ભાજપના દિગ્ગજ નેતા અને રામ મંદિરની લડતમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવનાર લાલકૃષ્ણ અડવાણીને 96 વર્ષની વયે ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવશે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સોશિયલ મીડિયા પર આ માહિતી આપી હતી. ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયી પછી તેઓ ભાજપના બીજા નેતા છે, જેમને દેશનું સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન આપવામાં આવશે. મોદીએ સોશિયલ મીડિયા પર અડવાણી સાથેની પોતાની બે તસવીર શેર કરી તેમને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા, અને મોદીએ લખ્યું હતું, મને જણાવતાં ખૂબ જ આનંદ થાય છે કે લાલકૃષ્ણ અડવાણીને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવશે. મેં તેમની સાથે વાત કરી છે અને તેમને અભિનંદન આપ્યા છે.
સાથે જ મોદીએ કહ્યું- દેશના વિકાસમાં તેમના યોગદાનને કોઈ ભૂલી શકશે નહીં, તેઓ આપણા સમયના સૌથી આદરણીય રાજનેતા છે. દેશના વિકાસમાં તેમના યોગદાનને કોઈ ભૂલી શકશે નહીં. તેમણે પાયાના સ્તરેથી કામ શરૂ કર્યું હતું અને દેશના નાયબ વડાપ્રધાનપદ સુધી પહોંચ્યા. તેઓ દેશના ગૃહમંત્રી, માહિતી અને પ્રસારણમંત્રી પણ રહ્યા હતા. તેમની સંસદીય કાર્યશૈલી હંમેશાં અનુકરણીય રહેશે.
‘સાર્વજનિક જીવનમાં અડવાણીજી દાયકાઓ સુધી પારદર્શિતા અને અખંડિતતા માટે પ્રતિબદ્ધ રહ્યા. તેમણે રાજકીય નીતિશાસ્ત્રમાં એક અનુકરણીય ધોરણ સ્થાપિત કર્યું છે. તેમણે રાષ્ટ્રીય એકતા અને સાંસ્કૃતિક પુનરુત્થાનને આગળ વધારવા માટે અભૂતપૂર્વ પ્રયાસો કર્યા છે. તેમને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવા મારા માટે ખૂબ જ ભાવનાત્મક ક્ષણ છે.
હું હંમેશાં મારું સૌભાગ્ય માનીશ કે મને તેમની સાથે વાતચીત કરવાની અને તેમની પાસેથી શીખવાની અગણિત તકો મળી. પીએમ મોદીએ વધુમાં લખ્યું, ‘આપણા સમયના સૌથી આદરણીય રાજકારણીઓમાંના એક, અડવાણીજીએ ભારતના વિકાસમાં અવિસ્મરણીય યોગદાન આપ્યું છે. તેમના જીવનની શરૂઆત પાયાના સ્તરે કામ કરવાથી લઈને આપણા નાયબ વડાપ્રધાન તરીકે દેશની સેવા કરવા સુધીની છે. તેમણે આપણા ગૃહમંત્રી, માહિતી અને પ્રસારણમંત્રી તરીકે પણ પોતાની ઓળખ બનાવી. તેમના સંસદીય હસ્તક્ષેપ હંમેશાં અનુકરણીય અને સમૃદ્ધ આંતરદૃષ્ટિથી ભરેલા રહ્યા છે.
અડવાણીને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવશે, ત્યારે હવે જાણીએ અડવાણીનાં રાજકીય જીવન વિશે
અડવાણીનો જન્મ 8 નવેમ્બર 1927ના રોજ કરાચીમાં થયો હતો.તેમનું શિક્ષણ કરાચીની સેન્ટ પેટ્રિક હાઈસ્કૂલમાં અને ડી.જી. નેશનલ કોલેજ, હૈદરાબાદ માં થયું હતું. અડવાણી 1941 માં 14 વર્ષની ઉંમરે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)માં જોડાયા હતા. તેઓ શાખાઓ ચલાવતા પ્રચારક બન્યા અને 1947માં કરાચી એકમના સચિવ બન્યા.ભારતના ભાગલા પછી, અડવાણી રાજસ્થાનમાં 1952 સુધી અલવર, ભરતપુર, કોટા, બુંદી અને ઝાલાવાડ જિલ્લામાં કામ કરતા પ્રચારક હતા… 1957માં તેઓ દિલ્હી ગયા અને જનરલ સેક્રેટરી બન્યા અને બાદમાં જનસંઘના દિલ્હી એકમના પ્રમુખ બન્યા. 1966 થી 1967 સુધી તેમણે દિલ્હી મેટ્રોપોલિટન કાઉન્સિલ (ડીએમસી)માં બીજેએસના નેતા તરીકે સેવા આપી હતી. 1967ની દિલ્હી મેટ્રોપોલિટન કાઉન્સિલની ચૂંટણી પછી, તેઓ કાઉન્સિલના અધ્યક્ષ તરીકે ચૂંટાયા અને 1970 સુધી સેવા આપી. તેમણે કે.આર. મલકાણીને આર.એસ.એસ.ના સાપ્તાહિક ન્યૂઝલેટર ઓર્ગેનાઇઝરના પ્રકાશનમાં પણ મદદ કરી અને 1966માં તેની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીના સભ્ય બન્યા.
1970માં, અડવાણી છ વર્ષના કાર્યકાળ માટે દિલ્હીથી રાજ્યસભાના સભ્ય બન્યા.અને 1973માં, તેઓ પક્ષની કાર્યકારી સમિતિની બેઠકના કાનપુર સત્રમાં બીજેએસના પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા હતા…અડવાણી બીજી વખત 1976માં ગુજરાતમાંથી રાજ્યસભામાં ચૂંટાયા અને તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી દ્વારા ઈમરજન્સી લાદવામાં આવ્યા બાદ અને વિપક્ષી પક્ષો પર કડક કાર્યવાહી કર્યા પછી, બીજેએસ અને અન્ય વિપક્ષી પાર્ટીઓ એક થઈને જનતા પાર્ટીની રચના કરી. 1977ની ચૂંટણીમાં, જનતા પાર્ટીએ ઈન્દિરા ગાંધી દ્વારા લાદવામાં આવેલી કટોકટીની વ્યાપક અલોકપ્રિયતાને કારણે જંગી જીત મેળવી હતી. ત્યારે મોરારજી દેસાઈ વડાપ્રધાન બન્યા અને અડવાણી માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી બન્યા. તેમની સરકારે તેનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂર્ણ કર્યો ન હતો અને 1980માં નવી ચૂંટણીઓ બોલાવવા માટે તેને વિખેરી નાખવામાં આવી હતી, જ્યાં જનતા પક્ષ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ સામે હારી ગયો હતો.. ત્યારબાદ, અડવાણી રાજ્યસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા બન્યા
6 એપ્રિલ 1980ના રોજ, જનસંઘના અગાઉના કેટલાક સભ્યો સાથે અડવાણીએ જનતા પાર્ટી છોડી દીધી અને પ્રથમ પ્રમુખ તરીકે અટલ બિહારી વાજપેયી સાથે ભારતીય જનતા પાર્ટીની રચના કરી. જો કે અગાઉની સરકાર 1977 થી 1980 સુધી ટુંક સમય માટે ચાલી હતી અને જૂથવાદી યુદ્ધોથી પ્રભાવિત હતી, તે સમયગાળા દરમિયાન આર.એસ.એસ.ના સમર્થનમાં વધારો થયો હતો જે ભાજપની રચનામાં પરિણમ્યો હતો. અડવાણી 1982માં મધ્યપ્રદેશમાંથી ત્રીજી વખત ભાજપનું પ્રતિનિધિત્વ કરીને રાજ્યસભામાં ચૂંટાયા અને 1984ની ચૂંટણીમાં ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યાને કારણે સહાનુભૂતિની લહેર પાછળ કોંગ્રેસે ભારે જીત મેળવી હતી ત્યારે ભાજપે માત્ર બે બેઠકો જીતી હતી. આ નિષ્ફળતાને કારણે પક્ષના વલણમાં પરિવર્તન આવ્યું અને અડવાણીને પક્ષ પ્રમુખ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા અને ભાજપ જનસંઘની હિંદુત્વ વિચારધારા તરફ વળ્યો.
અડવાણીના નેતૃત્વમાં, જ્યારે વિશ્વ હિન્દુ પરિષદ એ અયોધ્યામાં બાબરી મસ્જિદની જગ્યાએ હિન્દુ દેવતા રામને સમર્પિત મંદિરના નિર્માણ માટે ચળવળ શરૂ કરી ત્યારે રામ જન્મભૂમિ સ્થળ પર અયોધ્યા વિવાદનો ભાજપ રાજકીય ચહેરો બની ગયો. આ વિવાદ એવી માન્યતાના આધારે કેન્દ્રિત હતો કે આ સ્થળ રામનું જન્મસ્થળ હતું અને એક સમયે ત્યાં એક મંદિર ઊભું હતું જેને મુઘલ સમ્રાટ બાબર તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું. ભાજપેઆ ઝુંબેશને ટેકો આપ્યો અને તેને 1989ની ચૂંટણીઓ માટે તેમના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં એક ભાગ બનાવ્યો અને તેને 86 બેઠકો જીતવામાં મદદ કરી અને અડવાણી પ્રથમ વખત લોકસભામાં ચૂંટાયા. જ્યારે વી.પી. સિંહે રાષ્ટ્રીય મોરચાની સરકાર બનાવી ત્યારે અડવાણી લોકસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા બન્યા હતા.
તો 1990 માં, અડવાણીએ રામ જન્મભૂમિ ચળવળ માટે સ્વયંસેવકોને એકત્ર કરવા માટે રામ રથયાત્રાની શરૂઆત કરી. આ શોભાયાત્રા ગુજરાતના સોમનાથથી શરૂ થઈ અને અયોધ્યામાં સંપન્ન થઈ. 1991ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં, અડવાણી ગાંધીનગરથી બીજી વખત જીત્યા 1992માં, ફરી બાબરીનો વિરોધ થયો અને બાબરી મસ્જિદ તોડી પાડવામાં આવી… જેમાં અડવાણીએ ધ્વંસ પહેલા ઉશ્કેરણીજનક ભાષણ આપ્યું હોવાનો આક્ષેપ કર્યો હતો. અડવાણી બાબરીને તોડી પાડવાના કેસમાં આરોપીઓ માનાં એક હતા, પરંતુ 30 સપ્ટેમ્બર 2020ના રોજ સીબીઆઈની વિશેષ અદાલતે તેમને નિર્દોષ જાહેર કર્યા હતા. ચુકાદામાં, એવો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો કે ડિમોલિશન પૂર્વ આયોજિત ન હતું અને અડવાણી ટોળાને રોકવા અને તેમને ઉશ્કેરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા.
અડવાણી 1998થી 2004 સુધી એનડીએ સરકારમાં ગૃહમંત્રી હતા. તેઓ અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકારમાં 2002થી 2005 સુધી નાયબ વડાપ્રધાન પણ હતા. 2015માં તેમને દેશના બીજા સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન પદ્મવિભૂષણથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ પ્રણવ મુખર્જી દ્વારા તેમને આ સન્માન આપવામાં આવ્યું હતું.
અડવાણી ઘણીવાર ભાજપની લોકપ્રિયતા વધારવા અને હિન્દુત્વની વિચારધારાને એક કરવા માટે રથયાત્રાઓનું આયોજન કરતા હતા. તેમણે 1990માં પ્રથમ રથયાત્રા સાથે દેશભરમાં છ રથયાત્રાઓનું આયોજન કર્યું હતું. જેમાં અડવાણીએ તેમની પ્રથમ યાત્રા 25 સપ્ટેમ્બર 1990ના રોજ ગુજરાતમાં સોમનાથથી શરૂ કરી હતી જે 30 ઓક્ટોબર 1990ના રોજ અયોધ્યા ખાતે પૂરી થઈ હતી.
આ શોભાયાત્રા અયોધ્યા ખાતે રામજન્મભૂમિ સ્થળ પરના વિવાદ સાથે જોડાયેલી હતી અને બિહારમાં તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી લાલુ યાદવે તેને અટકાવી હતી. ભારતના તત્કાલીન વડા પ્રધાન વી.પી. સિંહના આદેશ પર અડવાણીની ધરપકડ પણ કરવામાં આવી હતી. તો 11 સપ્ટેમ્બર 1993ના રોજ દેશના ચારેય ખૂણેથી ચાર સરઘસોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને અડવાણીએ દક્ષિણ ભારતમાં મૈસૂરથી યાત્રાનું નેતૃત્વ કર્યું હતું.14 રાજ્યો અને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી પસાર થઈને, બે બિલો, બંધારણ 80 મો સુધારો ખરડો અને લોકોનું પ્રતિનિધિત્વ બિલ વિરુદ્ધ લોકોનો જનાદેશ મેળવવાના હેતુથી સરઘસનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું…
તો 1997માં સ્વર્ણ જયંતિ રથયાત્રાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, અને તે ભારતીય સ્વતંત્રતાના 50 વર્ષની ઉજવણીમાં અને ભાજપને સુશાસન માટે પ્રતિબદ્ધ પક્ષ તરીકે રજૂ કરવા માટે કરવામાં આવ્યું હતું. તો 2004ની ચૂંટણીના ભાગરૂપે ભારત ઉદય યાત્રા યોજાઈ હતી. ત્યારબાદ ભાજપે 6 એપ્રિલથી 10 મે 2006 સુધી રાષ્ટ્રવ્યાપી જન રાજકીય ઝુંબેશ શરૂ કરી જેમાં બે યાત્રાઓનો સમાવેશ થાય છે – એક ગુજરાતના દ્વારકાથી દિલ્હી સુધી અને બીજી રાજનાથ સિંહના નેતૃત્વમાં પુરીથી દિલ્હી સુધી.
આ યાત્રા ડાબેરી આતંકવાદ, લઘુમતી રાજકારણ, મોંઘવારી અને ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવા, લોકશાહીના રક્ષણ પર કેન્દ્રિત હતી. જ્યારે છેલ્લી યાત્રા 11 ઓક્ટોબર 2011 ના રોજ ભ્રષ્ટાચાર સામે જનમતને એકત્ર કરવા અને સુશાસન અને સ્વચ્છ રાજકારણના ભાજપના એજન્ડાને પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી શરૂ કરવામાં આવી હતી.
આપને જણાવી દઈએ કે અડવાણીને મળનારૂ આ સમ્માન એટલા માટે પણ ખાસ બની જાય છે કારણ કે તે ભારત રત્ન મેળવનારા 50માં વ્યક્તિ છે. 10 દિવસ પહેલા 23 જાન્યુઆરીએ બિહારના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી કર્પૂરી ઠાકુરને ભારત રત્ન આપવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. કેન્દ્ર સરકાર કોઇ એક વર્ષમાં મોટાભાગના ત્રણ લોકોને ભારત રત્ન સમ્માન આપી શકે છે.
