી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે’. તદુપરાંત, નિષ્ણાતે યાદ અપાવ્યું કે સેબીના વડાને લગતા આક્ષેપો ‘પહેલેથી જ રદબાતલ’ થઈ ગયા છે. કેજરીવાલે સૂચવ્યું કે તેમનો વાસ્તવિક હેતુ ભારતીય શેરોને ટૂંકાવીને પૈસા કમાવવાનો હતો.કેજરીવાલે કહ્યું, ‘છેલ્લી વખતે જ્યારે હિંડનબર્ગ રિપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે કોઈને આની અપેક્ષા નહોતી. જેના કારણે મૂંઝવણનું વાતાવરણ સર્જાયું હતું અને શેરબજારમાં ગભરાટ ફેલાયો હતો અને અદાણી ગ્રુપને મોટું નુકસાન વેઠવું પડ્યું હતું.

જો કે, આજે બજાર ખુલ્યું ત્યારે આપણે જોયું તેમ, અહેવાલની કોઈ ખાસ અસર થઈ ન હતી. ભારતીય શેરબજારમાં ગભરાટ ફેલાવવાનો તેમનો ઉદ્દેશ્ય નિષ્ફળ ગયો છે.જો કે, તેમણે કહ્યું કે ભારતે હિંડનબર્ગને છોડવું જોઈએ નહીં કારણ કે તેણે સેબી પર હુમલો કર્યો છે. નિષ્ણાતે SEBIને IOSCO ને પત્ર લખીને હિન્ડેનબર્ગના ઓળખપત્રો તેમજ તેના પર કોણ નિયંત્રણ કરે છે તેની માહિતી મેળવવાનું સૂચન કર્યું. IOSCO વિશ્વભરના માર્કેટ રેગ્યુલેટરની દેખરેખ રાખે છે. કેજરીવાલે કહ્યું, ‘હવે, હિંડનબર્ગે ભારતીય સંસ્થા પર સીધો આરોપ મૂક્યો હોવાથી, નિયમનકાર અને સરકાર તરફથી વળતી કાર્યવાહી નિશ્ચિત છે.’બીજી તરફ ઈન્ડિટ્રેડ કેપિટલના ગ્રૂપ ચેરમેન સુદીપ બંદ્યોપાધ્યાય કહે છે કે અમેરિકામાં એક્ટિવિસ્ટ રોકાણકારો મેનેજમેન્ટને દોષી ઠેરવે છે અને તેમની સંપૂર્ણ બદલીની માંગ કરે છે.

દરમિયાન, હિંડનબર્ગ જેવા શોર્ટ સેલર્સ સામેના ચાર્જીસને વધુ સારી રીતે હેન્ડલ કરીને ભારતીય બજાર ચોક્કસપણે પરિપક્વ થઈ રહ્યું છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. બંદ્યોપાધ્યાયે કહ્યું, ‘અમે જોયું કે લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો પહેલાં શું થયું, જ્યારે બજાર ઘટ્યું અને પછી રિકવર થયું. 23 જુલાઈએ કેન્દ્રીય બજેટમાં જ્યારે કેપિટલ ગેઈન ટેક્સમાં વધારો કરવામાં આવ્યો ત્યારે પણ આવું જ જોવા મળ્યું હતું.