મહર્ષિ વેદ વ્યાસે લખેલા મહાભારતમાં આવા ઘણા પાત્રો છે, જેના વિશે લોકો બહુ ઓછુ જાણે છે. આજે અમે તમને આવા જ એક પાત્ર જયદ્રથ વિશે જણાવી રહ્યા છીએ. જયદ્રથ અર્જુનના હસ્તે માર્યો ગયો હતો. અર્જુને જયદ્રથનો ની એવી રીતે શિરચ્છેદ કર્યો હતો કે, તપસ્યા કરી રહેલા વૃદ્ધક્ષત્ર (જયદ્રથના પિતા)ના ખોળામાં જઈ ને પડ્યું હતું. વૃદ્ધક્ષેત્રએ જયદ્રથાનું માથું પૃથ્વી પર ફેંકી દીધું, તેમ તેનું માથું પણ ફૂટી ગયું હતું.
જયદ્રથ કોણ હતા?
જયદ્રથ સિંધુ દેશનો રાજા હતો. તેણે કૌરવોની બહેન દુશાલા સાથે લગ્ન કર્યાં હતાં. મહાભારત મુજબ પાંડવો 12 વર્ષના વનવાસ પર હતા ત્યારે એક દિવસ રાજા જયદ્રથ પાંડવો રહેતા હતા તે જ જંગલમાં પસાર થાય છે. તે સમયે દ્રૌપદીને આશ્રમમાં એકલી જોઈને જયદ્રથએ તેનું અપહરણ કર્યું હતું. જ્યારે પાંડવોને આ વાતની જાણ થઈ, ત્યારે તેઓએ પીછો કરીને જયદ્રથને પકડ્યો.
ભીમ જયદ્રથને મારી નાખવા માંગતો હતો, પરંતુ તે કૌરવોની બહેન દશાલાનો પતિ હોવાથી અર્જુને તેને અટકાવ્યો. ક્રોધમાં ભીમે જયદ્રથના વાળ ખેંચી અને ઉખાડી નાખ્યા હતા. અને માથામાં માત્ર પાંચ ચોટલી રાખી હતી. જયદ્રથની આવી સ્થિતિ જોઈ યુધિષ્ઠિરને તેમના ઉપર દયા આવી અને તેમણે જયદ્રથને મુક્ત કર્યા.
જયદ્રથએ મહાદેવ પાસેથી વરદાન લીધું હતું
જયદ્રથ પાંડવો દ્વારા પરાજિત થયા પછી તેના રાજ્યમાં ગયા નહીં. પોતાના અપમાનનો બદલો લેવા તેઓ હરિદ્વાર ગયા અને ભગવાન શંકરને પ્રસન્ન કરવા માટે તીવ્ર તપસ્યા કરવાનું શરૂ કર્યું. તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન શિવ તેમની પાસે પ્રગટ થયા અને તેમને વરદાન માંગવાનું કહ્યું. જયદ્રથએ ભગવાન શિવને યુદ્ધમાં પાંડવોને જીતવા માટે વરદાન માંગ્યું હતું.
ત્યારે ભગવાન શિવએ જયદ્રથને કહ્યું કે પાંડવોને જીતવા અથવા મારવા તે કોઈની શક્તિમાં નથી. પરંતુ યુદ્ધમાં માત્ર એક દિવસ તમે અર્જુન અને બાકીના ચાર પાંડવોને યુદ્ધમાં પરાજિત કરી શકો છો. કારણ કે અર્જુન પોતે ભગવાન નારનો અવતાર છે, તેથી તમે તેમને નિયંત્રણ કરી શકશો નહીં. એમ કહી ભગવાન શંકર ગાયબ થઈ ગયા અને જયદ્રથ પોતાના રાજ્યમાં પાછો ફર્યો.
અભિમન્યુનું મૃત્યુ જયદ્રથના કારણે થયું
મહાભારત યુદ્ધમાં, જ્યારે ગુરુ દ્રોણાચાર્યે યુધિષ્ઠિરને બંધક બનાવવા માટે ચક્રવ્યુહ બનાવ્યો, ત્યારે તેણે તેના મુખ્ય દ્વાર પર જયદ્રથની નિમણૂક કરી. યોજના મુજબ સંસપ્તક યોદ્ધાઓ અર્જુનને યુદ્ધ માટે દુર લઈ ગયા. જ્યારે યુધિષ્ઠિરે જોયું કે ચક્રવ્યુહને કારણે તેના સૈનિકોની હત્યા કરવામાં આવી રહી છે, ત્યારે તેમણે અભિમન્યુને આ ચક્રવ્યૂહ તોડવા કહ્યું. અભિમન્યુએ કહ્યું કે- હું જાણું છું કે આ ચક્રવ્યૂહમાં કેવી રીતે દાખલ થવું અને તેને કેવી રીતે તોડવું. પણ મને તેમાંથી બહાર નીકળવાનો રસ્તો ખબર નથી.
ત્યારે યુધિષ્ઠિર અને ભીમે અભિમન્યુને ખાતરી આપી હતી કે તમે જ્યાંથી ચક્રવ્યૂહ તોડશો ત્યાંથી અમે તે જગ્યાથી ચક્રવ્યુહમાં પ્રવેશ કરીશું અને ચક્રવ્યુહનો નાશ કરીશું. યુધિષ્ઠિર અને ભીમની વાત સાંભળ્યા પછી અભિમન્યુ ચક્રવ્યુહમાં પ્રવેશ કર્યો, પરંતુ મહાદેવના વરદાન દ્વારા, જયદ્રથ યુધિષ્ઠિર, ભીમ, નકુલા અને સહદેવ જેવા નાયકોને બહારથી જ અટકાવ્યા. ચક્રવ્યુહમાં ફસાયા પછી અભિમન્યુનું મૃત્યુ થયું.
શ્રી કૃષ્ણે માયાથી અંધકાર ઉભો કર્યો
જયારે અર્જુનને જાણ થઈ કે જયદ્રથ અભિમન્યુના મૃત્યુનું કારણ છે, ત્યારે તેમણે વ્રત લીધું હતું કે આવતી કાલે હું ચોક્કસપણે જયદ્રથનો વધ કરીશ અથવા મારી જાતે અગ્નિ સમાધિ લઈશ. જયદ્રથનું રક્ષણ કરવા માટે, બીજા દિવસે ગુરુ દ્રોણાચાર્યએ ચક્ર શક્તિવ્યાહની રચના કરી. સાંજ સુધી લડ્યા પછી પણ અર્જુન જયદ્રથ સુધી પહોંચી શક્યો નહીં કારણ કે કર્ણ, અશ્વત્થામા, ભુરીશ્રવ, શલ્યા વગેરે તેની રક્ષા કરી રહ્યા હતા.
જ્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ જોયું કે સૂર્ય અસ્ત થવા જઈ રહ્યો છે. ત્યારે તેણે પોતાની માયા થી સૂર્યને ઢાંકી દીધો અને અંધકાર ફેલાવી દીધો. બધાને લાગ્યું કે સૂર્ય ડૂબી ગયો છે. આ જોઈને જયદ્રથ અને તેના રક્ષકો બેપરવાઈ ગયા. જયદ્રથ જાતે જ અર્જુન સામે હાજર થયા અને તેમને અગ્નિ સમાધિ લેવાનું કહ્યું. ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને તરત જ જયદ્રથનો વધ કરવાનો કહ્યું.
તેથી જ જયદ્રથના પિતાનું માથું ફાટી ગયું હતું
શ્રી કૃષ્ણએ અર્જુનને એક રહસ્ય કહ્યું કે જયદ્રથના પિતા વૃદ્ધક્ષેત્રએ તેમને એક વરદાન આપ્યું છે કે જે કોઈ પણ જયદ્રથ નું માથું પૃથ્વી પર નાખશે તેના માથાના પણ ૧૦૦ ટુકડા થઇ જશે. આથી તમે એવી રીતે એક તીર ચલાવો કે જયદ્રથનું માથું કપાય અને તેના પિતાના ખોળામાં પડે. તે હાલમાં સામંતકાપંચક વિસ્તારમાં તપસ્યા કરી રહ્યા છે.
અર્જુને જયદ્રથનું માથું કાપી ન શકાય તેવું બાણ ચલાવ્યું. આ માથું સીધા વૃધ્ધક્ષેત્રના ખોળામાં આવી ગયું. જેમ જેમ તેમણે પૃથ્વી પર જયદ્રથાનું માથું ઉતાર્યું, તેમ તેમ તેનું પોતાના માથના સો ટુકડા થઈ ગયા. આમ, જ્યારે અર્જુને જયદ્રથનો વધ કર્યો, ત્યારે શ્રીકૃષ્ણએ તેમના ભ્રમણાથી બનાવેલા અંધકારને દૂર કર્યો.
