નામીબિયાથી આઠ ચિત્તા મધ્યપ્રદેશના કુનો નેશનલ પાર્કમાં છોડવામાં આવ્યા છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે આ ચિત્તાઓને બચાવવા માટે એક કૂતરાને તાલીમ આપવામાં આવી છે. આ ચિત્તાઓને નેશનલ પાર્કના ફેન્સ્ડ એન્ક્લોઝરમાં રાખવામાં આવ્યા છે. આ એન્ક્લોઝર ખૂબ મોટા વિસ્તારમાં ફેલાયેલું છે. ચિત્તાઓને શિકારીઓથી બચાવવા માટે અલ્સેશિયન શ્વાન ‘કમાન્ડો’ બનાવવામાં આવ્યા છે. આ તાલીમ ચંદીગઢથી 22 કિમી દૂર ભાનુ ખાતે સ્થિત આઈટીબીપીના નેશનલ ટ્રેનિંગ સેન્ટરમાં આપવામાં આવી હતી.
આ તે ઇલુ છે જેને કુનો નેશનલ પાર્કમાં ચિત્તાઓની સુરક્ષા માટે તૈનાત કરવામાં આવશે.
પાંચ મહિનાની આ કૂતરીનું નામ ઇલુ છે. આ સાથે વધુ શ્વાનને તાલીમ આપવામાં આવી હતી. આ શ્વાનને બિહારના વાલ્મિકી ટાઈગર રિઝર્વ, બાંદીપુર ટાઈગર રિઝર્વ, નાગરહોલ ટાઈગર રિઝર્વ, ભદ્ર ટાઈગર રિઝર્વ, કર્ણાટકના કાલી ટાઈગર રિઝર્વમાં તૈનાત કરવામાં આવશે. પરંતુ સૌથી મોટી જવાબદારી ઇલુની છે. તેમને મધ્યપ્રદેશના કુનો નેશનલ પાર્કમાં ચિત્તાઓની સુરક્ષા માટે તૈનાત કરવામાં આવી છે. આ તમામ ડોગ્સની ટ્રેનિંગ 7 મહિના સુધી ચાલી હતી. તેમને વિવિધ પ્રાણીઓની ચામડી ઓળખતા શીખવવામાં આવશે. સાત મહિના પછી, આ શ્વાન તાલીમ કેન્દ્રમાંથી વન્યજીવન કમાન્ડો તરીકે બહાર આવશે.
ITBP દેશના ઘણા રાજ્યોની પોલીસ અને CAPF એટલે કે અર્ધલશ્કરી દળોના શ્વાનને તાલીમ આપે છે. તમને સાંભળીને નવાઈ લાગશે કે ચિત્તાની રક્ષા એક કૂતરો કઈ રીતે કરી શકે છે. ડોગ ટ્રેનર અને ભૂતપૂર્વ ફોરેસ્ટ ગાર્ડ સંજીવ સિંહ અને તેના પાર્ટનર મોહમ્મદ રશીદ કહે છે કે અમે ઘણા વર્ષોથી દાણચોરો અને શિકારીઓને જોયા છે. પ્રશિક્ષિત કૂતરાઓની મદદથી, અમે શિકારીઓને ભગાડી શકીએ છીએ. જ્યાં જંગલમાં જોવાનું મુશ્કેલ છે, ત્યાં કૂતરાઓ શિકારીઓને સૂંઘશે. એટલા માટે અમે આ કૂતરાઓને વિવિધ પ્રાણીઓની ચામડી સૂંઘતા બનાવીએ છીએ. શિકારીઓ જે પ્રાણીઓનો શિકાર કરે છે તે તેમની સાથે લઈ જાય છે. કૂતરો પ્રાણીને સૂંઘે કે તરત જ તે એલર્ટ થઈ જાય છે.
દરરોજ ઇલુની તાલીમ વધુ અઘરી બની રહી છે. પરંતુ તેના પ્રદર્શનમાં સતત સુધારો થઈ રહ્યો છે.
સમગ્ર વિશ્વમાં શિકારના કારણે જંગલી પ્રજાતિઓ નાશ પામી રહી છે. મંગુશના વાળ, સાપની ચામડી, ગેંડાના શિંગડા અને ચામડી, વાઘ અને ચિત્તાના શરીરના ભાગો, હાથીદાંત, પેંગોલિનની ચામડી વગેરે. વન વિભાગના અધિકારીઓ માટે ઘણી વખત સમસ્યા બની જાય છે કે આટલા મોટા જંગલમાં તેઓ શિકારીઓ અને દાણચોરોથી પ્રાણીઓને કેવી રીતે બચાવે છે. તેથી જ આવા પ્રશિક્ષિત શ્વાન જંગલમાં ખૂબ જ ઉપયોગી છે. આ શ્વાન વન વિભાગની સુરક્ષા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે.
કમાન્ડો કૂતરાઓ અન્ય ઘણા વન્યજીવ અભયારણ્યો અને રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનોમાં પણ તૈનાત કરવામાં આવશે.
આઈટીબીપી આઈજી ઈશ્વર સિંહ દુહાન કુનો નેશનલ પાર્ક થઈને આવ્યા છે. તેમનું કહેવું છે કે ITBP અને તેના ડોગ ટ્રેનર્સ માટે આ ખાસ દિવસ હશે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ચિત્તાઓને જંગલમાં છોડશે. આ ઉદ્યાનનું ભૌગોલિક સ્થાન નામિબિયા જેવું જ છે. પૂરતો ખોરાક ઉપલબ્ધ છે. અમે કૂતરાઓને એવી રીતે તાલીમ આપી રહ્યા છીએ કે તેઓ કોઈપણ પ્રકારના શિકારીને ઓળખી શકે. ચિત્તા ઊંચા ઘાસમાં સંતાઈ શકે છે, પરંતુ શિકારીઓમાં ચિત્તાની ચામડી અને હાડકાંની વધુ માંગ છે. ભવિષ્યમાં કુનો નેશનલ પાર્ક માટે વધુ શ્વાનને તાલીમ આપશે.
ટ્રાફિક ઈન્ડિયાના સિનિયર કોમ્યુનિકેશન મેનેજર દિલપ્રીત છાબરા કહે છે કે અમે આ પ્રોગ્રામ વર્ષ 2008માં શરૂ કર્યો હતો. ટ્રાફિક ઈન્ડિયા, WWF અને ITBP એ મળીને 88 શ્વાનને તાલીમ આપી હતી. હાલમાં વધુ 6 શ્વાનને તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે. આ કાર્યક્રમમાં 21 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ ભાગ લીધો છે. જંગલમાં ગુનાખોરી રોકવા માટે અમે કૂતરાઓને તાલીમ આપીએ છીએ.
Cheetah Relatives / ચિત્તા, દીપડો, વાઘ અને જગુઆર જાણો શું છે તફાવત ?
