પિતૃ શ્રાદ્ધ માટે બિહારનું ગયા તીર્થ ખૂબ જ પ્રખ્યાત સ્થાન છે. પરંતુ ભારતમાં એક એવી જગ્યા છે જ્યાં માત્ર મૃત મહિલાઓની શાંતિ માટે શ્રાદ્ધ કરવામાં આવે છે. સિદ્ધપુરમાં બિંદુ સરોવર માતૃ શ્રાદ્ધ માટે પ્રખ્યાત છે. આ સ્થળનું નામ બિંદુ સરોવર છે.
બિંદુ સરોવર
બિંદુ સરોવર સિદ્ધપુર ગુજરાતના પાટણ જિલ્લામાં આવેલું છે અને તેને સિદ્ધ સ્થાન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ ભારતનું એકમાત્ર તીર્થ સ્થળ છે જ્યાં માત્ર મૃત મહિલાઓ એટલે કે માતૃ શ્રાદ્ધની જોગવાઈ છે. ઋગ્વેદમાં પણ સિદ્ધપુરનો ઉલ્લેખ છે. બિંદુ સરોવર સિદ્ધપુરમાં શ્રાદ્ધનું સૌથી મહત્ત્વનું સ્થળ છે. આ સ્થાન માટે એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં મૃત મહિલાઓનું શ્રાદ્ધ કરવાથી તેમને મોક્ષ મળે છે અને આત્માને પણ શાંતિ મળે છે. સિદ્ધપુર શહેરના મંદિરો, કુંડ, તે આશ્રમો અને અન્ય પવિત્ર સ્થાપત્યો સાથે પથરાયેલું આદરણીય સ્થળ છે. બિંદુ સરોવર અહીં માતા તર્પણ સ્થાનો પર સ્થિત એક પ્રાચીન પગથિયું છે. તે ભારતના પાંચ સૌથી પવિત્ર અને પ્રાચીન તળાવોમાંથી એક છે. મોટાભાગના લોકો તળાવમાં આવે છે જેઓ તેમની માતા અથવા અન્ય કોઈ મૃત મહિલાના અંતિમ સંસ્કાર કરવા માંગે છે. બિંદુ સરોવર આશરે 40 ફૂટ ચોરસનો પૂલ છે. તેની આસપાસ પાકું ઘાટ છે. મુસાફરો બિંદુ સરોવરમાં સ્નાન કરીને મૃત માતાઓ માટે શ્રાદ્ધ કરે છે. બિંદુ સરોવર પાસે એક મોટું તળાવ છે. જેને અલ્પા સરોવર પણ કહેવામાં આવે છે.
માતૃગયા તીર્થ તરીકે ઓળખાય છે
બિંદુ સરોવર “પિંડ દાન” કરવા માટે સૌથી લોકપ્રિય સ્થળોમાંનું એક છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ સ્થળ એકમાત્ર એવી જગ્યા છે જ્યાં મહિલાઓ માટે પિંડ દાન કરવામાં આવે છે. અહીં પિંડનું દાન કરવાથી મૃત સ્ત્રી પૂર્વજોને શાંતિ મળે છે. હિન્દુ પરંપરા અનુસાર, સિદ્ધપુર, જેને માતૃગયા તીર્થ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે સ્થળ તરીકે પ્રખ્યાત છે જ્યાં પુત્ર તેની માતાનું ઋણ ચૂકવી શકે છે. શાસ્ત્રોમાં તેનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે કે જ્યાં સુધી મૃત પૂર્વજોની સંપૂર્ણ વિધિથી પૂજા ન થાય ત્યાં સુધી તેમની આત્માને શાંતિ મળતી નથી.
કારતક મહિનામાં ભરાય છે મેળો
પૌરાણિક કાળમાં ભગવાન વિષ્ણુએ કપિલ મુનિ સ્વરૂપમાં અવતાર લીધો હતો. તેમની માતાનું નામ દેવહુતિ અને પિતાનું કર્દમ હતું. એક સમયે ઋષિ કર્દમ તપસ્યા માટે વનમાં જતા રહ્યા ત્યારે માતા દેવહુતિ ખૂબ જ દુઃખી થઈ ગયાં. એવામાં પુત્ર કપિલ મુનિએ સાંખ્ય દર્શનની ચર્ચા કરીને તેમનું ધ્યાન ભગવાન વિષ્ણુમાં કેન્દ્રિત કર્યું. એવામાં શ્રીહરિમાં ધ્યાન લગાવીને માતા દેવહુતિ દેવલોકગમન થઈ ગયાં. માન્યતા છે કે બિંદુ સરોવરના તટ પર માતાના દેહાવસાન પછી કપિલ મુનિએ તેમના મોક્ષ માટે અનુષ્ઠાન કર્યું હતું. તે પછી આ સ્થાન માતૃ પક્ષ સ્થળ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયું. કપિલ મુનિએ કારતક મહિનામાં આ અનુષ્ઠાન કર્યું હતું, એટલે દર વર્ષે અહીં કારતક મહિનામાં વિશાળ મેળાનું આયોજન થાય છે અને દૂર-દૂરથી લોકો પોતાની માતાનું શ્રાદ્ધ કરવા માટે આવે છે.
ઋષિ પરશુરામે અહીં કર્યું શ્રાદ્ધ હતું
એવી માન્યતા છે કે ભગવાન પરશુરામજીએ પોતાની માતાનું શ્રાદ્ધ સિદ્ધપુરમાં બિંદુ સરોવરના કિનારે કર્યું હતું. માતૃ હત્યાના પાપથી મુક્ત થવા માટે. સિદ્ધપુરમાં એક પીપળાનું પવિત્ર ઝાડ છે, જેને મોક્ષ પીપળો કહેવામાં આવે છે અને મોક્ષ પીપળા ઉપર પુત્ર માતાના મોક્ષ માટે પ્રાર્થના કરે છે.
