ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ અમુક શ્રેણી હેઠળની નોન-બેંકિંગ નાણાકીય કંપનીઓ (NBFCs) ને 30 સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં મૂળભૂત નાણાકીય સેવા ઉકેલો પ્રદાન કરવા જણાવ્યું છે. આ બેંકો માટે કોર બેંકિંગ સોલ્યુશન (CBS) સિસ્ટમ જેવું જ છે. આ વ્યવસ્થા એનબીએફસીના કામકાજના એકીકરણ તરફ દોરી જશે અને ગ્રાહકોને ગમે ત્યારે ગમે ત્યાં સારી સેવા મેળવવામાં મદદ કરશે.
આરબીઆઈએ એક પરિપત્રમાં જણાવ્યું હતું કે 10 અને વધુ સેવા કેન્દ્રો ધરાવતી NBFCs એ NBFCs ‘મિડલ લેયર’ અને ‘ઉપલા સ્તર’ હેઠળ આવતી NBFCsને ફરજિયાતપણે મૂળભૂત નાણાકીય સેવાઓ સોલ્યુશન્સ (CFSS) પ્રદાન કરવા પડશે.
આરબીઆઈએ કહ્યું કે CFSS હેઠળ ગ્રાહકોને સગવડતા સાથે ગમે ત્યાં અને કોઈપણ સમયે ઉત્પાદનો અને સેવાઓ સંબંધિત ડિજિટલ ઓફરિંગ અને વ્યવહારોની સુવિધા આપવામાં આવશે. આ વ્યવસ્થા એનબીએફસીના કાર્યોને એકીકૃત કરશે. આ સાથે તે કેન્દ્રીયકૃત ડેટા અને એકાઉન્ટિંગ રેકોર્ડ પ્રદાન કરશે.
આ માટેની અંતિમ તારીખ 30 સપ્ટેમ્બર, 2025 નક્કી કરવામાં આવી છે. જો કે, ‘ઉપલા સ્તર’ NBFC એ સુનિશ્ચિત કરશે કે 30 સપ્ટેમ્બર, 2024 સુધીમાં ઓછામાં ઓછા 70 ટકા સેવા કેન્દ્રોમાં CFSS લાગુ કરવામાં આવે. સેન્ટ્રલ બેંકના જણાવ્યા મુજબ, NBFCs-બેઝ લેયર અને NBFCs- ‘મધ્યમ’ અને ‘ઉપલા સ્તર’ માટે 10 થી ઓછા સેવા કેન્દ્રો સાથે CFSS લાગુ કરવું ફરજિયાત નથી. જો કે, તેઓ તેને તેમના ફાયદા માટે લાગુ કરી શકે છે.
સેન્ટ્રલ બેંકે NBFCની વિવિધ શ્રેણીઓ બનાવી છે. આમાં NBFC ‘મિડલ લેયર’ નો અર્થ એવી નોન-બેંકિંગ ફાઇનાન્શિયલ કંપનીઓ છે કે જે તેમની સંપત્તિના કદને ધ્યાનમાં લીધા વિના થાપણો સ્વીકારે છે. આ ઉપરાંત, આ કેટેગરીમાં રૂ. 1,000 કરોડ કે તેથી વધુની સંપત્તિ ધરાવતી NBFCs પણ છે, જે ડિપોઝિટ લેતા નથી.
આ સાથે, તેમાં રોકાણ કંપનીઓ, હાઉસિંગ ફાઇનાન્સ કંપનીઓ અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ફાઇનાન્સ કંપનીઓ જેવી NBFC તરીકે કામ કરતી કંપનીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. જ્યારે, ‘ઉપલા સ્તર’ હેઠળ, તે NBFCs આવે છે, જેમની ઓળખ આરબીઆઈ દ્વારા વિશેષ રૂપે નિર્ધારિત પરિમાણો અને ‘સ્કોરિંગ’ મોડલિટીઝના આધારે વધેલી નિયમનકારી જરૂરિયાત તરીકે થાય છે.
