ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, દિવાળીનો તહેવાર આસો અમાવસ્યા પર ઉજવવામાં આવે છે. આ વખતે આ તહેવાર 24 ઓક્ટોબર, સોમવારે ઉજવવામાં આવશે. તે માત્ર એક તહેવાર નથી પરંતુ તહેવારોની શ્રેણી છે. બાળકોથી લઈને વૃદ્ધો આ તહેવારની રાહ જોતા હોય છે. ખાસ વાત એ છે કે આ તહેવાર દેશભરમાં અલગ અલગ માન્યતાઓ અને પરંપરાઓ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે દેવી લક્ષ્મીની પૂજા કરવામાં આવે છે, તેમજ ગાયના છાણની પૂજા કરવામાં આવે છે અને કેટલીક જગ્યાએ પૂર્વજોનું સ્મરણ કરવામાં આવે છે. આ રીતે આ તહેવાર વિવિધતામાં એકતાનું પ્રતિક છે. આગળ જાણો દેશના કયા ભાગમાં આ તહેવાર કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે…
આંધ્રપ્રદેશ
આ પ્રદેશ ભારતના દક્ષિણ ભાગનો એક ભાગ છે. અહીંની માન્યતાઓ તદ્દન અલગ છે. નરક ચતુર્દશીને અહીં 5 દિવસીય દીપોત્સવ અંતર્ગત સૌથી વિશેષ દિવસ માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે ભગવાન કૃષ્ણની પત્ની સત્યભામાએ રાક્ષસ નરકાસુરનો વધ કર્યો હતો. તેથી, આ દિવસે દેવી સત્યભામાની માટીની મૂર્તિ બનાવીને પૂજા કરવામાં આવે છે.
મહારાષ્ટ્ર
દેશના આ ભાગમાં દિવાળી 1 નહીં પરંતુ 4 દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે. પ્રથમ દિવસે ગૌધન એટલે કે ગાય અને વાછરડાની પૂજા કરવામાં આવે છે. નરક ચતુર્દશીના દિવસે, અભ્યંગ સ્નાન સૂર્યોદય પહેલા ઉબટન લગાવીને કરવામાં આવે છે. અમાવસ્યા પર લક્ષ્મી પૂજા કરવામાં આવે છે. આ ગોવર્ધનની પરંપરાને અનુસરવામાં આવે છે.
કોલકાતા
અહીં દિવાળી પર કાલી દેવી નહીં પરંતુ દેવી લક્ષ્મીની પૂજા કરવામાં આવે છે. એટલા માટે તેને કાલી પૂજા પણ કહેવામાં આવે છે. અહીં દિવાળીનો તહેવાર 3 દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે. ઘરોમાં મા કાલી ની મૂર્તિ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે અને વિધિ અનુસાર તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે. અહીં મોટા પંડાલોમાં કાલી પૂજાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે.
ઓડિશા
ઓરિસ્સામાં દિવાળીની ખૂબ જ અલગ પરંપરા છે. અહીં લોકો દિવાળી પર તેમના મૃત પૂર્વજોને યાદ કરે છે અને વિશેષ પૂજાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે અહીં જૂટ બાળવામાં આવે છે, એવું માનવામાં આવે છે કે શણ બાળવાથી પિતૃઓને સ્વર્ગમાં જતા સમયે કોઈપણ પ્રકારના અંધકારનો સામનો કરવો પડતો નથી.
કર્ણાટક
તે ભારતના મુખ્ય રાજ્યોમાંનું એક પણ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ રાક્ષસ નરકાસુરનો વધ કર્યો હતો, ત્યાર બાદ તેના લોહીના ડાઘ દૂર કરવા માટે તેલથી વિશેષ સ્નાન કર્યું હતું. આના આધારે લોકો નરક ચતુર્દશીના દિવસે સવારે તેલની માલિશ કરીને વિશેષ સ્નાન કરે છે. દિવાળીને અહીં બાલી પદમી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
મધ્યપ્રદેશ
આ રાજ્યમાં, દીપાવલીના પાંચ દિવસે તહેવાર ખૂબ જ વિશેષ રીતે ઉજવવામાં આવે છે. પ્રથમ દિવસે ધનના દેવતા કુબેર અને ભગવાન ધન્વંતરીની પૂજા કરવામાં આવે છે. બીજા દિવસે યમરાજ માટે દીવો દાન કરવામાં આવે છે. ત્રીજા દિવસે લક્ષ્મી પૂજા, ચોથા દિવસે ગોવર્ધન પૂજા અને પાંચમા દિવસે ભાઈદૂજ ઉજવવાની પરંપરા છે.
તમિલનાડુ
આ રાજ્ય પણ દક્ષિણ ભારત હેઠળ આવે છે. અહીં દિવાળી પહેલા ઘરના સ્ટવને સારી રીતે સાફ કરી તેના પર લાલ કે પીળી કુમકુમ લગાવવામાં આવે છે. દિવાળીની પૂજામાં આ ચૂલાનો સમાવેશ થાય છે.
