માત્ર ત્રણ કંપનીઓ જ સમૃદ્ધ દેશોને કોવિડની રસી વેચીને રોજના સાત અબજ રૂપિયા કમાઈ રહી છે. પરંતુ એવી બે કંપનીઓ છે જેણે કોઈ નફો કર્યા વિના રસી વેચી છે.
કોવિડ વેક્સીન બનાવતી ત્રણ કંપનીઓ, ફાઈઝર, બાયોનટેક અને મોડર્ના, દર સેકન્ડે US $ 1,000 અથવા લગભગ 75 હજાર રૂપિયા કમાઈ રહી છે. એટલે કે, સમૃદ્ધ દેશોને કોવિડની રસી વેચીને, આ ત્રણ કંપનીઓ દરરોજ $ 93.5 મિલિયન (લગભગ સાત અબજ રૂપિયા) કમાઈ રહી છે.
એક નવા વિશ્લેષણમાં જાણવા મળ્યું છે કે જ્યારે કંપનીઓ સમૃદ્ધ દેશોને રસી વેચીને અબજો કમાઈ રહી છે, ત્યારે ગરીબ દેશોમાં માત્ર બે ટકા લોકોને જ રસીનો સંપૂર્ણ ડોઝ મળ્યો છે. પીપલ્સ વેક્સીન એલાયન્સ (PVA) એ આ વિશ્લેષણ કર્યું છે.
સરકારી નાણાંમાંથી નફો
PVA અનુસાર, આ વિશ્લેષણ કંપનીઓ દ્વારા જારી કરાયેલા કમાણીના અહેવાલો પર આધારિત છે. વિશ્લેષણ કહે છે કે કંપનીઓને અબજો ડોલરનું સરકારી ભંડોળ પ્રાપ્ત થયું છે, તેમ છતાં તેઓ ગરીબ દેશોની કંપનીઓ સાથે ડ્રગ મેન્યુફેક્ચરિંગ ટેક્નોલોજી અને અન્ય માહિતી શેર કરવાનો ઇનકાર કરે છે. “આ કરવાથી લાખો જીવન બચાવી શકાયા હોત,” PVA એ કહ્યું.
જો કે, અન્ય બે વેક્સિન ઉત્પાદકો એસ્ટ્રાઝેનેકા અને જોન્સન એન્ડ જોન્સનનું વલણ આ ત્રણ કંપનીઓથી અલગ રહ્યું છે. AstraZeneca અને Johnson & Johnson એ તેમની રસીઓ કોઈ લાભ વિના વેચી છે. જો કે, એવા અહેવાલો છે કે આ કંપનીઓ પણ હવે રસી નફો વિના વેચવાની નીતિ છોડી દેવાનું વિચારી રહી છે.
ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકાના નેતૃત્વમાં સોથી વધુ વિકાસશીલ અને ગરીબ દેશોએ એવી માંગણી ઉઠાવી હતી કે કોવિડ રસીને પેટન્ટના નિયમોમાંથી મુક્તિ આપવી જોઈએ જેથી કરીને તમામ દેશો પોતાની જાતે રસી બનાવી શકે. જર્મની અને યુનાઇટેડ કિંગ્ડમે આ માંગનો સૌથી વધુ વિરોધ કર્યો હતો.
પીપલ્સ વેક્સીન એલાયન્સ લાંબા સમયથી આ રસીને પેટન્ટ-મુક્ત કરવાની માંગ કરી રહ્યું છે. આ જોડાણમાં Oxfam, UNAIDS અને આફ્રિકન એલાયન્સ સહિત લગભગ 80 સભ્યો છે.
હજુ પણ જોખમ છે
‘અવર વર્લ્ડ ઇન ડેટા’ નામની સંસ્થા અનુસાર, દક્ષિણ અમેરિકામાં માત્ર 55 ટકા લોકોએ કોવિડ રસીનો સંપૂર્ણ ડોઝ લીધો છે. ઉત્તર અમેરિકા, યુરોપ અને ઓશનિયામાં અડધાથી વધુ લોકોએ સંપૂર્ણ ડોઝ મેળવ્યો છે. એશિયામાં માત્ર 45 ટકા લોકો જ કોવિડ રસીનો સંપૂર્ણ ડોઝ લઈ શક્યા છે, જ્યારે આફ્રિકામાં આ આંકડો માત્ર 6 ટકા છે.
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશનનું કહેવું છે કે હાલમાં વિશ્વના 99.5 ટકા કોરોના દર્દીઓ ડેલ્ટા વેરિઅન્ટથી સંક્રમિત છે. WHOએ કહ્યું કે કોરોના વાયરસના આ પ્રકારે અન્ય તમામ પ્રકારોને પાછળ છોડી દીધા છે. દક્ષિણ અમેરિકા એકમાત્ર એવો પ્રદેશ છે જ્યાં ગામા, લેમડા અને મુ વેરિઅન્ટના વધુ કેસ છે.
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશને એવી પણ આશંકા વ્યક્ત કરી છે કે યુરોપ અને મધ્ય એશિયામાં આવતા વર્ષે ફેબ્રુઆરી સુધીમાં અડધા મિલિયન લોકોના મોત થઈ શકે છે. WHOના યુરોપિયન ડિરેક્ટરે કહ્યું છે કે યુરોપ અને મધ્ય એશિયા ફરી એકવાર કોવિડ-19નું કેન્દ્ર બની ગયું છે અને 1 ફેબ્રુઆરી સુધીમાં વધુ લાખો લોકોના મોત થઈ શકે છે.
પ્રાદેશિક નિર્દેશક ડૉ. હંસ ક્લુગે તાજેતરમાં જણાવ્યું હતું કે ઓક્ટોબરમાં પ્રદેશમાં આવતા કોરોના વાયરસના કેસોમાં 55 ટકાનો વધારો થયો છે. તેનું મુખ્ય કારણ રસીકરણની ધીમી ગતિ અને નિવારક પગલાંનો અભાવ હોવાનું કહેવાય છે. ક્લુગે કહ્યું કે આના કારણે છેલ્લા ચાર અઠવાડિયામાં વિશ્વભરમાં કોવિડના 59 ટકા કેસ અને 48 ટકા મૃત્યુ માટે યુરોપ અને મધ્ય એશિયા જવાબદાર છે.
