નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા એક પરિપત્ર બહાર પાડવામાં આવ્યો છે, જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે નોટરી (Notery) દ્વારા એફિડેવિટ (Affadivit) ના આધારે કરવામાં આવેલા લગ્ન અથવા છૂટાછેડા માન્ય રહેશે નહીં અને ગેરકાયદેસર હશે. કેન્દ્ર સરકારના કાયદા વિભાગના પરિપત્રમાં જણાવાયું છે કે એફિડેવિટમાં કરાયેલા કરારના આધારે નોટરીને લગ્ન કે છૂટાછેડાની કોઈ સત્તા નથી.
નોટરાઇઝ્ડ કરાર દ્વારા છૂટાછેડા રાજ્યમાં વ્યાપકપણે પ્રચલિત છે. પરિપત્રમાં એવી ચેતવણી પણ આપવામાં આવી છે કે આવા કરાર કરનારા નોટરીઓ સામે પગલાં લેવામાં આવશે. કાયદા મંત્રાલયના ડેપ્યુટી સેક્રેટરી રાજીવ કુમારની સહી હેઠળ જારી કરાયેલા પરિપત્રમાં જણાવાયું છે કે નોટરી એક્ટની કલમ 8 અને નોટરી એક્ટ, 1956ના નિયમ 11ના પેટા નિયમ 8 સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે લગ્ન કે છૂટાછેડાની પ્રક્રિયામાં નોટરીની સત્તા મર્યાદિત છે.
આ કાયદાકીય નિયમો હેઠળ, નોટરી લગ્ન અથવા છૂટાછેડાના સોગંદનામાને નોટરાઇઝ કરી શકતા નથી. નોટરીઓ પાસે નોટરી એક્ટ 1952 અથવા નોટરી રૂલ્સ 1956 હેઠળ લગ્ન અથવા છૂટાછેડાને પ્રમાણિત કરવાનો અધિકાર નથી. તેઓને લગ્ન અધિકારી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવતા નથી. ગુજરાત સહિત સમગ્ર દેશમાં લગ્ન કે છૂટાછેડા નોટરી મારફતે પરસ્પર સંમતિથી થાય છે.
સંબંધિત સત્તાવાળાઓ સમક્ષ કાયદેસર રીતે જરૂરી પગલાં પણ લેવામાં આવતાં નથી, ઘણા કિસ્સાઓમાં વિવાદ સમયે એફિડેવિટ અમાન્ય રહે છે અને તેના કારણે ભરણપોષણ અને બાળ કસ્ટડી જેવા મુદ્દાઓ પર કોર્ટમાં કેસ થાય છે. એફિડેવિટના આધારે છૂટાછેડા કોર્ટમાં પણ માન્ય ગણવામાં આવતા નથી. પરિપત્રમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે નોટરીઓ માટે નોટરી નિયમો 1956ના નિયમ 13નું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. અન્યથા, નોટરીઝ એક્ટની કલમ 13 ની પેટા-કલમ ડી અને નોટરી નિયમો, 1956 ના નિયમ 13 ના પેટા નિયમ 129B હેઠળ કાર્યવાહી કરી શકાય છે. આ પરિપત્ર અંગે ગુજરાત નોટરી એસોસિએશનના પ્રમુખ ધીરેશ શાહે જણાવ્યું હતું કે, સંસ્થાએ નોટરીઓને લગ્ન અને છૂટાછેડા માટે એફિડેવિટ ન કરવા પણ સલાહ આપી છે. ઘણી વખત પક્ષકારો કરાર માટે એકબીજા પર દબાણ કરે છે.
કેટલાક નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે સરકારના આ પરિપત્રથી કોર્ટમાં પેન્ડિંગ કેસોની સંખ્યામાં વધારો થશે. પરિપત્રથી અદાલતોમાં પડતર કેસોની સંખ્યામાં વધારો થશે. નોટરાઇઝ્ડ એફિડેવિટ પરસ્પર સંમતિથી લગ્ન અથવા છૂટાછેડા માટે માન્ય હોવું આવશ્યક છે. કોર્ટની કાર્યવાહી ખર્ચાળ અને સમય માંગી લેતી હોય છે, જોકે જનતાનો એક વર્ગ માને છે કે નોટરાઇઝ્ડ એફિડેવિટ માત્ર પક્ષકારો અને સાથીદારો સુધી જ મર્યાદિત છે. કાયદાકીય એફિડેવિટ સંબંધિત કોર્ટમાં ફાઇનલ કરવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: નકલી નોટરી કરનાર દંપતિ ઝડપાયા, 500થી વધારે દસ્તાવેજોનાં સોગંદનમાં પર કરી સહી
આ પણ વાંચો: ભરૂચ/ બોગસ નોટરીના સિક્કા સાથે એક ઈસમ ઝડપાયો
