બિહારની રાજધાની પટનામાં શુક્રવારે વિપક્ષી પાર્ટીઓની એક મહત્વપૂર્ણ બેઠક યોજાઈ હતી. મલ્લિકાર્જુન ખડગે, મમતા બેનર્જી, અરવિંદ કેજરીવાલ, શરદ પવાર અને અખિલેશ યાદવ સહિત વિપક્ષી દળોના નેતા, તમામ દિગ્ગજ નેતાઓએ તેમાં ભાગ લીધો હતો. આ બેઠકનો મુખ્ય એજન્ડા 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં ભાજપને એકજૂથ કરીને હરાવવાનો છે. આ બેઠક પહેલા એવી ચર્ચા છે કે વિપક્ષ 450 બેઠકો પર સામાન્ય ઉમેદવાર ઉભા કરીને ભાજપને પડકાર આપશે. જો કે, આમાં સૌથી મોટો સ્ક્રૂ એ છે કે સીટોની વહેંચણી કેવી રીતે થશે. કયો પક્ષ સૌથી વધુ બેઠકો પર ચૂંટણી લડશે. કોંગ્રેસ પાર્ટી ઓછી બેઠકો પર સમાધાન કરશે?
કર્ણાટક વિધાનસભામાં કોંગ્રેસની જીત બાદ પશ્ચિમ બંગાળના સીએમ મમતા બેનર્જીએ એક પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આગામી લોકસભા ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને મમતાએ સ્પષ્ટ કહ્યું હતું કે અમે એવા રાજ્યોમાં કોંગ્રેસને સમર્થન આપીશું જ્યાં તેના મૂળ મજબૂત છે. બદલામાં, કોંગ્રેસે તેમના ગઢમાં પ્રાદેશિક પક્ષોને સમર્થન આપવું જોઈએ. આ સિવાય મમતાએ પરસ્પર ગઠબંધનની શરત પણ મૂકી હતી.
મમતાએ તો ત્યાં સુધી કહ્યું હતું કે એવું ન થવું જોઈએ કે કોઈ રાજ્યમાં અમે કોંગ્રેસને સમર્થન આપીએ અને બીજા રાજ્યમાં કોંગ્રેસ અમારી વિરુદ્ધ લડે. કોંગ્રેસે જો કંઇક સારું મેળવવું હોય તો તેને કેટલાક ક્ષેત્રોમાં બલિદાન આપવું પડશે. મમતાએ અન્ય રાજ્યો અને પક્ષોને લઈને પણ પ્રસ્તાવ આપ્યો છે. પશ્ચિમ બંગાળમાં ભાજપને નબળો કરવા માટે મમતા બિનશરતી સમર્થન મેળવવા માંગે છે. સાથે તે કહે છે કે અખિલેશ યાદવની સપામાં સપા મજબૂત છે. એટલા માટે આપણે યુપીમાં સપાને સમર્થન આપવું જોઈએ.
મમતા સહિત અન્ય પ્રાદેશિક પક્ષોનો પ્રસ્તાવ એ બેઠકોનો છે કે જેના પર કોંગ્રેસ 2019માં જીતી હતી અને જેના પર તે બીજેપી પછી બીજા ક્રમે હતી. આજે રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ અને ગુજરાત સહિત દેશભરમાં લગભગ 200 લોકસભા બેઠકો પર કોંગ્રેસ મજબૂત છે. આ 200 લોકસભા સીટોમાંથી 91 માત્ર રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ અને ગુજરાતમાં છે. જો વિપક્ષ એકતા દળ મમતાની ફોર્મ્યુલા સાથે સહમત થાય તો કોંગ્રેસ માટે 230થી વધુ સીટો મેળવવી મુશ્કેલ છે. આ એવી પણ બેઠકો છે કે જેના પર કોંગ્રેસ 2019માં જીતી હતી અથવા બીજેપી પછી બીજા ક્રમે આવી હતી. જ્યારે 34 બેઠકો એવી છે જ્યાં કોંગ્રેસ પ્રાદેશિક પક્ષોની સરખામણીમાં બીજા ક્રમે આવી છે.
કોંગ્રેસ રાજ્યોમાં આ રણનીતિ પર કામ કરી રહી છે
વરિષ્ઠ પત્રકાર સંજીવ આચાર્ય કહે છે કે હવે વિચારવા જેવી વાત એ છે કે મમતા બેનર્જી વિપક્ષી એકતાના આ મંચને લઈને કેટલા ગંભીર છે. કારણ કે ક્યારેક તે કોંગ્રેસ પાર્ટી માટે પ્રેમ દર્શાવે છે તો ક્યારેક તેનું વલણ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ જાય છે. જો મમતા પોતાનું સ્ટેન્ડ ક્લિયર કરશે તો કોંગ્રેસ પણ હાથ લંબાવતા અચકાશે નહીં. જો કે કોંગ્રેસ એવી પણ મૂંઝવણમાં છે કે જો તે મમતાની ફોર્મ્યુલા સ્વીકારી લેશે તો પશ્ચિમ બંગાળ સહિત અનેક રાજ્યોમાં પાર્ટીનો સફાયો થઈ જશે.
વરિષ્ઠ પત્રકાર આચાર્યનું કહેવું છે કે મમતા બેનર્જી આવી શરતો ખૂબ કાળજીથી રાખે છે. તેણી હંમેશા તેની પાર્ટી માટે રસ્તાની બંને બાજુઓ ખુલ્લી રાખવા માંગતી હતી. આજે જો ભાજપ વિરોધી પક્ષોએ એક મંચ પર આવવું હશે તો પહેલા શરતો છોડી દેવી પડશે. કોંગ્રેસ માટે આજની સ્થિતિ પોતાનું અસ્તિત્વ બચાવવાની છે. કારણ કે કોંગ્રેસ પણ જાણે છે કે 2024માં કોઈ ખાસ ફેરફાર થવાનો નથી. એટલા માટે કોંગ્રેસ પાર્ટી રાજ્યોમાં પોતાની સ્થિતિ મજબૂત કરવા અને સત્તા મેળવવાની રણનીતિ પર કામ કરી રહી છે. કારણ કે કોંગ્રેસ પણ જાણે છે કે રાજ્યોમાં તેને સૌથી વધુ નુકસાન પ્રાદેશિક પક્ષોએ કર્યું છે. કોંગ્રેસની વોટબેંક પહેલા જે હતી તે આજે પ્રાદેશિક પક્ષો તરફ વળી ગઈ છે. આવી સ્થિતિમાં લોકસભા ચૂંટણીમાં વધુ સીટો આપવી પાર્ટી માટે નુકસાનકારક સાબિત થઈ શકે છે.
જો મમતાની ફોર્મ્યુલા સ્વીકારવામાં આવશે તો કોંગ્રેસ આ રાજ્યોમાંથી બહાર થઈ જશે
વરિષ્ઠ પત્રકાર સંજીવ આચાર્ય કહે છે કે પશ્ચિમ બંગાળમાં 42 બેઠકો છે. કોંગ્રેસ અને ડાબેરી પક્ષોએ છેલ્લી ચૂંટણી સાથે મળીને લડી હતી. પરંતુ પાર્ટીને માત્ર બે બેઠકો મળી હતી. જો મમતાની ફોર્મ્યુલા લાગુ થશે તો કોંગ્રેસને માત્ર બે બેઠકો મળશે. તેવી જ રીતે યુપીમાં 80 બેઠકો છે. 2019ની ચૂંટણીમાં સોનિયા ગાંધીની રાયબરેલી સીટ પર જ જીત મળી હતી. બાકીની અડધો ડઝન સીટો પર પાર્ટી બીજા ક્રમે રહી હતી. તે મુજબ 2024ની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને માત્ર 7 સીટો મળશે.
બિહારમાં લોકસભાની 40 બેઠકો છે. હાલમાં રાજ્યમાં જેડીયુ, કોંગ્રેસ અને આરજેડીની ગઠબંધન સરકાર છે. પાર્ટીએ 2019માં 9 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી પરંતુ માત્ર એક જ જીતી હતી. જ્યારે 4 બેઠકો પર તે બીજા ક્રમે રહી હતી. જો મમતા બેનર્જીની ફોર્મ્યુલા અહીં પણ લાગુ કરવામાં આવે તો પાર્ટીને માત્ર 5 સીટો જ મળશે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ મોટા રાજ્યોમાંથી બહાર ફેંકાઈ જશે. જો કોંગ્રેસ પ્રાદેશિક પક્ષો માટે વધુ બલિદાન આપે છે, તો તે સંપૂર્ણપણે સમાપ્ત થઈ જશે.
કોંગ્રેસ નેતા રાહુલ ગાંધી અને પ્રમુખ મલ્લિકાર્જુન ખડગે, શરદ પવાર, ઉદ્ધવ ઠાકરે શુક્રવારે સવારે પટના પહોંચ્યા હતા. રાહુલ અને ખડગે એરપોર્ટથી સીધા કોંગ્રેસ હેડક્વાર્ટર પહોંચ્યા હતા. અહીં રાહુલે કાર્યકર્તાઓને સંબોધિત કર્યા. તેમણે કહ્યું કે અમે સાથે મળીને ભાજપને હરાવીશું. દેશમાં બે વિચારધારાઓનું યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. એક તરફ કોંગ્રેસની ‘જોડો ભારત’ની વિચારધારા છે અને બીજી તરફ ભાજપ-આરએસએસની ‘ભારત તોડોનીવિચારધારા છે.
