કોરોનાએ શાલીમાર બાગમાં રહેતા રાજુ સચદેવાની 62 વર્ષની માતા યશવંતીનું જીવન છીનવી લીધું હતું. તેનો ભાઈ અને પુત્રી વેન્ટિલેટર પર છે. તેની માતાનું સોમવારે રાત્રે ઘરે નિધન થયું હતું. મંગળવારે બપોરે 12 વાગ્યા સુધી મૃતદેહને લઈ જવા માટે કોઈ વાહન મળ્યું ન હતું સંક્રમિત હોવાના કારણે આઇસોલેટ રાજુ સચદેવાને ન ઇચ્છવા છતાં સ્મશાન ઘાટ સુધી જવું પડ્યું હતું.આ પરિસ્થિતિ જોતા એવું ચોક્કસ લાગે કે જાણે કુદરત કોપાયમાન થઈ હોય.માતાના મૃતદેહને સ્મશાનમાં લઈ જવા તેઓએ પાંચ ખાનગી એમ્બ્યુલન્સની એજન્સીને કોલ કર્યા હતા. ગૂગલની મદદથી સામાજિક સંસ્થાઓનો સંપર્ક કર્યો હતો., પરંતુ મદદ મળી શકી નહીં. દરેક જગ્યાએથી જવાબ આવ્યો કે એમ્બ્યુલન્સ વ્યસ્ત છે. છેવટે, તેણે લોડિંગ ટેમ્પોમાં તેની માતાના મૃતદેહને લઇ જવો પડ્યો. તેઓએ મૃતદેહને 41 ડિગ્રી સેલ્સિયસની સળગતી ગરમીમાં ફ્રીઝર વગર રાખવો પડ્યો હતો.
આવી જ સ્થિતિ બુરારીના શક્તિ નગર એન્ક્લેવમાં રહેતા પિન્ટુ તિવારીના પરિવારમાં જોવા મળી હતી. તેઓએ 12 કલાક સુધી મૃતદેહ રાખવો પડ્યો અને તે પછી તેમના અંતિમ સંસ્કાર કરી શક્યા હતા. આ સિવાય બુધ વિહાર ફેઝ -2માં રહેતા જંગબહાદુર ત્રિપાઠીનું સોમવારે કોરોના સંક્રમણથી મોત થયું હતું. તેના અંતિમ સંસ્કાર માટે તેણે છ કલાક રાહ જોવી પડી હતી.
હાલમાં રાજધાનીમાં સ્થિતિ એવી છે કે દર્દીઓ મૃતદેહને સ્મશાન અથવા કબ્રસ્તાનમાં લઈ જાય તે માટે લાંબી રાહ જોવાનો વારો આવ્યો છે. સૌથી મોટી સમસ્યા એ છે કે મોટી હોસ્પિટલોની મોર્ચરી લગભગ ભરાઈ ચૂકી છે,અહીં ફક્ત તે જ મૃતદેહોને ફ્રીઝરમાં રાખવામાં આવે છે કે જેઓ ના મૃત્યુ તેમની હોસ્પિટલમાં થયા હોય,જો ઘરના હોમ આઇસોલેશનમાં કોઈ દર્દીનું મોત નીપજ્યું હોય, તો હાલમાં તેની કોઈ વ્યવસ્થા નથી. રાજધાનીમાં 25 સ્મશાન અને કબ્રસ્તાન છે. આ સિવાય મ્યુનિસિપલ પ્રશાસન દ્વારા આસપાસના ઉદ્યાનોનો ઉપયોગ પણ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
41 ડિગ્રી તાપમાનમાં બગડવા લાગે છે મૃતદેહ
લેડી હાર્ડિંગ મેડિકલ કોલેજના ફોરેન્સિક વિભાગના વરિષ્ઠ ડોક્ટર વિવેક ચોકસેના જણાવ્યા મુજબ, આ સમયે દિલ્હીમાં તાપમાન ખૂબ વધારે છે. મંગળવારે મહત્તમ તાપમાન 41 ડિગ્રી સુધી નોંધાયું છે. આવા તાપમાને શરીરને ફ્રીઝર વિના પી.પી.ઇ કીટ સાથે રાખવું સલામત નથી. શરીર કાળા થવા લાગે છે. આ માટે ફ્રીઝર જરૂરી છે. જોકે, ડોક્ટર ચોકસે કહે છે કે દિલ્હીમાં 20 અથવા તેથી વધુની ક્ષમતાવાળા મર્યાદિત મોર્ચરી છે. પરિસ્થિતિ હાલમાં ખૂબ જ ગંભીર છે. શાકમાર્કેટ, એઈમ્સ, સફદરજંગ, લોકનાયક, લેડી હાર્ડિંગ, ડીડીયુ અને જીટીબી એ સૌથી મોટી મોર્ચરી છે, પરંતુ અહીંની પરિસ્થિતિ બધાને ખબર છે.
અમારી પાસે પણ કોઈ વિકલ્પ નથી
કંબોઝ એમ્બ્યુલન્સ એજન્સીના રાજારામ કહે છે કે તેની પાસે 12 એમ્બ્યુલન્સ છે, પરંતુ અત્યારે વેઇટિંગ 28 છે. આ કિસ્સામાં, પ્રથમ કોને આપવી અને કોને પછીથી, તે સમજાતું નથી. સોમવારે જ, તેમણે અંતિમ સંસ્કાર માટે એમ્બ્યુલન્સ દ્વારા 35 મૃતદેહોને જુદી જુદી જગ્યાએ મોકલ્યા છે. તે જ સમયે, યાદવ એજન્સીના મહેશકુમારે પણ કહ્યું કે વેઇટિંગ જ એટલુ છે કે અમે ઝડપથી વ્યવસ્થા કરી શકતા નથી.પલંગના અભાવે એક કે બે કલાકમાં પાછા ફરતી એમ્બ્યુલન્સ હોસ્પિટલોમાં આખો દિવસ લે છે. તેને દર્દી સાથે એક હોસ્પિટલથી બીજી હોસ્પિટલની મુસાફરી કરવી પડે છે.
સરકારના નિયમોની પણ કોઈ અસર થતી નથી
ગયા વર્ષે કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રાલયે કોવિડ શબને લગતા માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી હતી. આ મુજબ, જો કોરોનાથી કોઈનું મોત થાય છે, તો શરીર 100 માઇક્રોન જાડા પ્લાસ્ટિકની થેલીમાં પેક કરવામાં આવશે.આ સમય દરમિયાન એક પરિવારને અંતિમ દર્શન આપવામાં આવશે. તેને સંપૂર્ણ સુરક્ષા કવચ પુરુ પાડવામાં આવશે. મૃતદેહ મોર્ચરી થી એમ્બ્યુલન્સ દ્વારા સ્મશાન પહોંચશે. પી.પી.ઇ કીટ પહેરેલી એમ્બ્યુલન્સ કર્મચારીઓ મૃતદેહને સ્મશાન માટે લઈ જશે. હાલમાં દિલ્હીમાં આવી પરિસ્થિતિઓ છે કે હોમ આઇસોલેશન અથવા કોઈ અન્ય કારણોસર મૃત્યુ પછી, પરિવાર અંતિમ સંસ્કાર માટે ખૂબ જ પીડાઈ રહ્યો છે.
કંટ્રોલ રૂમમાં દરરોજ 900 કોલ આવે છે
ડ્રાઈવર અભયે કહ્યું કે એમ્બ્યુલન્સ માટે કંટ્રોલ રૂમમાં દરરોજ સરેરાશ 900 કોલ આવે છે. વધારે માંગને કારણે તેઓએ રાહ જોવી પડી રહી છે. કલાકો સુધી રાહ જોયા પછી પણ દર્દીઓને એમ્બ્યુલન્સ મેળવવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે. વિલંબ ટાળવા માટે, લોકો ખાનગી એમ્બ્યુલન્સની મદદ લે છે, પછી સુવિધાઓના કારણે વધુ ભાડુ લેવામાં આવે છે. એમ્બ્યુલન્સના ડ્રાઇવર રાજ કર્દમે જણાવ્યું હતું કે દર્દીઓને હોસ્પિટલો સુધી પહોંચવું મુશ્કેલ નથી, પરંતુ માર્ગમાં તેમની સ્થિતિની કરતા એક મોટી ચિંતા છે કે કોઈ મોટી મુસીબત ન આવે.
કેબ પણ ઓછા ખર્ચે દર્દીઓને હોસ્પિટલોમાં મોકલી રહ્યા છે
દિલ્હીના સર્વોદય ડ્રાઈવર્સ એસોસિએશનના વડા કમલજીત ગિલે જણાવ્યું હતું કે લોકોને સી.એન.જી. કેબ દ્વારા હોસ્પિટલમાં લઈ જવામાં આવી રહ્યા છે. હાલમાં, કોરોનાને કારણે ગંભીર પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા માટે 50 એમ્બ્યુલન્સ આપવામાં આવી રહી છે. મુસાફરો પાસેથી ભાડા પણ ઘણા ઓછા લેવામાં આવે છે.
સેનિટાઈઝેશન માટે સમય શોધવો મુશ્કેલ
સીએટી એમ્બ્યુલન્સની સંખ્યા એકદમ ઓછી છે. દર્દીઓએ ખાનગી એમ્બ્યુલન્સ માટે વધુ ખર્ચ કરવો પડે છે. કંટ્રોલ રૂમમાંકોલ વધુ હોવા છતાં તાત્કાલિક સેવા પ્રદાન કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે. એમ્બ્યુલન્સ દિવસભર વ્યસ્ત રહેવાને કારણે, બીજા દર્દીને લેતા પહેલા સેનિટાઈઝેશન અને સ્વચ્છતાની કોઈ શક્યતા નથી.
