જમ્મુ-કાશ્મીર વિધાનસભા ચૂંટણીનું કોઈપણ હોય પરિણામ, LG ચલાવશે સરકાર

Jammu and Kashmir News: જમ્મુ-કાશ્મીર વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામો આવી રહ્યા છે. રાજ્યની 90 બેઠકો પર ત્રણ તબક્કામાં ચૂંટણી યોજાઈ હતી. ક્યાંક નિષ્ણાતો 90 બેઠકોના ગુણાકાર અને સમીકરણો સમજાવી રહ્યા હતા. પરંતુ મને ખબર નથી કે છેલ્લા બે દિવસ દરમિયાન શું થયું અને 90 ને બદલે, તે 5 નામાંકિત ધારાસભ્યોની વાત શરૂ થઈ, જેઓ ઉપરાજ્યપાલની દયાથી, ચૂંટણી લડ્યા વિના સીધા જ વિધાનસભામાં પહોંચી જશે. જો ભાજપ સરકારના LG કોઈને નોમિનેટ કરશે તો તેઓ કોને વોટ આપશે, તે પણ જણાવશે કે કોને પૂછવામાં આવ્યું નથી.

મતલબ એ છે કે જ્યારે સરકાર બનાવવાની કવાયત લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરના માધ્યમથી નક્કી થવા જઈ રહી છે ત્યારે સરકાર પાસે કેટલી સત્તા હશે તેનો અંદાજ પોતે જ લગાવી શકાય છે. સૌથી પહેલા સુપ્રીમ કોર્ટના હસ્તક્ષેપ બાદ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાઈ હતી. પરંતુ આ ચૂંટણી એક રાજ્યમાં નહીં પરંતુ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં થઈ હતી. આવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં જેના એલજીને પહેલાથી જ અપાર સત્તા આપવામાં આવી હતી. પરિણામે, એવી આશંકા હતી કે એલજી ચૂંટણી જીતનાર કોઈપણ સરકાર ચલાવશે.

એલજી પાસે પોલીસ, જાહેર હુકમ
આ માત્ર શંકા નથી, તેની કેટલીક યોગ્યતા પણ છે. રાજ્ય સરકાર અથવા તેના કોઈપણ વિભાગો પાસે અત્યાર સુધીની સત્તાઓ સીધી લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરને આપવામાં આવી છે. જ્યારે પોલીસ અને સિવિલ સર્વિસના અધિકારીઓની નિમણૂક અને ટ્રાન્સફર ચૂંટણી પછી પણ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર પાસે જ રહેશે. તેથી ચૂંટાયેલી સરકાર શું કરશે તેનો અંદાજ લગાવી શકાય છે. આ એટલા માટે પણ છે કારણ કે કોઈપણ રાજ્યમાં સરકાર બન્યા પછી, આપણે જોઈએ છીએ કે મજબૂત નેતાઓ ગૃહ વિભાગને પોતાની પાસે રાખવા માંગે છે, પરંતુ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આ વિકલ્પ રહેશે નહીં.

માત્ર પોલીસ જેવો મહત્વનો વિભાગ ચૂંટાયેલી સરકારના અંકુશની બહાર નહીં રહે. જાહેર વ્યવસ્થા પણ જેનો કાર્યક્ષેત્ર ઘણો મોટો છે તે પણ સરકારના અધિકારક્ષેત્રની બહાર છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભા સમવર્તી સૂચિમાં આપવામાં આવેલી બાબતો પર પણ કાયદો બનાવી શકશે નહીં, એટલે કે તે વિષયો કે જેના પર કેન્દ્ર અને રાજ્ય બંનેને કાયદો બનાવવાનો અધિકાર છે. આ તમામ સત્તાઓ એલજી દ્વારા અથવા તેમના દ્વારા કેન્દ્રને આપવામાં આવી છે. અહીં સુધી વાંચીને તમને નવાઈ લાગી હોય તો થોડી ધીરજ રાખો.

LGના નિર્ણયની સમીક્ષા અશક્ય
જમ્મુ-કાશ્મીર સરકારમાં મંત્રી બનેલા લોકોની સત્તાનો અંદાજ એ વાત પરથી પણ લગાવી શકાય છે કે મંત્રીઓના કાર્યક્રમો કે તેમની મીટિંગનો એજન્ડા એલજી ઓફિસને આપવો પડશે. અને આ માટે ઓછામાં ઓછા બે દિવસ અગાઉ સબમિટ કરવાનું રહેશે. આ સિવાય ભ્રષ્ટાચારના મામલાઓ સાથે કામ કરવા માટે રચાયેલી રાજ્યની શક્તિશાળી એસીબી (એન્ટી કરપ્શન બ્યુરો), જમ્મુ અને કાશ્મીર ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરી અને જેલ જેવા મહત્વના વિભાગો ચૂંટાયેલી સરકાર પાસે નહીં પરંતુ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર પાસે રહેશે.

એલજીની રાજકીય શક્તિ જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન અધિનિયમની કલમ 55 થી સ્પષ્ટ થાય છે. આ મુજબ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરના નિર્ણયની જમ્મુ-કાશ્મીરની ચૂંટાયેલી કેબિનેટ સમીક્ષા કરી શકે નહીં. વાત આટલે સુધી આવી હોત તો પણ વાંધો ન હોત. પરંતુ એક તરફ, વિધાનસભા લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરના નિર્ણયની સમીક્ષા કરી શકતી નથી, પરંતુ થોડે આગળ, રાજ્ય સરકારની તમામ કેબિનેટ બેઠકોમાં એલજીના પ્રતિનિધિ બેસશે તેવી જોગવાઈ પણ ઉમેરવામાં આવી છે.

સરકાર માત્ર LG પાસેથી જ સંભાળશે. સ્વતંત્ર ભારતમાં, ભાગ્યે જ કોઈ રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં એવું બન્યું છે કે કેન્દ્રનો કોઈ પ્રતિનિધિ તેની કેબિનેટની બેઠકમાં બેઠો હોય. જો કેન્દ્રનો કોઈ પ્રતિનિધિ બેસે તો એ પણ સમજવું જોઈએ કે રાજ્ય સરકાર કોઈપણ નીતિની ચર્ચા કરવામાં અને તેના પર અંતિમ નિર્ણય લેવામાં કેટલી હદે સ્વતંત્ર હશે. આ રીતે, એવી અટકળોમાં ઘણું સત્ય છે કે ચૂંટણી પછી, જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કોઈ પણ સરકાર બનાવે, ફક્ત એલજી જ તેને ચલાવશે.