ગયા મહિનાની 15 મી તારીખે કાબુલ કબજે કર્યા પછી, તાલિબાનના શબ્દો અને ક્રિયાઓમાં તફાવતને જોતા વિશ્વના તમામ દેશોની જેમ ભારતની ચિંતા પણ સામે આવવા લાગી છે. નવી સરકારમાં આતંકવાદ અને મહિલાઓ અને લઘુમતીઓની ઉપેક્ષા સામે તાલિબાનને સ્પષ્ટ સંકેત ન મળ્યા બાદ ભારતે અફઘાનિસ્તાન મુદ્દે એક થવાનું કહ્યું છે. ભારતે એ પણ સૂચવ્યું છે કે તેણે તાલિબાન સાથે સંપર્ક સ્થાપિત કર્યો છે, પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે તે મૂલ્યો સાથે સમાધાન કરીને તાલિબાન સરકારને ઓળખવાની ઉતાવળમાં હશે.
ઓસ્ટ્રેલિયાએ પણ અફઘાનિસ્તાન પર ભારતના વલણને ટેકો આપ્યો છે. શનિવારે ભારત અને ઓસ્ટ્રેલિયાના વિદેશ અને સંરક્ષણ મંત્રીઓ દ્વારા રચાયેલી ટુ-પ્લસ ટુ વ્યવસ્થા હેઠળ પ્રથમ મંત્રણા યોજાઈ હતી. બેઠક બાદ બહાર પાડવામાં આવેલી સંયુક્ત પત્રકાર પરિષદમાં વિદેશ મંત્રી જયશંકરે કહ્યું કે અમે સંમત છીએ કે અફઘાનિસ્તાન મુદ્દે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદના ઠરાવ 2592 પર વિશ્વ બંધુત્વમાં એકતા હોવી જોઈએ. એ નોંધવું જોઇએ કે આ ઠરાવમાં તાલિબાનને ખાતરી કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે કે તેની જમીનનો ઉપયોગ અન્ય કોઇ દેશ સામે આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ માટે ન થાય અને મહિલાઓ અને લઘુમતીઓના માનવાધિકાર સુરક્ષિત છે. ટુ-પ્લસ-ટુ મંત્રણા બાદ ઓસ્ટ્રેલિયાના વિદેશ બાબતો અને મહિલા બાબતોના મંત્રી મેરીસ પેને જણાવ્યું હતું કે અમે માનીએ છીએ કે અફઘાનિસ્તાન આતંકવાદીઓનું આશ્રયસ્થાન ન બને તે દરેકના હિતમાં છે.
ભારતે સતત બીજા દિવસે અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન દ્વારા રચાયેલી સરકારમાં અન્ય સમુદાયો અને મહિલાઓની ભાગીદારીનો અભાવ ઉઠાવ્યો છે. એક દિવસ પહેલા, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદમાં ભારતીય રાજદૂતે તાલિબાન પ્રણાલીને “અપૂર્ણ” અને “વિક્ષેપકારક” ગણાવી હતી. ભારતે ભૂતકાળમાં તાલિબાન સાથે થોડા દિવસો પહેલા સત્તાવાર રીતે વાત કરવાની હકીકત રાખી હતી, પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે તાલિબાન પર પાકિસ્તાન તરફથી ઘણું દબાણ છે. આ જ કારણ છે કે તાલિબાન નેતા મોહમ્મદ અબ્બાસ સ્ટેનકઝાઈ, જેમની સાથે ભારતીય રાજદૂતે વાત કરી હતી, તેમને તાલિબાન સરકારમાં ખાસ સ્થાન આપવામાં આવ્યું નથી. તાલિબાને સ્વીકાર્યું નથી કે તેની ભારત સાથે વાતચીત છે. ભારતીય વિદેશ મંત્રીએ શનિવારે જે રીતે વિશ્વ સમુદાયને અપીલ કરી છે તે ભારતની ભાવિ રણનીતિનું સૂચક છે.
ટુ-પ્લસ-ટુ વ્યવસ્થા હેઠળ પ્રથમ બેઠકમાં સંરક્ષણ મંત્રી રાજનાથ સિંહ અને ઓસ્ટ્રેલિયાના વિદેશ મંત્રી પીટર ડટન પણ હાજર હતા. બંને દેશોના વિદેશ બાબતો અને સંરક્ષણ મંત્રીઓ પહેલાથી જ વિવિધ દ્વિપક્ષીય મુદ્દાઓ પર મળ્યા હતા. જે બાદ શનિવારે સંયુક્ત બેઠક યોજાઇ હતી. આ બેઠકમાં ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રની સ્થિતિ અને તમામ દેશો માટે સમાન તક અને મુક્ત બનાવવા માટેના બહુપક્ષીય પ્રયાસો અંગે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. સંરક્ષણ મંત્રી સિંહે એમ પણ કહ્યું કે ભારત અને ઓસ્ટ્રેલિયા વચ્ચેની વિશાળ વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીમાં ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રની ખૂબ મહત્વની ભૂમિકા છે. સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં વ્યાપક સહકાર માટેનો રોડમેપ પણ તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યો છે, જેની ચર્ચા કરવામાં આવી છે. ઓસ્ટ્રેલિયાએ ભારતને તેની લશ્કરી મુત્સદ્દીગીરી વધારવા વિનંતી કરી છે, એટલે કે ભારત તેના હાઈ કમિશનમાં વધુ લશ્કરી અધિકારીઓની નિમણૂક કરી શકશે. બેઠક બાદ ઓસ્ટ્રેલિયાના બંને મંત્રીઓએ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે પણ મુલાકાત કરી હતી. પાયને ટ્વિટ કરીને પ્રધાનમંત્રી સાથેની બેઠક અંગે માહિતી આપી હતી. તેમણે કહ્યું કે તેમણે પ્રધાનમંત્રી સાથે વૈશ્વિક બાબતો અને ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્ર તેમજ પરસ્પર મુદ્દાઓ પર વાતચીત કરી છે.
