અમેરિકા-રશિયા વચ્ચે વધી રહેલા તણાવને કારણે ભારતની ચિંતા વધી ગઈ છે. રશિયા પાસેથી S-400 મિસાઈલ સિસ્ટમની ખરીદીને કારણે ભારત પર CAATSA (કાઉન્ટરિંગ અમેરિકાઝ એડવર્સરીઝ થ્રુ સેંક્શન્સ એક્ટ) પ્રતિબંધો લાદવાનો મુદ્દો ફરી એકવાર અમેરિકામાં ઉછળ્યો છે. યુક્રેનને લઈને રશિયા પર વધુને વધુ આક્રમકતા દાખવતા યુએસએ હવે કહ્યું છે કે ભારતને S-400 મિસાઈલ ડિફેન્સ સિસ્ટમનું વેચાણ, ક્ષેત્ર અથવા બહારના વિસ્તારોમાં અસ્થિર કરવામાં રશિયાની ભૂમિકા જ મહત્વનો ભાગ ભજવી શકે છે.
યુએસના સખત વાંધાઓ અને બિડેન વહીવટીતંત્ર તરફથી પ્રતિબંધોની ધમકી છતાં, ભારતે તેનો નિર્ણય બદલવાનો ઇનકાર કર્યો હતો અને રશિયા પાસેથી S-400 મિસાઇલ સંરક્ષણ પ્રણાલી ખરીદવાની પ્રક્રિયામાં આગળ વધી રહ્યું છે.
2 ઓગસ્ટ 2017 ના રોજ, યુએસ પ્રમુખે CAATSA એક્ટ પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ અંતર્ગત અમેરિકાએ રશિયા, ઉત્તર કોરિયા અને ઈરાન પર નવા પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે. આમાં અમેરિકાની વિદેશ નીતિ અથવા તેના સુરક્ષા હિતોને સર્વોપરી રાખવામાં આવ્યા છે અને પ્રતિબંધિત દેશો સાથે મોટા સોદા કરનારા દેશો પર પ્રતિબંધોની પણ હિમાયત કરવામાં આવી છે.
ભારત દ્વારા રશિયા પાસેથી મલ્ટી-બિલિયન મિસાઈલ ડિફેન્સ સિસ્ટમ S-400ની ખરીદી પર અમેરિકા સતત પોતાની ચિંતા વ્યક્ત કરી રહ્યું છે. ભારતે સતત કહ્યું છે કે રશિયા પાસેથી S-400 ખરીદવું તેના રાષ્ટ્રીય હિતમાં છે અને તેની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને મજબૂત બનાવે છે.
યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટના પ્રવક્તા નેડ પ્રાઈસે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં જણાવ્યું હતું કે, “ઘણી રીતે આ S-400 પરની અમારી ચિંતાઓને બદલી શકતું નથી. મને લાગે છે કે તે પ્રદેશ અને કદાચ તેની બહારના વિસ્તારોમાં અસ્થિર કરવામાં રશિયાની ભૂમિકા વિશે છે.”
તેણે કહ્યું, “જ્યારે CAATSA (કાઉન્ટરિંગ અમેરિકાઝ એડવર્સરીઝ થ્રુ સેક્શન્સ એક્ટ) પ્રતિબંધોની વાત આવે છે, તો તમે મને પહેલા કહેતા સાંભળ્યા હશે, અમે આ ખરીદી પર હજુ સુધી કોઈ નિર્ણય લીધો નથી, પરંતુ આ ખરીદી પર CAATSA પ્રતિબંધોના જોખમને જોતા અમે આ અંગે ભારત સરકાર સાથે સતત વાત કરી રહી છે.
નેડ પ્રાઈસને પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યો હતો કે ભારતને રશિયન S-400 સિસ્ટમની ડિલિવરીથી યુએસ અને ભારતના દ્વિપક્ષીય સંબંધો કેવી રીતે પ્રભાવિત થશે કારણ કે યુક્રેન પર રશિયન હુમલાની ધમકી દરમિયાન યુએસ અને રશિયા વચ્ચે મોટો તણાવ છે. ?
નેડ પ્રાઈસે કહ્યું કે, ભારત હોય કે અન્ય કોઈ દેશ, અમે તમામ દેશોને રશિયન હથિયારોની કોઈપણ નવી ખરીદી મોકૂફ રાખવાની અપીલ કરવાનું ચાલુ રાખીશું.
અત્યાર સુધી, બિડેન પ્રશાસને ભારત પર CAATSA પ્રતિબંધો લાદવા અંગે કોઈ નિર્ણય લીધો નથી. નેડ પ્રાઈસે કહ્યું, “મારી પાસે કહેવા માટે કોઈ સમયમર્યાદા નથી, પરંતુ અમે ભારતમાં અમારા સાથીદારો સાથે આ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરી રહ્યા છીએ.”
