ઘણા રિવાજો, ઉપવાસના તહેવારો અને પરંપરાઓ વગેરે હિંદુ ધર્મમાં પ્રાચીન કાળથી અસ્તિત્વમાં છે. હિંદુઓમાં વિભાવનાથી લઈને વ્યક્તિના મૃત્યુ સુધી અનેક પ્રકારના સંસ્કાર કરવામાં આવે છે. અંતિમ સંસ્કારને અંતિમ સંસ્કાર માનવામાં આવે છે. પરંતુ અંતિમ સંસ્કાર પછી પણ, ઘણા પ્રકારના આવા કાર્યો છે જે મૃતકના સંબંધીઓ, ખાસ કરીને બાળકો, પુત્રો, પૌત્રો વગેરેએ કરવાના હોય છે. શ્રાદ્ધ કર્મ તે કર્મોમાંનું એક છે.
તલ : પિતૃ પક્ષમાં તલનું વિશેષ મહત્વ છે. તલના બીજની ઉત્પત્તિ ભગવાન વિષ્ણુના પરસેવાથી થાય છે, તેથી તેને સૌથી પવિત્ર માનવામાં આવે છે. પૂર્વજોની આત્માઓ તેમની સાથે શ્રાદ્ધ કરીને સંતોષ મેળવે છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે જો મૃત્યુ પામેલા વ્યક્તિને તલનું દાન કરવામાં આવે છે, તો દાનવો, દાનવો, દાનવો વગેરે તે દાનથી ભાગી જાય છે.જે લોકો પિતૃ પક્ષમાં આ કાર્યો કરવા થી દેવી લક્ષ્મી તેમના પર હંમેશા કૃપા કરે છે.
પાણી: પિતા તેમના બાળકો દ્વારા આપવામાં આવેલા પાણીથી જ સંતોષ મેળવે છે. જન્મથી મોક્ષ સુધી પાણી પોતાની સાથે છે. પૂર્વજો ટૂંક સમયમાં તર્પણની પદ્ધતિથી પ્રસન્ન થાય છે, જેના કારણે ઘરમાં ક્યારેય પૈસા અને અનાજની અછત રહેતી નથી. હાથમાં કુશ અને પાણીમાં કાળા તલ મિલાવીને પૂર્વજોને તર્પણ ચાવવામાં આવે છે.
અક્ષત: પૂર્વજો માટે પ્રથમ ભોજન અક્ષત એટલે કે ચોખા માનવામાં આવે છે. તેથી, તલ સાથે ચોખાનો ઉપયોગ પિત્રુ પક્ષમાં થાય છે. પિંડ માત્ર ચોખાને મિક્સ કરીને બનાવવામાં આવે છે, જેને ઇમલ્શન ફૂડ માનવામાં આવે છે. પૂર્વજો ચોખાના દડાથી લાંબા સમયથી સંતુષ્ટ છે અને તેમને કોઈ ખોરાકની જરૂર નથી. એટલા માટે પિતૃ પક્ષમાં અક્ષતનું વિશેષ મહત્વ છે. પિત્રુ પક્ષમાં પણ આ ભૂલો ન કરો, પૂર્વજોની આત્માઓ ક્રોધિત થાય છે.
કુશ એક ઘાસ છે, જે હિન્દુ ધર્મમાં ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે. તેને શુદ્ધતા પણ કહેવાય છે. કુશનો ઉપયોગ માત્ર શ્રાદ્ધ વિધિમાં જ નહીં પરંતુ તમામ પૂજાઓમાં થાય છે. પુરાણોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કુશ ભગવાન વિષ્ણુના રોમમાંથી ઉત્પન્ન થયો હતો. કુશમાંથી આપવામાં આવેલું પાણી સીધા પૂર્વજોને પ્રાપ્ત થાય છે, તેથી શ્રાદ્ધ પક્ષમાં કુશ હોવું જરૂરી માનવામાં આવે છે. કુશ વિના શ્રાદ્ધ કરવાથી શ્રાદ્ધનું ફળ મળતું નથી.
પિતા તેમના બાળકો દ્વારા આપવામાં આવેલા પાણીથી જ સંતોષ મેળવે છે. જન્મથી મોક્ષ સુધી પાણી પોતાની સાથે છે. પૂર્વજો ટૂંક સમયમાં તર્પણની પદ્ધતિથી પ્રસન્ન થાય છે, જેના કારણે ઘરમાં ક્યારેય પૈસા અને અનાજની અછત રહેતી નથી. હાથમાં કુશ અને પાણીમાં કાળા તલ મિલાવીને પૂર્વજોને તર્પણ ચાવવામાં આવે છે. શ્રાદ્ધ કરવાથી આત્માને મોક્ષ મળે છે, જાણો રહસ્ય
શ્રાદ્ધમાં સૌથી મહત્વની વસ્તુ શ્રદ્ધા છે. શ્રદ્ધા વગર કરવામાં આવેલ શ્રાદ્ધ, તે પૂર્વજો દ્વારા ક્યારેય પ્રાપ્ત થતું નથી. બધી વસ્તુઓ ભૌતિક છે, એક બિન-ભૌતિક વસ્તુ વિશ્વાસ છે. જેના વિના શ્રાદ્ધનું કોઈ મહત્વ નથી. તેથી, શ્રાદ્ધ કરતી વખતે સૌથી મહત્વની વસ્તુ વિશ્વાસ છે. શ્રાદ્ધ શબ્દ શ્રાદ્ધ પરથી આવ્યો છે. શ્રાદ્ધમાં પોતાના પૂર્વજો, સંસ્કૃતિ અને દેવતાઓ માટે આદર હોવો જરૂરી છે. પિતાના પક્ષમાં તમે જે પણ કામ કરો છો, તે આદર સાથે કરો. જેથી તેના આશીર્વાદ પરિવારના સભ્યો પર રહે.
