લોકસભા ચૂંટણી 2024ના તમામ તબક્કાનું આવતીકાલે 4 જૂનના રોજ પરિણામ આવશે. મતગણતરીના પરિણામ પહેલા EVM પહેલા પોસ્ટલ બેલેટની ગણતરી કરવામાં આવે તેવી વિપક્ષ દ્વારા માંગ કરવામાં આવી. વિપક્ષી INDIA ગઠબંધને અચાનક એવું કહીને બધાને ચોંકાવી દીધા હતા કે EVM પહેલા પોસ્ટલ બેલેટની ગણતરી કરવામાં આવશે. આ ગઠબંધનના નેતાઓએ રવિવારે ચૂંટણી પંચને આ માટે વિનંતી કરી હતી. તેમણે એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો કે મતદાન પ્રક્રિયા અંગે સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા જારી કરવી જોઈએ અને તેના અમલીકરણની પણ ખાતરી કરવી જોઈએ.
વિપક્ષની માંગ
મંગળવારે લોકસભા ચૂંટણીની મતગણતરી પહેલા, ‘ઇન્ડિયન નેશનલ ડેવલપમેન્ટલ ઇન્ક્લુઝિવ એલાયન્સ’ (ભારત) ના નેતાઓનું એક પ્રતિનિધિમંડળ રવિવારે ચૂંટણી પંચની સંપૂર્ણ બેંચને મળ્યું. બેઠક બાદ કોંગ્રેસના નેતા અભિષેક સિંઘવીએ પત્રકારોને જણાવ્યું કે આ ત્રીજી વખત છે જ્યારે વિપક્ષી નેતાઓનું પ્રતિનિધિમંડળ સામાન્ય ચૂંટણી દરમિયાન ચૂંટણી પંચને મળ્યું છે. સિંઘવીએ જણાવ્યું હતું કે પ્રતિનિધિમંડળે અન્ય બાબતોની સાથે અધિકારીઓને એ સુનિશ્ચિત કરવા વિનંતી કરી હતી કે પોસ્ટલ બેલેટની ગણતરી કરવામાં આવે અને EVM પરિણામો જાહેર થાય તે પહેલાં તેમના પરિણામો જાહેર કરવામાં આવે.
કોંગ્રેસ નેતાએ કહ્યું, ‘આ (ચૂંટણી) પ્રક્રિયા દરમિયાન ચૂંટણી પંચની મુલાકાત લેનાર આ ત્રીજું બહુ-પક્ષીય પ્રતિનિધિમંડળ છે… અમે પંચ સાથે બે-ત્રણ મોટા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરી . આમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ પોસ્ટલ બેલેટની ગણતરી અને પહેલા તેમના પરિણામો જાહેર કરવા છે. આ એક ખૂબ જ સ્પષ્ટ વૈધાનિક નિયમ છે, જે આપે છે કે તમારે પહેલા પોસ્ટલ બેલેટ પેપરની ગણતરી કરવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું, ‘અમારી ફરિયાદ છે કે આ માર્ગદર્શિકાની અવગણના કરવામાં આવી છે. તેણે આ પરંપરા તોડી છે.
પોસ્ટલ બેલેટની સંખ્યામાં થયો નોંધપાત્ર વધારો
કમિશનને સુપરત કરેલા પત્રમાં, નેતાઓએ જણાવ્યું હતું કે લોકસભાની ચૂંટણીમાં પોસ્ટલ બેલેટની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે કારણ કે વરિષ્ઠ નાગરિકો (85 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના) અને વિકલાંગ વ્યક્તિઓને આ પ્રક્રિયા દ્વારા મતદાન કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. તેમણે ચૂંટણીના નિયમો, 1961 અને રિટર્નિંગ ઓફિસર્સ અને કાઉન્ટિંગ એજન્ટ્સ માટેની હેન્ડબુક (ઓગસ્ટ 2023) સહિત વિવિધ નિયમો અને માર્ગદર્શિકા ટાંક્યા જેમાં જણાવાયું છે કે પોસ્ટલ બેલેટ પેપરની ગણતરી પહેલા કરવામાં આવશે.
કોંગ્રેસના પ્રમુખ મલ્લિકાર્જુન ખડગે, રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (એસપી)ના વડા શરદ પવાર, કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા-માર્કસિસ્ટ (સીપીઆઈ-એમ)ના મહાસચિવ સીતારામ યેચુરી સહિત 13 વિપક્ષી નેતાઓના હસ્તાક્ષર કરાયેલા બીજા પત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રાજકીય પક્ષોએ પ્રયાસો કર્યા છે. તેમના કાઉન્ટિંગ એજન્ટોને તાલીમ આપો, નોંધપાત્ર પ્રયાસો છતાં, ગણતરી અધિકારીઓ ઘણીવાર ગણતરી પ્રક્રિયાના તમામ પાસાઓને સમજવામાં નિષ્ફળ જાય છે. વિપક્ષની માંગણીઓ પર વિગત આપતા, યેચુરીએ કહ્યું કે નેતાઓએ ચૂંટણી પંચને વિનંતી કરી છે કે તેની પોતાની માર્ગદર્શિકા લાગુ કરવામાં આવે, જેમાં CCTV સર્વેલન્સ હેઠળ કોરિડોર દ્વારા EVM ના ‘કંટ્રોલ યુનિટ’ મૂકવા અને વર્તમાન તારીખ અને સમય પ્રદર્શનની ચકાસણી સુનિશ્ચિત કરવી ‘કંટ્રોલ યુનિટ’ ના.
વેરિફિકેશન કરવું મહત્ત્વનું
તેમણે કહ્યું, ‘આ વેરિફિકેશન મહત્ત્વનું છે કારણ કે જ્યાં સુધી આ કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી એવી કોઈ અધિકૃતતા નથી કે આ એ જ કંટ્રોલ યુનિટ છે જે મતદાન મથકથી આવ્યું છે અને તેમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો નથી.’ CPI(M) નેતાએ એમ પણ કહ્યું કે મતદાન પ્રક્રિયા શરૂ થવાનો અને સમાપ્ત થવાનો સમય અને તારીખ ‘કંટ્રોલ યુનિટ’ પર તપાસવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું, ‘ઈવીએમને સીલ કરતી વખતે, તેના પર મૂકવામાં આવેલી સ્લિપ અને ટેગ તમામ કાઉન્ટિંગ એજન્ટોને વેરિફિકેશન માટે બતાવવા જોઈએ. તે સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે પરિણામો માટે બટન દબાવ્યા પછી મતદાનની તારીખની પુનઃ પુષ્ટિ ન થાય.
તેમના પત્રમાં, વિપક્ષી નેતાઓએ કહ્યું છે કે અગાઉની ચૂંટણીઓમાંથી તેમના કાઉન્ટિંગ એજન્ટો પાસેથી મળેલા ફીડબેક સૂચવે છે કે આ સ્લિપ અને ટેગ તેમને બતાવવામાં આવ્યા ન હતા અને જ્યારે તેઓએ તે બતાવવાની વિનંતી કરી ત્યારે કાઉન્ટિંગ સ્ટાફે આવા કોઈ લેખિત નિયમ આપ્યા ન હતા. અથવા એક પરિપત્ર આપવા જણાવ્યું હતું કે આ વિગતો તેમને બતાવવાની રહેશે. બીજા પત્રમાં પહેલા પોસ્ટલ બેલેટની ગણતરી કરવા પર પણ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.
ખડગે, પવાર અને યેચુરી ઉપરાંત આ પત્ર પર હસ્તાક્ષર કરનારાઓમાં આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ના રાષ્ટ્રીય સંયોજક અરવિંદ કેજરીવાલ, સમાજવાદી પાર્ટીના વડા અખિલેશ યાદવ, દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમ (DMK)ના ટીઆર બાલુ, રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (RJD)ના નેતા તેજસ્વીનો સમાવેશ થાય છે. યાદવ અને નેશનલ કોન્ફરન્સ (NC)ના વડા ફારૂક અબ્દુલ્લાનો સમાવેશ થાય છે.
અગાઉ, કોંગ્રેસ નેતા અજય માકને ‘X’ પર આરોપ લગાવ્યો હતો કે ચૂંટણી લડી રહેલા ઉમેદવારોના કાઉન્ટિંગ એજન્ટ્સને મદદનીશ રિટર્નિંગ ઓફિસર (ARO)ના ટેબલ પર જવાની મંજૂરી આપવામાં આવી રહી નથી, જેને ચૂંટણી પંચે તરત જ રદિયો આપ્યો હતો.
કોંગ્રેસ નેતાનો આરોપ
દિલ્હીના મુખ્ય ચૂંટણી અધિકારી (CEO)એ ‘X’ પર એક પોસ્ટમાં જણાવ્યું હતું કે, ‘તે સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે કે ઉમેદવારોના કાઉન્ટિંગ એજન્ટ્સને રિટર્નિંગ ઓફિસર/AROના ટેબલ પર જવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે.’ શનિવારે, ‘ભારત’ ગઠબંધનના નેતાઓએ પણ ગણતરીના દિવસ (4 જૂન) માટે તેમની વ્યૂહરચના અંગે ચર્ચા કરવા માટે એક બેઠક યોજી હતી. જોકે, તૃણમૂલ કોંગ્રેસ અને પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (PDP) તેનાથી દૂર રહ્યા હતા. કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગે, જેમણે બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી, તેમણે કહ્યું હતું કે તેઓ રવિવારે ચૂંટણી પંચના અધિકારીઓને મળીને અમુક મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરશે.
વિરોધ પક્ષોએ તેમના સંબંધિત એજન્ટોને મંગળવારે મતગણતરી પ્રક્રિયા પર નજીકથી નજર રાખવા અને ફોર્મ 17C તેમની સાથે શેર કરવામાં આવે તેની ખાતરી કરવા જણાવ્યું છે. દરેક મતદાન મથક પર પડેલા મતોની સંખ્યા ફોર્મ 17Cમાં નોંધવામાં આવે છે. લોકસભા ચૂંટણીના સાતમા અને અંતિમ તબક્કાનું મતદાન શનિવારે પૂર્ણ થયું હતું.
આ પણ વાંચો: લોકસભા ચૂંટણીમાં મતદાન પૂર્ણ થતાં ચૂંટણી પંચ આજે પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરશે, આપી શકે છે મહત્વની માહિતી
આ પણ વાંચો: ચૂંટણીના પરિણામો પહેલા જ PM મોદીએ કરી મોટી બેઠક, વિપક્ષો ભડક્યા
