ડેપ્યુટી સ્પીકર પાસે ક્યાં હોય છે અધિકાર, કોંગ્રેસ કેમ માંગી રહી છે આ પદ

New Delhi/ ડેપ્યુટી સ્પીકર પાસે ક્યાં હોય છે અધિકાર, કોંગ્રેસ કેમ માંગી રહી છે આ પદ

દેશની 18મી સંસદમાં સ્પીકરની પસંદગી કરવામાં આવી છે. ઓમ બિરલા ફરી એકવાર સ્પીકર તરીકે ચૂંટાયા છે. જો કે, હજુ સુધી ડેપ્યુટી સ્પીકરની પસંદગી થઈ નથી અને કોંગ્રેસ ઈચ્છે છે કે વિપક્ષી સાંસદને આ પદ આપવામાં આવે.

New Delhi: દેશની 18મી સંસદમાં સ્પીકરની પસંદગી કરવામાં આવી છે. ઓમ બિરલા ફરી એકવાર સ્પીકર તરીકે ચૂંટાયા છે. જો કે, હજુ સુધી ડેપ્યુટી સ્પીકરની પસંદગી થઈ નથી અને કોંગ્રેસ ઈચ્છે છે કે વિપક્ષી સાંસદને આ પદ આપવામાં આવે. આ પદ 17મી લોકસભા (2019-2024)માં ખાલી રહ્યું હતું, પરંતુ આ વખતે કોંગ્રેસ તેના એક નેતાને ડેપ્યુટી સ્પીકર બનાવવા પર અડગ છે. ચાલો જાણીએ કે ડેપ્યુટી સ્પીકર પાસે શું સત્તા છે. આ પદ કેમ મહત્વનું છે, ડેપ્યુટી સ્પીકર ક્યારે ચૂંટાય છે અને ડેપ્યુટી સ્પીકર કોણ બની શકે છે?

સ્પીકરની ગેરહાજરીમાં ગૃહની અધ્યક્ષતા કરતી વખતે, ડેપ્યુટી સ્પીકર પાસે સ્પીકર જેટલી જ સત્તાઓ હોય છે. જો સ્પીકર પોતાના પદ પરથી હટી જવા માંગતા હોય તો તેમણે ડેપ્યુટી સ્પીકરને પોતાનું રાજીનામું સોંપવું પડશે. છેલ્લી બે ચૂંટણી કરતાં વિપક્ષ વધુ મજબૂત છે. આ જ કારણ છે કે કોંગ્રેસ ડેપ્યુટી સ્પીકરનું પદ ઈચ્છે છે.

કેવી રીતે પસંદ કરાયા સ્પીકર?

સત્તાધારી એનડીએ ગઠબંધનએ લોકસભાના સ્પીકર માટે ઓમ બિરલાનું નામ આગળ કર્યું અને વિપક્ષી ભારતીય ગઠબંધનએ કે સુરેશનું નામ આગળ કર્યું. જોકે, સ્પીકરની પસંદગી વોઈસ વોટથી કરવામાં આવી હતી અને મતદાનની કોઈ જરૂર નહોતી. ચૂંટણી બાદ વિપક્ષી નેતાઓએ કહ્યું કે તેઓ સહકારની ભાવનાથી કામ કરવા અને વિપક્ષની ભૂમિકા ભજવવા માંગે છે. આ કારણથી તેઓએ સ્પીકરની પસંદગીમાં પણ મામલો વોટિંગ સુધી જવા દીધો ન હતો. આવી સ્થિતિમાં વિપક્ષ ઈચ્છે છે કે ડેપ્યુટી સ્પીકરનું પદ તેમને આપવામાં આવે. જો કે, જ્યારે મતદાન થાય છે ત્યારે એનડીએ પાસે બહુમતી હોય છે અને ડેપ્યુટી સ્પીકર પણ એનડીએમાંથી હોઈ શકે છે. જો શાસક પક્ષ પોતાનો ઉમેદવાર નહીં ઉતારે તો તે વિપક્ષના ડેપ્યુટી સ્પીકર બની શકે છે.

ડેપ્યુટી સ્પીકરને શું સત્તા હોય છે?

સ્પીકરની ગેરહાજરીમાં, ડેપ્યુટી સ્પીકર તેમની ફરજો સંભાળે છે અને સ્પીકરની તમામ સત્તાઓ ધરાવે છે. જો સ્પીકર રાજીનામું આપે છે, તો તે પોતાનું રાજીનામું ડેપ્યુટી સ્પીકરને જ સુપરત કરે છે. જો કોઈ મુદ્દાની તરફેણમાં અને વિરૂદ્ધમાં પડેલા મત સમાન હોય તો સ્પીકરની જેમ ડેપ્યુટી સ્પીકરના મત પણ નિર્ણાયક હોય છે.

ચૂંટણી ક્યારે યોજાશે?

બંધારણ મુજબ નવી સરકારે શક્ય તેટલી વહેલી તકે સ્પીકર અને ડેપ્યુટી સ્પીકરની પસંદગી કરવી જોઈએ. જો કે, આ માટે કોઈ લેખિત સમય મર્યાદા નથી. આ કારણથી ગત ટર્મમાં એનડીએ સરકારે ડેપ્યુટી સ્પીકરનું પદ ખાલી રાખ્યું હતું. વિપક્ષે આની માંગણી કરી હતી, પરંતુ એનડીએ તેના પર સહમત નહોતું. આ પહેલા તેઓ 8 વખત સત્તાધારી પક્ષના ડેપ્યુટી સ્પીકર અને 11 વખત વિપક્ષના ડેપ્યુટી સ્પીકર તરીકે ચૂંટાયા છે.