કેન્દ્રમાં સત્તારૂઢ ભારતીય જનતા પાર્ટીએ આ વર્ષની શરૂઆતમાં પાંચ રાજ્યો (ઉત્તર પ્રદેશ, પંજાબ, ગોવા, મણિપુર અને ઉત્તરાખંડ)માં યોજાયેલી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં રૂ. 344.27 કરોડથી વધુનો ખર્ચ કર્યો હતો, જે પાર્ટીએ પાંચ વર્ષ પહેલા ખર્ચ કર્યો હતો તેના કરતા વધુ છે. 218.26 કરોડના ચૂંટણી ખર્ચ કરતાં લગભગ 58 ટકા વધુ. પાંચ વર્ષ પહેલાં યોજાયેલી રાજ્યની ચૂંટણીઓ બાદ ચૂંટણી પંચને સોંપવામાં આવેલા ચૂંટણી ખર્ચના અહેવાલના વિશ્લેષણમાંથી આ વાત બહાર આવી છે.
વેબસાઈટ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસ અનુસાર, ચૂંટણી ખર્ચના અહેવાલનું મૂલ્યાંકન એ પણ દર્શાવે છે કે કોંગ્રેસે પણ આ પાંચ રાજ્યોમાં તેના ચૂંટણી ખર્ચમાં નોંધપાત્ર વધારો નોંધાવ્યો છે. કોંગ્રેસે 2022માં રૂ. 194.80 કરોડ ખર્ચ્યા હતા જે 2017માં ખર્ચાયેલા રૂ. 108.14 કરોડ કરતાં લગભગ 80 ટકા વધુ છે.
2017ની સરખામણીમાં યુપી ચૂંટણીમાં 26%નો વધારો
ડેટા એ પણ દર્શાવે છે કે ભાજપ દ્વારા પાંચ રાજ્યોમાં ખર્ચવામાં આવેલી કુલ રકમમાંથી સૌથી વધુ રૂ. 221.32 કરોડ ઉત્તર પ્રદેશની ચૂંટણીમાં ખર્ચવામાં આવ્યા હતા, જ્યાં પાર્ટી ઓછી બહુમતી સાથે સત્તામાં પરત ફરવામાં સફળ રહી હતી. 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન યુપીમાં તેનો ચૂંટણી ખર્ચ 2017ના રૂ. 175.10 કરોડની સરખામણીએ 26 ટકા વધુ હતો.
જોકે, આ મામલામાં સૌથી ઝડપી વૃદ્ધિ પંજાબ અને ગોવામાં નોંધાઈ છે. ભાજપે પંજાબમાં આ વર્ષની ચૂંટણીમાં રૂ. 36.70 કરોડનો ખર્ચ કર્યો હતો, જે 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં તેના રૂ. 7.43 કરોડના ખર્ચ કરતાં લગભગ પાંચ ગણો વધારે છે. આ હોવા છતાં, ભગવા પાર્ટી માત્ર બે બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી, જ્યારે 2017ની ચૂંટણીમાં તેને ત્રણ બેઠકો મળી હતી.
ગોવામાં, ભાજપે આ વર્ષની શરૂઆતમાં યોજાયેલી ચૂંટણીમાં રૂ. 19.07 કરોડનો ખર્ચ કર્યો હતો, જે 2017માં રૂ. 4.37 કરોડના ખર્ચની સરખામણીમાં ચાર ગણા કરતાં વધુ હતો. મણિપુર અને ઉત્તરાખંડમાં આ વર્ષની ચૂંટણીમાં પાર્ટીનો ચૂંટણી ખર્ચ રૂ. 23.52 કરોડ (2017માં 7.86 કરોડ) અને રૂ. 43.67 કરોડ (2017માં 23.48 કરોડ) હતો. ગોવા, મણિપુર અને ઉત્તરાખંડ આ ત્રણેય રાજ્યોમાં ભાજપ ફરી સત્તા પર આવી.
કોંગ્રેસે યુપી ચૂંટણીમાં પણ ઘણો ખર્ચ કર્યો હતો
પાંચ રાજ્યોમાં ભાજપના કુલ ચૂંટણી ખર્ચમાંથી મોટો હિસ્સો તેના નેતાઓના પ્રવાસ, જાહેર સભાઓ, સરઘસો અને ચૂંટણી પ્રચાર પર ખર્ચવામાં આવ્યો હતો. પાર્ટીએ પાંચ રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં એકલા વર્ચ્યુઅલ પ્રચાર પર 12 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ્યા હતા.
આ 5 રાજ્યોમાં 8 જાન્યુઆરીએ વિધાનસભાની ચૂંટણીની તારીખોની જાહેરાત થયા પછી પરિણામો જાહેર થાય ત્યાં સુધી 63 દિવસમાં તેના ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન કેન્દ્રીય કાર્યાલય અને તેના યુપી, ઉત્તરાખંડ, પંજાબ, મણિપુર અને ગોવામાં રાજ્ય એકમો દ્વારા 914 કરોડ રૂ. 12 માર્ચ. રૂ.થી વધુની કુલ રસીદ નોંધાવી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન કોંગ્રેસને 240.10 કરોડ રૂપિયાની ગ્રોસ રિસિપ્ટ મળી છે.
કોંગ્રેસે ‘વર્ચ્યુઅલ કેમ્પેઈન’ પાછળ 15.67 કરોડ ખર્ચ્યા
જોકે, કોંગ્રેસના ચૂંટણી ખર્ચની રાજ્યવાર વિગતો ઉપલબ્ધ નથી. કોંગ્રેસે ‘સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ/એપ્સ અને અન્ય માધ્યમો દ્વારા વર્ચ્યુઅલ કેમ્પેઈન’ પર 15.67 કરોડ રૂપિયા ખર્ચવાની માહિતી આપી છે.
અત્રે નોંધનીય બાબત એ છે કે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી લડતા રાજકીય પક્ષોએ તારીખની જાહેરાત થયા બાદથી રોકડ, ચેક, ડ્રાફ્ટ કે અન્ય કોઈપણ માધ્યમથી એકત્ર થયેલા તમામ નાણાંનો હિસાબ રાખવો પડશે. ચુંટણી પુરી તારીખ સુધી ચુંટણી રાખવી ફરજીયાત છે રાજકીય પક્ષોએ પણ તેમના ચૂંટણી ખર્ચની વિગતો વિધાનસભા ચૂંટણીના 75 દિવસ અને લોકસભાની ચૂંટણી પછીના 90 દિવસની અંદર ચૂંટણી પંચને સબમિટ કરવાની હોય છે.
