અમેરિકા જેવા પોતાના મોટા નિકાસ બજારોમાં પ્રવર્તમાન કેટલાંક પડકારો વચ્ચે પણ ભારતે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 દરમિયાન વોલ્યુમ (જથ્થા) અને મૂલ્ય (અમેરિકન ડોલર અને ભારતીય રૂપિયા બંનેમાં) એમ બંને દ્રષ્ટિએ સીફૂડની અત્યાર સુધીની સૌથી વધુ નિકાસ હાંસલ કરી હતી. સમીક્ષાનાં વર્ષ દરમિયાન ભારતે રૂ. 63,969.14 કરોડ (8.09 અબજ ડોલર)નું મૂલ્ય ધરાવતાં 17,35,286 એમટી સીફૂડની નિકાસ કરી હતી.
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 દરમિયાન નિકાસમાં જથ્થાની દ્રષ્ટિએ 26.73 ટકા સુધીનો, રૂપિયાની દ્રષ્ટિએ 11.08 ટકાનો, અમેરિકન ડોલરની દ્રષ્ટિએ 4.31 ટકાનો વધારો થયો હતો. નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં ભારતે રૂ. 57,586.48 કરોડ (7,759.58 મિલિયન ડોલર)નું મૂલ્ય ધરાવતા 13,69,264 એમટી સીફૂડની નિકાસ કરી હતી.
જ્યારે જથ્થા અને મૂલ્ય એમ બંને દ્રષ્ટિએ સીફૂડ નિકાસની મુખ્ય ચીજવસ્તુઓમાં ફ્રોઝન ઝીંગા માછલીનું સ્થાન ટોચનું જળવાઈ રહ્યું છે, ત્યારે ભારતીય સીફૂડનાં મુખ્ય આયતકાર દેશો તરીકે અમેરિકા અને ચીન હતાં. ફ્રોઝન ઝીંગા માછલીએ રૂ. 43,135.58 કરોડ (5481.63 મિલિયન ડોલર)ની નિકાસ સાથે સીફૂડ નિકાસની તમામ ચીજવસ્તુઓમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ચીજવસ્તુ તરીકે સ્થાન જાળવી રાખ્યું હતું, જેનો કુલ નિકાસમાં જથ્થાની દ્રષ્ટિએ હિસ્સો 40.98 ટકા અને અમેરિકન ડોલરમાં કુલ આવકમાં હિસ્સો 67.72 ટકા હતો. સમીક્ષાનાં ગાળા દરમિયાન ઝીંગા માછલીની નિકાસ રૂપીનાં મૂલ્યમાં 1.01 ટકા વધી હતી.
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 દરમિયાન ફ્રોઝન ઝીંગા માછલીની કુલ નિકાસ 7,11,099 એમટી થઈ હતી. સૌથી મોટાં નિકાસબજાર અમેરિકાએ ફ્રોઝન ઝીંગા માછલીની 2,75,662 એમટીની આયાત કરી હતી. ત્યારબાદ ચીને 1,45,743 એમટી, યુરોપિયન યુનિયને 95,377 એમટી, દક્ષિણ પૂર્વ એશિયા 65,466 એમટી, જાપાન 40,975 એમટી અને મધ્ય પૂર્વ 31,647 એમટીની આયાત કરી હતી.
નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં બ્લેક ટાઇગર (બીટી) ઝીંગા માછલીની નિકાસ જથ્થા, રૂપિયાનું મૂલ્ય અને અમેરિકન ડોલરની દ્રષ્ટિએ અનુક્રમે 74.06 ટકા, 68.64 ટકા અને 55.41 ટકાનો વધારો થયો હતો. બીટી રૂ. 2,564.71 કરોડ (321.23 મિલિયન ડોલર)નાં મૂલ્યની ઝીંગા માછલીની નિકાસ 31,213 એમટી થઈ હતી. બ્લેક ટાઇગર ઝીંગા માછલી માટે જાપાન સૌથી મોટું બજાર પુરવાર થયું હતું, જે અમેરિકન ડોલરમાં મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ 25.38 ટકા હિસ્સો ધરાવતું હતું. ત્યારબાદ આ દ્રષ્ટિએ યુરોપિયન યુનિયન (25.12 ટકા) અને અમેરિકા (14.90 ટકા)એ અનુક્રમે બીજું અને ત્રીજું સ્થાન મેળવ્યું હતું. વન્નામેઈ ઝીંગા માછલીની નિકાસ નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં નાણાકીય વર્ષ 2021-22ની સરખામણીમાં 8.11 ટકા ઘટીને 5234.36 મિલિયન ડોલરથી 4809.99 મિલિયન ડોલર થઈ હતી.
બીજી સૌથી વધુ નિકાસ થતી ચીજવસ્તુ ફ્રોઝન માછલીએ રૂ. 5,503.18 કરોડ (687.05 મિલિયન ડોલર)ની આવક કરી હતી, જે જથ્થામાં 21.24 ટકા અને અમેરિકન ડોલરમાં આવકમાં 8.49 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. ચાલુ વર્ષે ફ્રોઝન માછલીની નિકાસમાં જથ્થા, રૂપી અને અમેરિકન ડોલરમાં મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ અનુક્રમે 62.65 ટકા, 58.51 ટકા અને 45.73 ટકાનો વધારો થયો હતો.
અન્ય ચીજવસ્તુઓ અંતર્ગત ત્રીજી સૌથી વધુ નિકાસ 658.84 મિલિયન ડોલરની થઈ હતી, જેમાં સુરિમીએ રૂ. 2,013.66 કરોડ (253.89 મિલિયન ડોલર), ફ્રોઝન ઓક્ટોપસે રૂ. 725.71 કરોડ (91.74 મિલિયન ડોલર), સુરિમી એનાલોગ ઉત્પાદનોએ રૂ. 558.51 કરોડ (70.35 મિલિયન ડોલર), કેન કે ડબ્બામાં તૈયાર ઉત્પાદનોએ રૂ. 326.48 કરોડ (41.56 મિલિયન ડોલર), ફ્રોઝન લોબ્સ્ટરે રૂ. 215.15 કરોડ (27 મિલિયન ડોલર)ની સાથે અન્ય ઉત્પાદનોની નિકાસમાંથી થયેલી આવક સામેલ હતી.
ચોથી સૌથી વધુ નિકાસ થયેલી ચીજવસ્તુ ફ્રોઝન સ્ક્વિડે રૂ. 3,593.75 કરોડ (454.61 મિલિયન ડોલર)ની આવક કરી હતી, જે જથ્થામાં 4.83 ટકા અને અમેરિકન ડોલરમાં આવકમાં 5.62 ટકા હિસ્સો ધરાવતી હતી. ફ્રોઝન માછલીની નિકાસ રૂપીનાં મૂલ્યમાં 28.07 ટકા અને અમેરિકન ડોલરનાં મૂલ્યમાં 18.58 ટકા વધી હતી.
