હોલિકા દહન ફાગણ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે કરવામાં આવે છે અને બીજા દિવસે ધૂળેટી રંગ અને ગુલાલ સાથે ઉજવવામાં આવશે. શાસ્ત્રો અનુસાર હોલિકા દહનના આઠ દિવસ પહેલા હોળાષ્ટકની શરૂઆત કરવામાં આવે છે. આ મુજબ હોળાષ્ટક પછી હોળી સુધી કોઈ શુભ સંસ્કાર કરવામાં આવતા નથી. શાસ્ત્રીય પરંપરા મુજબ આ વર્ષે હોળાષ્ટક 10 માર્ચથી 18 માર્ચ સુધી થશે. આ દરમિયાન નામકરણ, જનોઈ સંસ્કાર, ગૃહપ્રવેશ, લગ્ન સમારોહ વગેરે જેવા 16 સંસ્કારો પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવશે. આ શુભ કાર્યો ધુળેટી પછી જ શરૂ થશે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે હોળીના પ્રથમ આઠ દિવસોમાં અષ્ટમીથી પૂર્ણિમા સુધી પ્રહલાદને ખૂબ જ ત્રાસ આપવામાં આવ્યો હતો. ત્રાસથી ભરેલા એ આઠ દિવસોને અશુભ ગણવાની પરંપરા બની ગઈ. હિન્દુ ધર્મમાં હોળીના પ્રથમ આઠ દિવસોમાં કોઈ પણ ઘરમાં શુભ કાર્ય કરવામાં આવતું નથી.
હોલાષ્ટક ભગવાન વિષ્ણુના ભક્ત પ્રહલાદ અને તેમના પિતા, અત્યાચારી હિરણ્યકશિપુની વાર્તા સાથે સંકળાયેલું છે. સ્કંદ પુરાણ અનુસાર, રાક્ષસી રાજા હિરણ્યકશિપુ ભગવાન વિષ્ણુની ઈર્ષ્યા અને ઈર્ષ્યા કરતો હતો. તેમના રાજ્યમાં ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરનારને મૃત્યુની સજા આપવામાં આવી હતી. તેમના રાજ્યમાં કોઈએ રાજાના આદેશથી ડરીને ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરી ન હતી. દંતકથા અનુસાર, રાજા હિરણ્યકશિપુનો પુત્ર પ્રહલાદ ભગવાન વિષ્ણુનો ભક્ત હતો. જ્યારે રાજાને તેના પુત્ર પ્રહલાદની વિષ્ણુ પ્રત્યેની ભક્તિ વિશે ખબર પડી ત્યારે તેણે પ્રહલાદને સમજાવ્યું, પરંતુ પ્રહલાદે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવાનું બંધ કર્યું નહીં. આનાથી ગુસ્સે થઈને રાજાએ તેના પુત્રને મારી નાખ્યો.
રાજાના આદેશ પર સૈનિકોએ ભક્ત પ્રહલાદ પર ઘણા અત્યાચારો કર્યા. તેને જંગલી પ્રાણીઓ વચ્ચે મરવા માટે છોડી દેવામાં આવ્યો, નદીમાં ફેંકી દેવામાં આવ્યો, ઊંચા પહાડ પરથી પણ ફેંકી દેવામાં આવ્યો. પ્રહલાદ ભગવાનની કૃપાથી દરેક સજામાંથી બચી ગયો. અંતે રાજાએ તેની બહેન હોલિકાને ખોળામાં બેસાડીને પ્રહલાદને જીવતો બાળી નાખવાનો આદેશ આપ્યો. રાજાની બહેન હોલિકાને વરદાન હતું કે તે અગ્નિમાં પણ ભસ્મ નહીં થાય. ભગવાનની કૃપાથી પ્રહલાદ બચી ગયો પણ હોલિકા બળી ગઈ. તે દિવસથી હોલિકા દહનની પરંપરા શરૂ થઈ.
