વિશ્વ પ્રસિદ્ધ જગદીશ રથયાત્રામાં ભગવાન જગન્નાથની સાથે બહેન સુભદ્રા અને ભાઈ બલભદ્રનો રથમાં સમાવેશ થાય છે. આ રથ બનાવવા માટે ઘણા નિયમોનું પાલન કરવામાં આવે છે. દરેકને આશ્ચર્યમાં મૂકી દે તેવી એક વાત એ છે કે જગન્નાથ મંદિરમાં ભગવાનની જે મૂર્તિઓની પૂજા કરવામાં આવે છે તે પૂર્ણ નથી પણ અધૂરી છે. અહીં હજારો વર્ષોથી ભગવાન જગન્નાથની અધૂરી મૂર્તિની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ વાત સાંભળવામાં અજીબ લાગશે પણ આ સત્ય છે. આ પરંપરા સાથે જોડાયેલી એક દંતકથા પણ છે, જે નીચે મુજબ છે…
રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ને ભગવાન જગન્નાથની મૂર્તિ બનાવી હતી
એક સમયે માલવનો રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ન હતો. તેઓ ભગવાન જગન્નાથના પરમ ભક્ત હતા. એક દિવસ જ્યારે રાજા નીલાંચલ પર્વત પર ગયા ત્યારે તેમને ત્યાં મૂર્તિ ન દેખાઈ.
પછી એક આકાશવાણી થઈ કે ટૂંક સમયમાં ભગવાન જગન્નાથ મૂર્તિના રૂપમાં પૃથ્વી પર પ્રગટ થશે. આકાશવાણી સાંભળીને રાજા પ્રસન્ન થયા. થોડા દિવસો પછી, જ્યારે રાજા પુરીના દરિયા કિનારે ફરતો હતો, ત્યારે તેણે લાકડાના બે વિશાળ ટુકડા તરતા જોયા. રાજાએ તે લાકડાં કાઢ્યા અને વિચાર્યું કે આનાથી તે ભગવાનની મૂર્તિઓ બનાવશે.
જ્યારે વિશ્વકર્માએ એક વિચિત્ર શરત મૂકી
દેવતાઓના સ્થપતિ વિશ્વકર્મા ભગવાનના આદેશ પર સુથારના રૂપમાં રાજા પાસે આવ્યા અને રાજાને વિનંતી કરી કે ભગવાનની મૂર્તિ લાકડામાંથી બનાવે. રાજાએ તરત જ આ માટે હા પાડી. પરંતુ વિશ્વકર્માએ એક શરત મૂકી કે તેઓ એકાંતમાં મૂર્તિ બનાવશે, જો કોઈ ત્યાં આવશે તો કામ અધૂરું છોડી દેશે. રાજાએ શરત સ્વીકારી. ત્યારબાદ વિશ્વકર્માએ ગુંડીચા નામની જગ્યાએ મૂર્તિ બનાવવાનું કામ શરૂ કર્યું.
તેથી જ આ ભગવાનની મૂર્તિઓ અધૂરી છે
જ્યારે વિશ્વકર્માએ ભગવાનની મૂર્તિ બનાવવામાં ઘણો સમય વિતાવ્યો હતો, ત્યારે એક દિવસ જિજ્ઞાસાથી રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ન તેમને મળવા પહોંચ્યા. રાજાને જોઈને વિશ્વકર્મા શરત મુજબ ચાલ્યા ગયા અને ભગવાન જગન્નાથ, બલભદ્ર અને સુભદ્રાની મૂર્તિઓ અધૂરી રહી ગઈ. આ જોઈને રાજાને ખૂબ દુઃખ થયું, પણ પછી એક આકાશવાણી થઈ કે ભગવાન આ સ્વરૂપમાં સ્થાપિત થવા ઈચ્છે છે. પછી રાજા ઇન્દ્રદ્યુમે એક વિશાળ મંદિર બનાવ્યું અને ત્યાં ત્રણેય મૂર્તિઓની સ્થાપના કરી.
આ રીતે રથયાત્રાની પરંપરા શરૂ થઈ
દંતકથાઓ અનુસાર, તે ભગવાન જગન્નાથ હતા જે એક વખત રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્નને દેખાયા હતા અને તેમને કહ્યું હતું કે તેઓ ચોક્કસપણે વર્ષમાં એકવાર તેમના જન્મસ્થળ એટલે કે ગુંડિચાની મુલાકાત લેશે. સ્કંદ પુરાણ અનુસાર, રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ને અષાઢ શુક્લ દ્વિતિયાના દિવસે ભગવાનને તેમની વતન જવાની વ્યવસ્થા કરી હતી. ત્યારથી આ પરંપરા રથયાત્રાના રૂપમાં ચાલી રહી છે. બીજી માન્યતા અનુસાર, શ્રી કૃષ્ણ અને બલરામે સુભદ્રાની દ્વારકા દર્શનની ઈચ્છા પૂરી કરવા માટે અલગ-અલગ રથમાં પ્રવાસ કર્યો હતો. સુભદ્રાની નગરયાત્રાની યાદમાં આ રથયાત્રા દર વર્ષે પુરીમાં યોજાય છે.
આસ્થા / કળિયુગમાં ફરી થશે મહાભારતનું યુદ્ધ, જેઓ લડી શક્યા નથી તેઓ હવે લડશે
આસ્થા / પુરીના જગન્નાથ મંદિર પર થયેલા 17 મોટા હુમલા, શું તમે જાણો છો?
