શિવ મહાપુરાણમાં ભગવાન શિવના કેટલા અવતાર છે અને ક્યા ક્યા..?

શિવ મહાપુરાણમાં ભગવાન શિવના ઘણા અવતારો વર્ણવેલ છે, પરંતુ આ અવતારો વિશે બહુ ઓછા લોકો જાણે છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર ભગવાન શિવના 19 અવતારો હતા.

1- વીરભદ્ર અવતાર (વીરભદ્ર અવતાર): –

ભગવાન શિવનો આ અવતાર ત્યારે થયો જ્યારે દક્ષ દ્વારા આયોજિત યજ્ઞમાં માતા સતીએ પોતાના શરીરનું બલિદાન આપ્યું હતું. ભગવાન શિવને જ્યારે આ વાતની ખબર પડી, ત્યારે તેણે ક્રોધથી પોતાના માથા ઉપરથી એક જતા ઉખાડી અને પર્વત ઉપર પછાડી હતી. આ જાતના પૂર્વ ભાગમાંથી મહાભયંકર પ્રગટ થયો હતો. શિવના આ અવતારે દક્ષના યજ્ઞનો નાશ કર્યો અને દક્ષનું શિરચ્છેદ કરીને તેને મૃત્યુ દંડ આપ્યો.

2- પીપ્પલાદ અવતાર: –

ભગવાન શિવનો પીપ્પલાદ અવતાર માનવ જીવનમાં ખૂબ મહત્વનો છે. પીપ્પલાદની કૃપાથી જ શનિની પીડાથી મુક્તિ મેળવી શકાય છે. એક કથા છે કે પીપ્પલાદે દેવોને પૂછ્યું – એવું કારણ શું છે કે મારા પિતા દધીચિએ મને જન્મ પહેલાં તરછોડી દીધો હતો? દેવતાઓએ કહ્યું કે શનિના દર્શનને કારણે આવી કોઈ ગેરસમજ ઉભી થઈ છે. આ સાંભળીને પીપ્પલાદ ખૂબ ગુસ્સે થયો. તેણે શનિને નક્ષત્રમાંથી પડી જવાનો શ્રાપ આપ્યો. શ્રાપના પ્રભાવ હેઠળ શનિ એક સમયે આકાશમાંથી પડવાનું શરૂ કર્યું. દેવતાઓની પ્રાર્થનાઓ પર, પીપ્પલાદે શનિને એ શરતો પર માફ કરી દીધો કે શનિ જન્મથી 16 વર્ષ સુધીની કોઈ વ્યક્તિને મુશ્કેલી ન આપે. ત્યારથી, ફક્ત પીપ્પલાદને યાદ કરીને શનિની પીડા દૂર થાય છે. શિવ મહાપુરાણ અનુસાર બ્રહ્માએ ખુદ શિવના આ અવતારનું નામ આપ્યું છે.

3- નંદી અવતાર (નંદી અવતાર): –

ભગવાન શંકર બધા જીવોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ભગવાન શંકરનો નંદીસ્વરા અવતાર પણ આ જ સંદેશને અનુસરે છે અને તમામ જીવને પ્રેમનો સંદેશ આપે છે. નંદી (બળદ) એ કર્મનું પ્રતીક છે, જેનો અર્થ થાય છે કે કર્મ જીવનનો મૂળ મંત્ર છે. આ અવતારની કથા નીચે મુજબ છે – શીલાદ મુનિ બ્રહ્મચારી હતા. પોતાના વંશને ખતમ થતા જોઇને તેમના પિતાએ શીલાદને સંતાન પેદા કરવા કહ્યું. શીલાદે અયોનિ અને મૃત્યુહીન બાળકની કામના સાથે ભગવાન શિવની આરાધના કરી, ત્યારે ભગવાન શંકરે ખુદ શીલાદને પુત્ર તરીકે જન્મ લેવાનું વરદાન આપ્યું હતું. થોડા સમય પછી, જમીન ખેડતા, શીલાદને જમીનમાંથી એક બાળક મળી આવ્યું હતું. શીલાદે તેનું નામ નંદી રાખ્યું. ભગવાન શંકરે નંદીને તેમનો ગણાધ્યક્ષ બનાવ્યો. આ રીતે નંદી નંદીશ્વર બન્યા. નંદીએ મરુતની પુત્રી સુયશા સાથે લગ્ન કર્યા.

4- ભૈરવ અવતાર (ભૈરવ અવતાર): –

શિવ મહાપુરાણમાં, ભૈરવને પરમ શંકરનું પૂર્ણ રૂપ કહેવામાં આવ્યું છે. એકવાર ભગવાન શંકરની માયાથી પ્રભાવિત થઇ ને બ્રહ્મા અને વિષ્ણુ પોતાને એક બીજા કરતા શ્રેષ્ઠ માનવા લાગ્યા. ત્યારે ત્યાં તેજપુંજ વચ્ચે એક પુરુશાકૃતિ દેખાવા લાગી. તેમને જોઈને બ્રહ્માએ કહ્યું – ચંદ્રશેખર તમે મારા પુત્ર છો. તો મારા શરણમાં આવો. ભગવાન શંકર બ્રહ્માની આવી વાત સાંભળીને ગુસ્સે થયા. તેમણે તે પુરુષ આકૃતિને કહ્યું, તમે કાળની માફક સુંદર છે. તમે સાચા કાળરાજ છો. ભયંક હોવાથી ભૈરવ છે. ભગવાન શંકર પાસેથી આ વરદાન મળ્યા બાદ કાલભૈરવે, આંગળીના નખથી બ્રહ્માનું પાંચમું માથું કાપી નાખ્યું. બ્રહ્માના પાંચમા માથાનો શિરચ્છેદ થવાને કારણે ભૈરવ બ્રહ્મહત્યાના પાપ માટે દોષિત બન્યા. કાશીમાં ભૈરવને બ્રહ્મચર્યના પાપથી મુક્તિ મળી હતી. કાશીવાસીઓ માટે ભૈરવની ભક્તિ ફરજિયાત હોવાનું કહેવાય છે.

5- અશ્વથમા અવતાર: –

મહાભારત મુજબ પાંડવોના ગુરુ દ્રોણાચાર્યનો પુત્ર અશ્વત્થામા કાલ, ક્રોધ, યમ અને ભગવાન શંકરનો અવતાર હતો. ભગવાન શંકરને પુત્રના રૂપમાં મેળવવા આચાર્ય દ્રોણે તીવ્ર તપશ્ચર્યા કરી હતી અને ભગવાન શિવએ તેમને પુત્ર તરીકે અવતાર લેવાનું વરદાન આપ્યું હતું. સમય જતાં, સાવંતિક રૂદ્રા તેના ભાગથી દ્રોણનો શક્તિશાળી પુત્ર, અશ્વત્થામા તરીકે અવતાર થયો. એવું માનવામાં આવે છે કે અશ્વત્થામા અમર છે અને તે હજી પણ પૃથ્વી પર રહે છે. શિવમહાપુરાણ (શત્રુદ્રસમહિતા-37)) અનુસાર, અશ્વત્થામા હજી જીવંત છે અને ગંગાના કાંઠે વસે છે પરંતુ તે ક્યાં રહે છે તે જણાવવામાં આવ્યું નથી.

6- શર્ભવતાર : –

શર્ભવતાર ભગવાન શંકરનો છઠ્ઠો અવતાર છે. શર્ભવતાર માં ભગવાન શંકર અર્ધ-હરણ (હરણ) અને બાકીના શર્ભ પક્ષી (પુરાણોમાં ઉલ્લેખિત આઠ પગવાળા પ્રાણી જે સિંહ કરતા વધુ મજબૂત હતા) નું સ્વરૂપ હતું. આ અવતારમાં ભગવાન શંકરે ભગવાન નરસિંહનો ક્રોધ શાંત કર્યો હતો. લિંગપુરાણમાં શિવના શર્ભવતાર ની દંતકથા અનુસાર, તેમના કહેવા મુજબ – ભગવાન વિષ્ણુ હિરણ્યકશિપુને મારી નાખવા માટે નૃસિંહવતારને લઈ ગયા હતા. હિરણ્યકશિપુના વધ પછી પણ ભગવાન નરસિંહનો ક્રોધ શાંત ન થયો ત્યારે દેવ શિવજી સુધી પહોંચ્યા. ત્યારબાદ ભગવાન શિવએ આકાર લીધો અને તે આ રૂપમાં ભગવાન નરસિંહ પાસે પહોંચ્યા અને તેમની પ્રશંસા કરી, પણ નરસિંહનો ક્રોધ શાંત થયો નહીં. આ જોઈને ભગવાન શિવએ શર્ભના રૂપમાં નરસિંહને તેની પૂંછડીમાં લપેટીને ઉડી ગયા. પછી ક્યાંક ભગવાન નરસિંહનો ક્રોધ શાંત થયો. તેમણે શર્ભવતાર પાસે માફી માંગી અને ખૂબ નમ્ર રીતે તેમની પ્રશંસા કરી.

7- ગૃહપતિ અવતાર: –

ગૃહપતિ ભગવાન શંકરનો સાતમો અવતાર છે. આ વાર્તા આ પ્રમાણે છે: નર્મદાના કાંઠે ધર્મપુર નામનું એક શહેર હતું. વિશ્વાનાર અને તેની પત્ની શુચિશ્મતી નામના મુનિ રહેતા હતા. લાંબા સમય સુધી નિસંતાન રહ્યા બાદ એક દિવસ તેના પતિ પાસેથી શિવ જેવો પુત્ર મેળવવાની ઇચ્છા રાખતી શુચિશ્મતી પત્નીની ઈચ્છા પૂરી કરવા માટે મુનિ વિશ્વાનર કાશી આવ્યા હતા. અહીં તેમણે ભારે તપશ્ચર્યા દ્વારા ભગવાન શિવના વીરેશ લિંગની પૂજા કરી. એક દિવસ મુનિએ વીરેશ લિંગ વચ્ચે એક બાળક જોયું. મુનિએ બલરૂપધારી શિવની ઉપાસના કરી. તેમની ઉપાસનાથી પ્રસન્ન ભગવાન શંકરે શુચિશ્મતીના ગર્ભાશયમાંથી અવતાર લેવાનું વરદાન આપ્યું. પાછળથી, શુચિશ્મતી ગર્ભવતી થઈ અને ભગવાન શંકર શુચિશ્મતીના ગર્ભાશયમાંથી પુત્ર તરીકે અવતર્યા. એવું કહેવામાં આવે છે કે પિતા બ્રહ્માએ તે બાળકનું નામ ગૃહપતિ રાખ્યું હતું.

8- ઋષિ દુર્વાસા અવતાર: –

ભગવાન શંકરના વિવિધ અવતારોમાં ઋષિ દુર્વાસાનો અવતાર પણ મુખ્ય છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, સતી અનુસૈયાના પતિ મહર્ષિ અત્રિએ બ્રહ્માની સૂચના અનુસાર, તેમના પુત્રની સાથે રક્ષાકુળ પર્વત પર ઘોર તપશ્ચર્યા કરી હતી. તેની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ ત્રણેય તેમના આશ્રમમાં આવ્યા. તેણે કહ્યું – અમારા ભાગથી તમને ત્રણ પુત્રો થશે, જે ત્રિલોકમાં પ્રખ્યાત થશે અને માતાપિતાની ખ્યાતિ વધારશે. જ્યારે સમય આવ્યો ત્યારે બ્રહ્માજીના ભાગથી ચંદ્ર ઉત્પન્ન થયો. વિષ્ણુના ભાગથી ઉત્તમ સંન્યાસ પદ્ધતિનો અભ્યાસ કરનાર દત્તાત્રેયનો જન્મ થયો હતો અને મુનિવર દુર્વાસનો જન્મ રૂદ્રના ભાગથી થયો હતો.

9- હનુમાન અવતાર: –

ભગવાન શિવનો હનુમાન અવતાર બધા અવતારોમાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ અવતારમાં ભગવાન શંકરે વાનરનું રૂપ લીધું હતું. શિવમહાપુરાણ અનુસાર, વિષ્ણુને મોહિની અવતારમાં દેવતાઓ અને રાક્ષસોને અમૃત વહેંચતા જોઈ શિવજી કામાતુર બન્યા હતા. અને વીર્યપાત થયો હતો. સપ્તઋષીએ તે વીર્યને પાંદડામાં સંગ્રહિત કર્યું. જ્યારે સમય આવ્યો, ત્યારે સપ્તઋષિ એ વનરાજ કેસરીની પત્ની અંજનીના કાન દ્વારા ગર્ભમાં ભગવાન શિવનું વીર્ય સ્થાપિત કર્યું, જેના થાકી ખૂબ તેજસ્વી અને શક્તિશાળી શ્રી હનુમાનજીનો જન્મ થયો.

10- વૃષભ અવતાર: –

ભગવાન શંકરે ખાસ સંજોગોમાં વૃષભને અવતાર આપ્યો હતો. ભગવાન શંકરે આ અવતારમાં વિષ્ણુ પુત્રોનો વધ કર્યો હતો. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર ભગવાન વિષ્ણુ રાક્ષસોને મારવા પાતાળ લોક ગયા જ્યાં તેમણે અનેક ચંદ્ર જેવી સ્ત્રીઓ જોઇ. તેની સાથે વિષ્ણુ રમણ કરવા લાગ્યા અને ઘણાં બધા પુત્રો નો જન્મ થયો. વિષ્ણુના આ પુત્રોએ પાતાળ થી લઈને પૃથ્વી પર ભારે ઉત્પાત મચાવ્યો હતો. તેમના ડરથી બ્રહ્માજી ઋષિમુની સાથે શિવજી પાસે ગયા અને રક્ષા માટે પ્રાર્થના કરવા લાગ્યા. તે પછી ભગવાન શંકરે વૃષભનું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું અને વિષ્ણુ પુત્રોનો વધ કર્યો.

11- યતિનાથ અવતાર: –

ભગવાન શંકરે યતિનાથ અવતાર લઈને અતિથિનું મહત્ત્વ નિભાવ્યું હતું. તેમણે આ અવતારમાં મહેમાન તરીકે ભીલ દંપતીની કસોટી લીધી, જેના કારણે ભીલ દંપતીને પોતાનો જીવ ગુમાવવો પડ્યો. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, અર્બુદાચલ પર્વતની નજીક, ભક્તો આહુક-આહુકા ભીલ દંપતી રહેતા હતા. એકવાર ભગવાન શંકર યતિનાથના વેશમાં તેમના ઘરે આવ્યા. તેમણે ભીલ દંપતીના ઘરે રાત વિતાવવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી. આહુકા તેના પતિને ગૃહસ્થની ગૌરવની યાદ અપાવે છે, અને યેતિને ઘરમાં આરામ કરવા અને પોતે બહાર ધનુષ લઈને રખેવાળી કરવાનો પ્રસ્તાવ મુકે છે. આ રીતે આહુક ધનુષ લઈને બહાર ગયો. સવારે આહુકા અને યેતીએ જોયું કે જંગલી પ્રાણીઓએ આહુકને મારી નાખ્યા છે. આ વાતથી યતિનાથ ખૂબ જ દુખી થયા. ત્યારબાદ આહુકાએ તેમને શાંત પાડ્યા અને તેઓને દુ: ખ ન કરવાનું કહ્યું. અતિથિ સેવામાં જીવનનું બલિદાન એ ધર્મ છે. અને તેનું પાલન કરીને અમે ધન્યતા અનુભવીએ છીએ. જ્યારે આહુકા તેના પતિના અંતિમ સંસ્કારમાં બળવા લાગી, ત્યારે શિવજીએ તેને ધર્ષણ આપીને પછીના જીવનમાં ફરીથી તેના પતિની સાથે મિલન કરાવવાનું વરદાન આપ્યું હતું.

12- કૃષ્ણ દર્શન અવતાર: –

ભગવાન શિવએ આ અવતારમાં યજ્ઞ વગેરે ધાર્મિક કાર્યોનું મહત્વ જણાવ્યું છે. આમ, આ અવતાર સંપૂર્ણ ધર્મનું પ્રતીક છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, રાજા નાભનો જન્મ ઇક્ષ્વાકુવંશી શ્રદ્ધાદેવની નવમી પેઢીમાં થયો હતો. અભ્યાસ કરવા ગુરુકુળ ગયા, જ્યારે નાભા લાંબા સમય સુધી પાછા ન ફર્યા ત્યારે તેમના ભાઈઓએ રાજ્યને અરસપરસ વહેંચી દીધું. જ્યારે નાભાને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તે તેના પિતા પાસે ગયો. પિતાએ નાભને પૂછ્યું કે તેણે યજ્ઞ પરાયન બ્રાહ્મણોની લાલચને કાબુ કરીને તેમના યજ્ઞ ને પૂર્ણ કરી તેમની સંપત્તિ મેળવવી જોઈએ. ત્યારબાદ નાભ યજ્ઞ ભૂમિ પહોંચ્યા અને વૈશ્ય દેવ સૂક્તના સ્પષ્ટ ઉચ્ચારણથી યજ્ઞ કર્યો. અન્ગારિક બ્રાહ્મણ યજ્ઞ ની શેષ સંપત્તિ નાભ ને આપી સ્વર્ગમાં ગયા. તે જ સમયે, શિવ કૃષ્ણદર્શનના રૂપમાં દેખાયા અને કહ્યું કે યજ્ઞ શેષ પૈસા પર તેમનો અધિકાર છે. જ્યારે વિવાદ થયો ત્યારે કૃષ્ણદર્શન રૂપધારી શિવજીએ તેમને તેમના પિતા પાસેથી નિર્ણય લેવાનું કહ્યું. નાભને પૂછતાં શ્રદ્ધાદેવે કહ્યું – તે માણસ ભગવાન શંકર છે. બલિદાન યજ્ઞમાં રહેલ શેષ પદાર્થ તેમની પોતાની છે. પિતાની વાતનું પાલન કરીને, નાભે શિવની પ્રશંસા કરી.

13- અવધૂત અવતાર: –

ભગવાન શંકરે અવધૂતનો અવતાર લીધો અને ઇન્દ્રના અહંકારને તોડ્યો. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, ઇન્દ્ર, ગુરુ અને અન્ય દેવતાઓ સાથે ભગવાન ઇન્દ્ર શંકરને જોવા કૈલાસ પર્વત પર ગયા હતા. ઇન્દ્રની ચકાસણી કરવા માટે, શંકરજી અવધૂતનું રૂપ લઈ તેમના માર્ગને અવરોધિત કર્યા. ઇન્દ્રએ તે માણસને વારંવાર અવજ્ઞાપૂર્વક વારંવાર તેને પરિચય પૂછ્યું. તો પણ તે મૌન રહ્યો. આ વાતથી ગુસ્સે થઈને, ઈન્દ્ર અવધૂતને પ્રહાર કરવા વ્રજ છોડવા જતાં જ તેનો હાથ સ્થંભીત થઈ ગયો. આ જોઈને, બૃહસ્પતિએ શિવને ઓળખી લીધા અને અવધૂતના શ્લોકોમાં પ્રશંસા કરી, જેનાથી પ્રસન્ન થઈ ને શિવજીએ ઇન્દ્રને માફ કરી દીધા.

14- ભિક્ષુ અવતાર: –

ભગવાન શંકર દેવોના દેવ છે. વિશ્વમાં જન્મેલો દરેક પ્રાણી જીવનનો રક્ષક પણ છે. ભગવાન શંકરનો અવતાર આ સંદેશ છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, વિદર્ભ રાજા સત્યરથની દુશ્મનો દ્વારા હત્યા કરવામાં આવી હતી. તેની સગર્ભા પત્નીએ દુશ્મનોથી છુપાઇને પોતાનો જીવ બચાવ્યો. સમય જતાં, તેણે એક પુત્રને જન્મ આપ્યો. જ્યારે રાણી તળાવ પર પાણી પીવા ગઈ ત્યારે મગરે તેને શિકાર બનાવી. પછી તે બાળક ભૂખ અને તરસથી પીડાવા લાગ્યો. તે દરમિયાન શિવની પ્રેરણાથી એક ભિખારણ ત્યાં આવ્યો. ત્યારબાદ શિવજીએ ભીખારીનું રૂપ લીધું અને તે ભિખારણને બાળકની ઓળખાણ આપી. અને તેને જાળવવાની સૂચના આપી અને એમ પણ કહ્યું કે આ બાળક વિદ્રભ નરેશ સત્યરથનો પુત્ર છે. આ બધું કહીને સાધુ શિવે ભિખારણને પોતાનું અસલ સ્વરૂપ બતાવ્યું. શિવના આદેશ અનુસાર, ભિખારણએ બાળકને ઉછેર્યો. મોટા થતાં, તે બાળકએ શિવની કૃપાથી તેમના શત્રુઓને હરાવી અને તેમનું રાજ્ય પાછું મેળવ્યું.

15- સુરેશ્વર અવતાર: –

ભગવાન શંકરનો સુરેશ્વર (ઇન્દ્ર) અવતાર ભક્ત પ્રત્યેના તેમના પ્રેમને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ અવતારમાં, ભગવાન શંકરે નાના છોકરા ઉપમન્યુની ભક્તિથી પ્રસન્ન થયા, અને તેને પોતાની અવિરત ભક્તિ અને અમર પદનું વરદાન આપ્યું. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, વ્યાગપ્રદનો પુત્ર ઉપમન્યુ તેના મામાના ઘરે મોટો થયો હતો. તે હંમેશા દૂધની ઇચ્છાથી પરેશાન રહેતો. તેની માતાએ તેમને તેની ઇચ્છા પૂરી કરવા માટે શિવના આશ્રય પર જવા કહ્યું. આના પર, ઉપમન્યુ જંગલમાં ગયો અને ‘ઓમ નમ: શિવાય’ નો જાપ કરવા લાગ્યો. શિવજીએ સુરેશ્વર (ઇન્દ્ર) નું રૂપ ધારણ કર્યું અને પ્રગટ થયા અને અનેક રીતે શિવજીની નિંદા શરૂ કરી. આના પર ઉપમન્યુ ગુસ્સે થયો અને ઈન્દ્રને મારી નાખવા ઉભો થયો. ઉપમન્યુની પ્રબળ શક્તિ અને પોતાની ઉપરની અચળ વિશ્વાસ જોઈને શિવજીએ તેમને તેમનું સાચું રૂપ દેખાડ્યું અને ક્ષીરસાગર જેવું અમર સમુદ્ર આપ્યું. તેમની પ્રાર્થના સમયે કૃપાળુ શિવે તેમને સર્વોચ્ચ ભક્તિનું પદ પણ આપ્યું.

16- કીરાત અવતાર: –
કીરાત અવતારમાં ભગવાન શંકરે પાંડુપુત્ર અર્જુનના શૌર્યની કસોટી કરી હતી. મહાભારત મુજબ, કૌરવોએ છેતરપિંડી કરીને પાંડવોના રાજ્ય પર કબજો કર્યો હતો અને પાંડવોને વનવાસ પર જવું પડ્યું હતું. વનવાસ દરમ્યાન, જ્યારે અર્જુન ભગવાન શંકરને પ્રસન્ન કરવા માટે તપસ્યા કરી રહ્યા હતા, ત્યારે દુર્યોધન દ્વારા મોકલવામાં આવેલા મુદ નામના રાક્ષસે અર્જુનને મારવા શુઅર (ડુક્કર) નું રૂપ લીધું.
અર્જુને તીર વડે ડુક્કર પર પ્રહાર કર્યો. તે જ સમયે ભગવાન શંકરે કીરાટ વેશ ધારણ કરીને ડુક્કર પર તીર ચલાવ્યું હતું. શિવની માયાને કારણે અર્જુન તેને ઓળખી ન શક્ય. અને કહેવા લાગ્યો કે સુઅર તેના તીરથી માર્યું છે. આ અંગે તેમની વચ્ચે વિવાદ થયો હતો. અર્જુને કીરાત વેષાધારી શિવ સાથે લડ્યા. અર્જુનની બહાદુરીને જોઇને ભગવાન શિવ પ્રસન્ન થયા અને તેમના સાચા સ્વરૂપમાં આવ્યા અને અર્જુનને કૌરવો ઉપર વિજયનો આશીર્વાદ આપ્યો.

17- સુનટ નર્તક અવતાર: –
પાર્વતીના પિતા હિમાચલ પાસે તેમની પુત્રીનો હાથ માંગવા માટે શિવજીએ સુનટનર્તક વેશ ધારણ કર્યો હતો. હાથમાં ડમરૂ લઈને શિવજી હિમાચલના ઘરે પહોંચ્યા અને નૃત્ય કરવા લાગ્યા. નટરાજા શિવજીએ એટલું સુંદર અને મનોરંજક નૃત્ય કર્યું કે દરેકને આનંદ થયો. હિમાચલે નટરાજને ભિક્ષા માંગવા કહ્યું ત્યારે નટરાજા શિવે પાર્વતીને ભિક્ષામાં માંગ્યા. હિમાચલ ક્રોધાવેશ આના પર ખૂબ ગુસ્સે થયો. થોડા સમય પછી નટરાજ વેશધારી શિવે પાર્વતીને પોતાનું અસલી સ્વરૂપ બતાવી ત્યાંથી ચાલ્યા ગયા. તેમના ગયા પછી મૈના અને હિમાચલને દૈવી જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું અને પાર્વતીને શિવને આપવાનું નક્કી કર્યું.

18- બ્રહ્મચારી અવતાર: –
દક્ષના યજ્ઞમાં પોતાનો જીવ બલિદાન આપ્યા પછી જ્યારે હિમાલયમાં સતીનો જન્મ થયો, ત્યારે તેમણે શિવજીને તેમના પતિ તરીકે પ્રાપ્ત કરવા માટે ધ્યાન કર્યું. પાર્વતીની કસોટી કરવા માટે, શિવજીએ બ્રહ્મચારીનો પોશાક પહેર્યો અને તેમની પાસે ગયા. પાર્વતીએ વિધિવત રીતે બ્રહ્મચારીની પૂજા કરી. જ્યારે બ્રહ્મચારીએ પાર્વતીને તેની તપસ્યાના હેતુ માટે પૂછ્યું અને જાણ્યા પછી, તેમણે શિવની નિંદા શરૂ કરી અને તેમને સ્મશાન અને કપાલિક પણ કહ્યા. પાર્વતી આ સાંભળીને ખૂબ ગુસ્સે થઈ. પાર્વતીની ભક્તિ અને પ્રેમ જોઈને શિવએ તેનું સાચું રૂપ બતાવ્યું. પાર્વતી આ જોઈને ખૂબ જ આનંદિત થઈ.

19- યક્ષ અવતાર: –
યક્ષ અવતાર દેવતાઓના અન્યાયી અને ખોટા અભિમાનને દૂર કરવા માટે શિવજીએ આ અવતાર ધારણ કર્યો હતો. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, જ્યારે દેવ અને રાક્ષસ દ્વારા સમુદ્રમંથન દરમિયાન ભયંકર ઝેર બહાર આવ્યું ત્યારે ભગવાન શંકરે તે ઝેર પી લીધું હતું અને તેને પોતાના ગાળામાં ઘાટમાં રોકી દીધું હતું. આ પછી અમૃત કલાશ બહાર આવ્યો. અમૃતપાનનું સેવન કરવાથી, બધા દેવો અમર થઈ ગયા હતા અને સાથે સાથે તેઓને ગર્વ થયો હતો કે તેઓ સૌથી શક્તિશાળી છે. દેવતાઓના આ અભિમાનને તોડવા માટે, શિવએ યક્ષનું રૂપ ધારણ કર્યું અને દેવતાઓની સામે એક તણખલું મુક્યું અને તેને તોડવા માટે કહ્યું. તેની સંપૂર્ણ શક્તિનો ઉપયોગ કર્યા પછી પણ, દેવતાઓ આ તણખલું કાપી શક્યા નહીં. તે પછી આકાશવાણી થઈ હતી કે આ યક્ષ ભગવાન શંકર છે, જે સર્વ ગૌરવનો નાશ કરનાર છે. બધા દેવોએ ભગવાન શંકરની પ્રશંસા કરી અને પોતાની ભૂલ બદલ માફી માંગી.