મહાભારતમાં ધૃતરાષ્ટ્ર અંધ હતો, પરંતુ પાછલા જીવનમાં મળેલા શ્રાપના કારણે તેમને આ અંધત્વ મળ્યું હતું. ધૃતરાષ્ટ્રએ ગાંધારીના પરિવારની હત્યા કરવી હતી. પરંતુ શા માટે તેને અંધ હોવાનો શાપ મળ્યો અને તેણે તેની પત્ની ગાંધારીના પરિવારને કેમ માર્યો? ચાલો આપણે જાણીએ આવી ધૃતરાષ્ટ્રને લગતી કેટલીક ખાસ બાબતો-
ધૃતરાષ્ટ્ર ભીમને મારવા માગતો હતો
ભીમે ધૃતરાષ્ટ્રના પ્રિય પુત્ર દુર્યોધન અને દુશાસનનું બહુ જ નિર્દયતા પૂર્વક વધ કર્યો હતો. તેથી ધૃતરાષ્ટ્ર ભીમને રવા માગતો હતો. યુદ્ધ પૂર્ણ થયા બાદ યુધિષ્ઠિર, ભીમ, અર્જુન, નકુલા અને સહદેવ કૃષ્ણ સાથે ધૃતરાષ્ટ્રને મળવા માટે પહોંચ્યા. યુધિષ્ઠિરે ધૃતરાષ્ટ્રને પ્રણામ કર્યા અને બધા પાંડવોએ તેમના નામ લીધા પછી પ્રણામ કર્યા. શ્રી કૃષ્ણ મહારાજે મનની વાત પહેલાથી સમજી લીધી હતી કે તેઓ ભીમને નષ્ટ કરવા માગે છે. જ્યારે ધૃતરાષ્ટ્રએ ભીમને ભેટી પડવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી ત્યારે શ્રી કૃષ્ણએ ભીમની લોખંડની મૂર્તિ તુરંત ભીમની જગ્યાએ મૂકી દીધી. ધૃતરાષ્ટ્ર ખૂબ શક્તિશાળી હતો, ક્રોધમાં તેણે ભીમની લોખંડની પ્રતિમાને બંને હાથથી પકડી લીધો અને મૂર્તિ તોડી નાખી.
મૂર્તિ તૂટી જવાને કારણે તેમના મોઢામાંથી લોહી પણ નીકળવાનું શરૂ થયું અને તેઓ જમીન પર પડી ગયા. થોડી વાર પછી તેનો ક્રોધ ઓછો થયો, અને તેને લાગ્યું કે ભીમ મરી ગયો છે, અને તે રડવા લાગ્યો. ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે મહારાજને કહ્યું કે ભીમ જીવંત છે, જેને તમે તોડ્યા છે, તે ભીમ આકારની મૂર્તિ હતા. આ રીતે શ્રી કૃષ્ણે ભીમનો જીવ બચાવ્યો.
ધૃતરાષ્ટ્રનો જન્મથી અંધ હતા.
મહારાજ શાંતનુ અને સત્યવતીને વિચિત્રવીર્ય અને ચિત્રાંગદ એમ બે પુત્રો હતા. ચિત્રાંગદ નાની ઉંમરે યુદ્ધમાં માર્યો ગયો હતો. આ પછી ભીષ્મે વિચિત્રવીર્ય સાથે કાશીની રાજકુમારી અંબિકા અને અંબાલિકા સાથે લગ્ન કરાવ્યા હતા. લગ્નના થોડા જ સમયમાં વિચિત્રવીર્યનું પણ માંદગીના કારણે મૃત્યુ થયું હતું. અંબિકા અને અંબાલિકા નિસંતાન હતા, તેથી કૌરવ રાજવંશ કેવી રીતે આગળ વધશે.. તે અંગે સત્યવતીને સંકટનો સામનો કરવો પડ્યો.
રાજવંશને આગળ વધારવા માટે, સત્યવતીએ મહર્ષિ વેદ વ્યાસને ઉપાય પૂછ્યો. પછી વેદ વ્યાસે પોતાની દૈવી શક્તિથી અંબિકા અને અંબાલિકાના બાળકો ઉત્પન્ન કર્યા. મહર્ષિના ડરને કારણે અંબિકાએ તેની આંખ બંધ કરી હતી. તે પછી ધૃતરાષ્ટ્ર તેના અંધ બાળક તરીકે જન્મ્યો હતો. બીજી રાજકુમારી અંબાલીકા પણ મહર્ષિથી ગભરાઈ ગઈ હતી અને તેનું શરીર નિસ્તેજ થઈ ગયું હતું, તેથી તેનું સંતાન પાંડુ જન્મથી જ નબળો હતો. બંને રાજકુમારીઓ પછી મહર્ષિ વેદ વ્યાસે એક દાસી ઉપર પણ શક્તિપાત કર્યો હતો. અને મહાત્મા વિદુરનો જન્મ તે દાસીમાંથી એક બાળક તરીકે થયો હતો.
ધૃતરાષ્ટ્રનો જન્મ એક શ્રાપ કારણે અંધ તરીકે થયો હતો:
ધૃતરાષ્ટ્ર તેના પાછલા જન્મમાં ખૂબ દુષ્ટ રાજા હતા. એક દિવસ તેણે જોયું કે નદીમાં હંસ તેના બાળકો સાથે આરામથી વિહાર કરી રહ્યું હતું. તેણે આદેશ આપ્યો કે તે હંસની આંખ ફોડી નાખવામાં આવે અને તેના બાળકોને મારી નાખવામાં આવે. તેથી જ તે પછીના જીવનમાં આંધળો થયો હતો અને તેનો પુત્ર પણ તે હંસના બાળકો જેમ મરી ગયા હતા.
અંધ હોવાને કારણે ધૃતરાષ્ટ્ર પહેલાં પાંડુને રાજા બનાવ્યા હતા.
ધૃતરાષ્ટ્ર, પાંડુ અને વિદુરના ઉછેરની જવાબદારી ભીષ્મ ઉપર હતી. જ્યારે ત્રણ પુત્રો મોટા થયા, તેઓને શિક્ષણ અર્થે મોકલવામાં આવ્યા હતા. ધૃતરાષ્ટ્ર બળ વિદ્યામાં પાવરધા હતા. પાંડુએ તીરંદાજીમાં શ્રેષ્ઠ અને વિદૂર ધર્મ અને નીતિમાં ઉત્કૃષ્ટ હતા. જ્યારે ત્રણેય પુત્રો મોટા થયા અને ધ્રુતરાષ્ટ્ર અંધ હોવાને કારણે નાના પુત્ર પાંડુને રાજા બનાવામાં આવ્યા હતા. પાંડુના મૃત્યુ પછી ધૃતરાષ્ટ્રને રાજા બનાવવામાં આવ્યો હતો. ધૃતરાષ્ટ્ર તેમના પછી યુધિષ્ઠિરને રાજા બનવા માંગતા ન હતા, તેના બદલે તેઓ તેમના પુત્ર દુર્યોધનને રાજા બનવા માંગતા હતા. તેથી જ તેઓ પાંડવ પુત્રોની અવગણના કરતા રહ્યા.
ગાંધારની રાજકુમારી સાથે લગ્ન
ભીષ્મે ધૃતરાષ્ટ્ર સાથે ગાંધારની રાજકુમારી ગાંધારી સાથે લગ્ન કર્યા. લગ્ન પહેલા ગાંધારીને ખબર નહોતી કે ધૃતરાષ્ટ્ર અંધ છે. ગાંધારીને જ્યારે આ વાતની ખબર પડી ત્યારે તેણે પણ આંખે પાટા બાંધ્યા. હવે બંને પતિ-પત્ની અંધ બની ગયા. ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારીને એક સો પુત્રો અને એક પુત્રી હતી. દુર્યોધન સૌથી મોટો અને સૌથી પ્રિય પુત્ર હતો. ધૃતરાષ્ટ્રને દુર્યોધન ખૂબ જ પસંદ હતો. આ મોહને લીધે તે દુર્યોધનની ખોટી ક્રિયાઓ પર મૌન રહ્યો. તે દુર્યોધનની ખોટી ઇચ્છાઓ પૂરી કરવા માટે હંમેશા તત્પર રહેતો. આ મોહને કારણે સમગ્ર રાજવંશનો વિનાશ થયો.
ધૃતરાષ્ટ્રએ ગાંધારીના પરિવારની હત્યા કરી હતી
ધૃતરાષ્ટ્રના લગ્ન ગાંધાર દેશની રાજકુમારી ગાંધારી સાથે થયા હતા. એક સાધુના કહેવા પ્રમાણે, ગાંધારીની કુંડળીમાં ખામી હોવાને કારણે તેણે અગાઉ બકરી સાથે લગ્ન કર્યા હતા. તે પછી બકરીનું બલિદાન આપવામાં આવ્યું. ગાંધારીના લગ્ન સમયે આ વાત છુપાવવામાં આવી હતી. જ્યારે ધૃતરાષ્ટ્રને આ વાતની ખબર પડી, ત્યારે તેમણે ગાંધાર રાજા સુબલા અને તેના 100 પુત્રોને કેદ કર્યા અને તેઓને ખૂબ જ ત્રાસ આપ્યો હતો.
એક પછી એક સુબાલાના બધા દીકરાઓ મરવા લાગ્યા. તેને ખાવા માટે માત્ર એક મુઠ્ઠીભર ચોખા આપવામાં આવ્યા હતા. સુબાલાએ તેના સૌથી નાના પુત્ર શકુનીને બદલો લેવા માટે તૈયાર કર્યો હતો. દરેક જણ પોતાના હિસ્સાના ચોખા શકુનીને આપતા હતા. જેથી તે જીવી શકે અને કૌરવોનો નાશ કરે. મૃત્યુ પહેલા સુબાલાએ ધૃતરાષ્ટ્રને શકુની છોડવાની વિનંતી કરી, જેને ધૃતરાષ્ટ્રએ સ્વીકારી લીધી. સુબાલાએ શકુનીને પોતાની કરોડરજ્જુના પાસા બનાવવાનું કહ્યું, તે પાસા કૌરવ વંશના વિનાશનું કારણ બન્યા હતા.
શકુનીએ હસ્તિનાપુરમાં દરેકનો વિશ્વાસ જીત્યો અને 100 કૌરવોના પાલક બન્યા. તેમણે યુધિષ્ઠિર સામે દુર્યોધનને માત્ર ભડકાવ્યો જ નહીં, પરંતુ મહાભારતના યુદ્ધનો આધાર પણ બનાવ્યો.
… અને ધૃતરાષ્ટ્ર વનમાં ગયા
યુદ્ધ પછી ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારી પાંડવો સાથે એક જ મહેલમાં રહેવા લાગ્યા. ભીમ ઘણી વાર ધૃતરાષ્ટ્ર સાથે બોલતો હતો જે તેને ગમતો ન હતો. ધૃતરાષ્ટ્ર ભીમના વર્તનથી ખૂબ નારાજ હતા. તેઓ ધીરે ધીરે બે દિવસ કે ચાર દિવસમાં એકવાર ખાવા લાગ્યા. આમ પંદર વર્ષ વીતી ગયા. પછી એક દિવસ ધૃતરાષ્ટ્રના મનમાં વૈરાગ્ય ની ભાવના જન્મી અને ગાંધારી સાથે જંગલમાં રેહવા ચાલ્યા ગયા હતા.
