મોદી પછી હવે RSSને યોગી કેમ લાગી રહ્યા છે હિંદુત્વના પોસ્ટરબોય?

લોકસભા ચૂંટણીમાં યુપીમાં ભાજપની હાર બાદ રાજ્ય ભાજપમાં ભારે અસંતોષનું વાતાવરણ ઊભું થયું હતું. ઘણી વખત એવું લાગતું હતું કે ડેપ્યુટી સીએમ કેશવ પ્રસાદ મૌર્ય અને બ્રજેશ પાઠકે સીએમ યોગી સામે ખુલ્લેઆમ મોરચો માંડ્યો છે. ઘણી વખત એવી સ્થિતિ જોવા મળી હતી કે યોગી ભાજપની આંતરિક રાજનીતિનો શિકાર બની શકે છે. પરંતુ એક જાદુગરની જેમ, સીએમ યોગી ફરી એકવાર એવી રીતે મજબૂત બની રહ્યા છે જેની ઘણા લોકોએ કલ્પના પણ નહીં કરી હોય. તાજેતરમાં મથુરામાં આયોજિત આરએસએસની બે દિવસીય અખિલ ભારતીય કાર્યકારી બોર્ડની બેઠકમાં, સૌથી વધુ ધ્યાન ખેંચનાર મહેમાન ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય પ્રધાન યોગી આદિત્યનાથ હતા. અહીં તેમણે સંઘના ટોચના નેતાઓ સાથે બંધ બારણે વાતચીત તો કરી જ, પરંતુ તેમણે કેટલીક એવી દરખાસ્તો પણ કરી કે જે ભવિષ્યમાં સમગ્ર ભારત અને હિંદુ સમાજ પર અસર કરી શકે તેમ છે. આટલું જ નહીં એક સમાચાર પર વિશ્વાસ કરીએ તો RSSએ તેમને ભવિષ્ય પણ ગણાવ્યા છે.

કુંભમાં કેટલાક પછાત અને અન્ય હિંદુ સમુદાયોને સામેલ કરવાની યોજના

કોઈપણ રાજ્યમાં જ્યારે પણ આરએસએસની બેઠક યોજવામાં આવે છે ત્યારે સામાન્ય રીતે ભાજપના મુખ્યમંત્રી તેમાં હાજરી આપે છે. આ અસામાન્ય નથી. પરંતુ યોગી આદિત્યનાથે જે રીતે મથુરામાં સંઘના નેતાઓ સાથે લાંબી વાતચીત કરી હતી તે પહેલા ક્યારેય થઈ ન હતી. આ સાથે યોગી આદિત્યનાથે ઉઠાવેલા મુદ્દા પણ ખાસ બન્યા હતા. આરએસએસએ જણાવ્યું હતું કે આદિત્યનાથે તેમને કર્ણાટકના અગ્રણી ઓબીસી સમુદાયો જેમ કે લિંગાયતો અને કેટલાક આદિવાસી સમુદાયોની ભાગીદારી સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદ કરવા વિનંતી કરી હતી જેમણે હજુ સુધી કુંભમાં ભાગ લીધો નથી. યુપી સીએમએ કહ્યું કે આ સમુદાયો સુધી પહોંચવું મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તેઓ કયાં તો આવા તહેવારોથી દૂર રહ્યા છે અથવા તેમને ક્યારેય આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું નથી. ઉલ્લેખનીય છે કે આવતા વર્ષે પ્રયાગરાજમાં મોટા પાયે કુંભ મેળાનું આયોજન થવા જઈ રહ્યું છે. જેમાં હિન્દુઓનો મોટો વર્ગ સામેલ છે.

RSSના ટોચના નેતાઓ સાથે 45 મિનિટની બંધ બારણે બેઠક દરમિયાન આદિત્યનાથે આ મુદ્દા પર વિગતવાર વાત કરી હતી. યુપી સીએમ સાથે સહમત થતા આરએસએસના એક વરિષ્ઠ કાર્યકર્તાએ કહ્યું, આ એક એવો મુદ્દો છે જેના પર આરએસએસ પણ કામ કરી રહ્યું છે. કર્ણાટકના લિંગાયતો, મહારાષ્ટ્રના કારવી અને કેરળના કેટલાક સંપ્રદાયોએ કુંભથી અંતર જાળવી રાખ્યું છે. અગાઉ તેમને એક સાથે લાવવા માટે કોઈ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો ન હતો. અમે તેના પર કામ કરી રહ્યા છીએ. સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાય પણ પ્રથમ કુંભથી દૂર રહ્યો, તેઓને છેલ્લા કુંભમાં આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું અને તેઓએ પણ ભાગ લીધો.

યોગી અને આરએસએસ વચ્ચે વિકસતી કેમેસ્ટ્રી

યોગી આદિત્યનાથ ભાજપના સૌથી લોકપ્રિય નેતાઓમાંથી એક છે. હવે આમાં કોઈ શંકા નથી. તેમને જે રીતે દેશભરમાં પ્રચાર માટે બોલાવવામાં આવે છે તે તેમની લોકપ્રિયતાનો પુરાવો છે. આ સાથે તેમના ભાષણો અને તેમની કાર્યશૈલીને દેશભરમાં ફોલો કરવામાં આવે છે. હવે સંઘે પણ તેમની કાર્યશૈલીને મંજૂરી આપી દીધી છે, પરંતુ જે રીતે તે લિંગાયત સમુદાય અને આદિવાસી સમુદાયને કુંભમાં સામેલ કરવામાં સક્રિય છે અને તેના કારણને સંઘ તરફથી સમર્થન મળી રહ્યું છે તે આશ્ચર્યજનક છે. તેમના રાજ્યની બહારના સમુદાયો સુધી પહોંચવાનો આ કદાચ તેમનો પ્રથમ પ્રયાસ છે – સમગ્ર ભારતના નેતા બનવા તરફનું એક મોટું પગલું કહી શકાય.

મથુરાની બેઠકમાં આદિત્યનાથ અને આરએસએસના નેતાઓ જે રીતે બંધ દરવાજા પાછળ 45 મિનિટ સુધી મળ્યા તે પણ દર્શાવે છે કે હવે યોગી સંઘના સૌથી પ્રિય નેતા બની ગયા છે, તેના પરથી પણ જાણી શકાય છે કે સીએમ યોગી કેવા છે સંઘ તેમણે આપેલા સૂચનોનો અમલ કરશે? યોગીએ સૂચન કર્યું કે સંઘ તેની શતાબ્દી ઉજવણીના ભાગ રૂપે જાહેર કરાયેલા પાંચ પ્રતિજ્ઞાઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કુંભ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરે, જેમાં સામાજિક સમરસતાથી લઈને પર્યાવરણ સંરક્ષણ સુધીના મુદ્દાઓ આવરી લેવામાં આવે.

યોગીને ભવિષ્ય કહેવાનો અર્થ શું છે?

આરએસએસના એક વરિષ્ઠ નેતાએ તેમને ભવિષ્ય ગણાવ્યા અને કહ્યું કે યોગીજી સંઘના નથી, પરંતુ તેઓ રામ મંદિર આંદોલન સાથે જોડાયેલા છે. જે આપણી વિચારધારા શેર કરે છે તે આપણી છે. સમગ્ર દેશ તેમને હિન્દુત્વના પ્રતીક તરીકે સ્વીકારે છે અને તેમનામાં વિચારધારાનું ભવિષ્ય જુએ છે. સમાજના નિર્ણય પર સવાલ ઉઠાવનાર આપણે કોણ છીએ? આરએસએસના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે જો સંઘ સંગઠનાત્મક તાકાતનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, તો મુખ્યમંત્રી તેના પ્રભાવશાળી રાજકીય નેતૃત્વ સાથે તેને પૂરક બનાવે છે.

સંઘે યોગીના ‘બટેંગે તો કટેંગે’ સૂત્રને જે રીતે મહત્વ આપ્યું છે, તે પણ તેમના માટે ભવિષ્યની આગાહી કરવા પાછળનું કારણ છે. મથુરાની સભામાં બોલતા આરએસએસના મહાસચિવ દત્તાત્રેય હોસાબલેએ યોગીના આ સૂત્રને કહીને સંઘ પર મંજૂરીની મહોર મારી દીધી છે.

યોગી એક સમયે સંઘથી દૂર હતા

આરએસએસના સંસ્થાકીય માળખાએ આદિત્યનાથની રાજકીય સફરમાં કોઈ ભૂમિકા ભજવી નથી. તેમના કોલેજકાળ દરમિયાન થોડો સમય એબીવીપી સાથે સંકળાયેલા હોવા ઉપરાંત, તેઓ ચોક્કસપણે હિંદુ મહાસભાની વૈચારિક પરંપરા સાથે સંકળાયેલા છે. આરએસએસ અને હિંદુ મહાસભા પરંપરાગત રીતે અલગ-અલગ મંતવ્યો ધરાવે છે, જો કે બંને હિંદુત્વ વિચારધારા સાથે જોડાયેલા છે.

જો કે, હિંદુત્વના મુદ્દાઓ પર તેમની આક્રમકતા અને તેમની કડક કાયદાના અમલીકરણની છબી, જેમ કે એન્કાઉન્ટર નીતિ અને કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવા માટે બુલડોઝરને હથિયાર બનાવવું, વગેરેએ તેમને આરએસએસ તરફ આકર્ષ્યા.

જો કે થોડા દિવસો પહેલા સુધી બંને વચ્ચે એક પ્રકારની રહસ્યમયી આશંકા હતી. થોડા દિવસો પહેલા ગોરખપુરમાં આયોજિત આરએસએસની બેઠકમાં સીએમ અને આરએસએસના નેતાઓની મુલાકાત થઈ કે નહીં તે અંગે ઘણી ચર્ચા થઈ હતી. કેટલાક અખબારોએ તો તેમની મીટિંગના સ્થળ અને સમય વિશે પણ માહિતી આપી હતી. પરંતુ બંને તરફથી કહેવામાં આવ્યું કે સંઘના વડા મોહન ભાગવત અને યુપીના સીએમ યોગી આદિત્યનાથ મળ્યા નથી.

આ એક ઉદાહરણ દ્વારા વધુ સમજી શકાય છે. બે વર્ષ પહેલા સંઘના નેતા દત્તાત્રેય હોસાબલે લખનૌમાં ટૂંકા રોકાણ પર હતા. પરંતુ લખનૌ આવતા પહેલા તેમણે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ, બીજેપી અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડા અને અન્ય લોકો સાથે બેઠક કરી હતી. એવું કહેવાય છે કે યોગી આદિત્યનાથે દત્તાત્રેય હોસાબલેને મળવા માટે તેમની તરફથી કોઈ પહેલ કરી ન હતી. તેઓ લખનૌથી મિર્ઝાપુરના પ્રવાસે ગયા હતા. મિર્ઝાપુરથી ગોરખપુર ગયા હતાઅને તે સમયે યોગી આદિત્યનાથ નિયત સમયપત્રક મુજબ વ્યસ્ત થઈ ગયેલા હતા. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, મુખ્યમંત્રીની વ્યસ્તતા જોઈને દત્તાત્રેય હોસાબલે વધુ એક દિવસ રોકાયા હતા. આમ છતાં યોગી તરફથી મળવાના કોઈ સંકેત ન મળતાં તેઓ પાછા ફર્યા. પરંતુ, હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે.