તાલિબાનના ખસી ગયા બાદ સમગ્ર વિશ્વમાં અફઘાનિસ્તાન અંગે ચિંતાનું વાતાવરણ છે. વીસ વર્ષથી યુએસ લશ્કરી દેખરેખ હેઠળ રહેલા અફઘાનિસ્તાનમાં શું થશે તે એક મોટો પ્રશ્ન છે, પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે દક્ષિણ એશિયાનો આ દેશ કરોડોની કિંમતી ખનિજ સંપત્તિનો માલિક છે. આનો ઉપયોગ કરીને, અફઘાનિસ્તાન તેની દુર્દશાને દૂર કરી શકે છે. ગરીબી રેખા નીચે જીવતા તેના મોટાભાગના નાગરિકોનું જીવન સુધારી શકે છે. જો કે, તાલિબાની શાસનને કારણે આવું થવું સહેલું લાગતું નથી. ચાલો જોઈએ કે અફઘાનિસ્તાન વાસ્તવિકતામાં કેટલું સમૃદ્ધ છે, વિશ્વના સૌથી ગરીબ દેશોમાંનું એક.
અફઘાનિસ્તાનની ભૂમિ નીચે છુપાયેલું એક રહસ્ય
2010 માં, યુએસ લશ્કરી અધિકારીઓ અને ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓએ અફઘાનિસ્તાનની ભૂમિ નીચે છુપાયેલું એક રહસ્ય ઉજાગર કર્યું હતું જે ચિત્ર બદલી શકે છે.અધિકારીઓને જાણવા મળ્યું છે કે એક ટ્રિલિયન યુએસ ડોલર એટલે કે 75 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ મૂલ્યના ખનિજ તત્વો પૃથ્વીની નીચે છે.આમાંના કેટલાક પૃથ્વી ખનીજ એવા છે કે વિશ્વને આ સમયે ઘણી જરૂર છે અને તેમનો પુરવઠો ખૂબ ઓછો છે.અમેરિકન અધિકારીઓ અને વૈજ્ઞાનિકોના જણાવ્યા મુજબ, સમગ્ર અફઘાનિસ્તાનમાં લોખંડ, તાંબુ અને સોનું જેવા ખનીજ પૃથ્વીની નીચે હાજર છે.સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે ત્યાં મોટી માત્રામાં લિથિયમ હાજર છે. લિથિયમ એ ખનિજ છે જે બેટરીને રિચાર્જ કરવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. મોબાઈલ હોય કે ઈ-વાહન, માત્ર લિથિયમ બેટરીનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે.લિથિયમની ઉપલબ્ધતા અત્યંત ઓછી છે. પર્યાવરણીય કટોકટીને સમાપ્ત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી અન્ય તકનીકો માટે પણ તે મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
કેમ ખનીજનું ખાણકામ આજ સુધી યોગ્ય રીતે થઈ શક્યું નથી
ખનીજનું ખોદકામ ન થવાના કારણો તોફાની વાતાવરણ, માળખાકીય સુવિધાનો અભાવ અને યુદ્ધ જેવી સ્થિતિ છે. જટિલ ખનિજ ખોદવા માટે વધુ રોકાણ અને તકનીકી જાણકારીની જરૂર છે.
ગંભીર દુષ્કાળ પણ એક કારણ હતું
મોસિન ખાન, જે આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાં ભંડોળના ડિરેક્ટર હતા, માને છે કે અફઘાનિસ્તાનમાં દર વર્ષે એક અબજ ડોલર મૂલ્યના ખનીજનું ખનન થાય છે. જેમાંથી 30 થી 40 ટકા ભ્રષ્ટ અને તાલિબાન દ્વારા પચાવી લેવામાં આવે છે.
અફઘાનિસ્તાનમાં ગરીબીની સ્થિતિ
યુએસ કોંગ્રેશનલ રિસર્ચ સર્વિસના 2020 ના અંદાજ પર આધારિત રિપોર્ટ અનુસાર, અફઘાનિસ્તાનના 90 ટકાથી વધુ નાગરિકો ગરીબી રેખા નીચે જીવે છે.અફઘાન સરકારે ગરીબી રેખા માપવા માટે બે ડોલર (આશરે 150 રૂપિયા) ની દૈનિક આવક ધોરણ બનાવી છે. તેનાથી ઓછી કમાણી કરનારાઓને ગરીબી રેખા નીચે ગણવામાં આવે છે.
ઈ-કારને કારણે ભારે માંગ
ઈન્ટરનેશનલ એનર્જી એજન્સી (IEA) અનુસાર, ઈલેક્ટ્રિક કારને પરંપરાગત કાર કરતા છ ગણી વધુ ખનીજની જરૂર પડે છે.
ઇલેક્ટ્રિક કાર બેટરી માટે લિથિયમ, કોબાલ્ટ અને નિકલ જરૂરી છે.ચીને ભૂતકાળમાં તાલિબાન સાથે મિત્રતાનો હાથ લંબાવ્યો છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આનું એક કારણ અફઘાનિસ્તાનમાં હાજર દુર્લભ ખનિજો છે. ચીનને દુર્લભ ખનિજ તત્વોના ખનનમાં નિષ્ણાત માનવામાં આવે છે.
21 મી સદી માટે મહત્વપૂર્ણ ખનિજો
ઇકોલોજીકલ ફ્યુચર ગ્રુપના સ્થાપક અને સ્થાપક વૈજ્ઞાનિક રોડ સ્કૂનોવર કહે છે કે અફઘાનિસ્તાનમાં પરંપરાગત ખનિજ સંપત્તિ ઉપરાંત અહીં ખનીજ પણ ઉપલબ્ધ છે જે 21 મી સદીના અર્થતંત્રમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે.લીલી તકનીકની વધતી જતી જરૂરિયાત લિથિયમ અને કોબાલ્ટ જેવા દુર્લભ પૃથ્વી તત્વોની માંગમાં વધારો કરી રહી છે. નિયોડીમિયમ નવી ટેકનોલોજી માટે પણ મહત્વનું છે.IEA એ જણાવ્યું હતું કે દુર્લભ પૃથ્વી તત્વોના વૈશ્વિક પુરવઠામાં ઝડપી વધારો જરૂરી છે. ત્યારે જ વિશ્વ પર્યાવરણીય કટોકટીનો અસરકારક રીતે સામનો કરી શકશે નહીં.અત્યારે, વિશ્વમાં માત્ર ત્રણ દેશો આ ખનિજ તત્વોનો 75 ટકા સપ્લાય કરે છે. આ ખનિજો માટે આખું વિશ્વ ચીન, ઓસ્ટ્રેલિયા અને કોંગો પ્રજાસત્તાક પર નિર્ભર છે.
