જગન્નાથ રથયાત્રા જેટલી પ્રસિદ્ધ છે, તેટલો જ પ્રસિદ્ધ તેનો મહાપ્રસાદ છે. આ મહાપ્રસાદ બનાવવા માટે વપરાતા પાણીથી લઈને તેની પ્રક્રિયા ચોંકાવનારી છે. આ મહાપ્રસાદ વિશ્વના સૌથી મોટા રસોડામાં તૈયાર કરવામાં આવે છે.વિશ્વ પ્રસિદ્ધ જગન્નાથ રથયાત્રા ઓડિશાના પુરીમાં દર વર્ષે અષાઢ મહિનામાં નીકળે છે. ભગવાન વિષ્ણુના મુખ્ય અવતારોમાંના એક ભગવાન જગન્નાથની આ રથયાત્રા ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે. દુનિયાભરમાંથી લોકો તેમાં ભાગ લેવા આવે છે. રથયાત્રાની જેમ પુરીનો પ્રસાદ પણ ખૂબ પ્રખ્યાત છે, તેને ‘મહાપ્રસાદ’ કહેવામાં આવે છે. જગન્નાથ રથયાત્રા આજે 1લી જુલાઈથી શરૂ થઈ છે અને 12મી જુલાઈ સુધી ચાલશે. રથયાત્રાના અવસર પર આવો જાણીએ જગન્નાથ મંદિરના પ્રસાદને મહાપ્રસાદ કેમ કહેવામાં આવે છે અને તેને બનાવવાની પ્રક્રિયાની વિશેષતાઓ શું છે.
ગંગા-યમુનાના પાણીમાંથી ‘મહાપ્રસાદ’ બનાવવામાં આવે છે
જગન્નાથ મંદિરના રસોડામાં બનતા પ્રસાદને તૈયાર કરવામાં માત્ર શુદ્ધતાનું જ ધ્યાન રાખવામાં આવતું નથી, પરંતુ તેને બનાવવામાં ખાસ પ્રકારના પાણીનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. રસોડા પાસેના બે કુવાના પાણીમાંથી ભગવાનનો ભોગ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને આ કૂવાના નામ ગંગા-યમુના છે. આ ભોગ બનાવવા માટે માત્ર આ ગંગા-યમુના કુવાના પાણીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જે ખૂબ મોટી માત્રામાં તૈયાર કરવામાં આવે છે.
800 લોકો મળીને ભોગ તૈયાર કરે છે
જગન્નાથ મંદિરનું રસોડું વિશ્વનું સૌથી મોટું રસોડું કહેવાય છે. અહીં દરરોજ મોટી માત્રામાં ભોગ (મહાપ્રસાદ) તૈયાર કરવામાં આવે છે. ભોગની માત્રા એટલી બધી છે કે તેને તૈયાર કરવા માટે રસોડામાં ઓછામાં ઓછા 800 લોકો કામ કરે છે. આમાંથી લગભગ 500 રસોઈયા છે અને તેમની મદદ માટે 300 લોકો છે.
મહાપ્રસાદ રાંધવાની રીત પણ અલગ છે
જગન્નાથ મંદિરમાં તૈયાર કરવામાં આવેલ મહાપ્રસાદને રાંધવા માટે માત્ર માટીના વાસણોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ માટે આ વાસણો એકની ઉપર બીજા મુકવામાં આવે છે અને આશ્ચર્યની વાત એ છે કે ઉપર મુકવામાં આવેલ વાસણનો ખોરાક સૌથી પહેલા રંધાય છે અને નીચે મુકેલ વાસણનો ખોરાક સૌથી છેલ્લે રંધાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જગન્નાથ મંદિરના રસોડામાં મા લક્ષ્મીની દેખરેખમાં સંપૂર્ણ ભોજન તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ મહાપ્રસાદનો મહિમા એવો છે કે તેને લેવા માટે દૂર-દૂરથી લોકો આવે છે.
