Smiling Depression/ તુમ ઇતના જો મુસ્કુરા રહે હો..ક્યા ગમ હૈ જિસકો છુપા રહે હો.. ક્યાંક તમને તો નથીને “સ્માઇલિંગ ડિપ્રેશન” જાણો..

Smiling Depression: તાજેતરના દિવસોમાં, ઘણા કિસ્સાઓ સામે આવ્યા છે, જેમાં લોકો જાહેર જીવનમાં અથવા સોશિયલ મીડિયા પર ખૂબ ખુશ જોવાતા હતા. તેમણે પોતાના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ પર હસતા ફોટા અને વીડિયો શેર પણ કર્યા હોય અને અચાનક જ તેમણે આત્મહત્યા કરી લીધી હતી.

હાલમાં જ એક અભિનેત્રીનો કિસ્સો સામે આવ્યો હતો. જ્યાં તેણે સવારે પોસ્ટ શેર કરી, પોતાના કો-એક્ટર્સ સાથે શૂટ માટે  તૈયાર થઈ, તેનો હાવભાવ બિલકુલ નોર્મલ હતો પરંતુ કોઈએ વિચાર્યું પણ ન હતું કે તે થોડીવારમાં તે આત્મહત્યા જેવું પગલું ભરશે.

જો કે, આ કેસમાં તપાસ ચાલી રહી છે અને મામલાને અનેક એંગલથી જોવામાં આવી રહ્યો છે. જયારે થોડા વર્ષો પહેલા પણ અભિનેત્રી જિયા ખાને પણ આત્મહત્યા કરી હતી. તેના જીવનમાં પણ ઉતાર-ચઢાવના કારણે ડિપ્રેશનની વાત સામે આવી હતી. આવા તો અનેક કિસ્સાઓ સતત સામે આવી રહ્યા છે.

સામાન્ય રીતે વ્યક્તિ જાહેર જીવનમાં ખૂબ જ સામાન્ય રહે છે. તેને ઓળખવું મુશ્કેલ છે કે તે ડિપ્રેશન જેવી સમસ્યા સાથે સંઘર્ષ કરી રહી છે. આ સ્થિતિને “સ્માઇલિંગ ડિપ્રેશન” (Smiling Depression) કહેવામાં આવે છે.

ડિપ્રેશન વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ અલગ અલગ હોઈ શકે છે. “સ્માઇલિંગ ડિપ્રેશન” (Smiling Depression)એવો જ એક કિસ્સો છે, જે વ્યક્તિમાં જોવા મળે છે અને સામાન્ય રીતે તેને કે તેની આસપાસના લોકો પણ જાણતા નથી. આ રોગમાં, દર્દી અંદરથી હતાશાથી પીડાય છે, જ્યારે બહારથી સંપૂર્ણ ખુશ અથવા સંતુષ્ટ દેખાય છે. આવી વ્યક્તિને જોઈને એવું લાગે છે કે તે સંપૂર્ણપણે સામાન્ય છે અથવા સંપૂર્ણ જીવન જીવી રહ્યો છે. જોકે આવું થતું નથી.

ડિપ્રેશન એ એક માનસિક બીમારી છે અને તે સામાન્ય રીતે ઉદાસી, સુસ્તી અને નિરાશા સાથે સંકળાયેલ છે. જે લોકોની જીવનશૈલી ખૂબ જ નીરસ હોય છે અને તેઓ એકલા રહેવાનું અથવા વિચારતા રહેવાનું પસંદ કરે છે. ઘણીવાર  આ સમસ્યા સાથે સંઘર્ષ કરીએ છીએ.

ડિપ્રેશનના લક્ષણો

મનોચિકિત્સક ડૉ. રાજેશ કુમારના જણાવ્યા મુજબ, ડિપ્રેશન દરેક વ્યક્તિને અલગ-અલગ રીતે અસર કરે છે અને તેમાં વિવિધ લક્ષણો હોય છે, જેમાંથી સૌથી મુખ્ય છે ઊંડી અને લાંબી ઉદાસી. ભૂખમાં ઘટાડો, વજનમાં ઘટાડો અને ઊંઘની પેટર્નમાં ફેરફાર, થાક અથવા સુસ્તી, નિરાશા, ઓછું આત્મસન્માન અને વસ્તુઓમાં રસ અથવા આનંદ ગુમાવવો. આ ડિપ્રેશનનું લક્ષણ છે.

સ્માઇલિંગ ડિપ્રેશનનાં લક્ષણો

હસતા ચહેરા સાથે ડિપ્રેશનનો અનુભવ કરતી વ્યક્તિ બહારથી ખુશ અથવા સંતુષ્ટ દેખાઈ શકે છે. જો કે, અંદરથી તે ડિપ્રેશનના પીડાદાયક લક્ષણોનો અનુભવ કરી શકે છે. હસતાં-હસતાં ડિપ્રેશનથી પીડિત વ્યક્તિમાં આ બધાં અથવા અમુક લક્ષણો હોઈ શકે છે. વ્યવસાયિક જીવનમાં ખૂબ જ સક્રિય, સમાજ અને પરિવાર સાથે ખૂબ જ ખુશ દેખાતી અને નોકરી કરતી, સુખી અને આશાવાદી વ્યક્તિની જેમ જે સામાન્ય રીતે લોકો માટે ખુશ દેખાય છે.

આવી વ્યક્તિમાં ડિપ્રેશનના લક્ષણો પણ હોઈ શકે છે. આ સમસ્યામાં દર્દી ડિપ્રેશનનો અનુભવ કરે તો પણ તે હસતો જોવા મળે છે. તે સામાન્ય રીતે તેની પરિસ્થિતિ અન્ય લોકો સાથે શેર કરતો નથી કે તેના મગજમાં શું ચાલી રહ્યું છે. કોઈ પૂછે તો પણ તે બહાના કરીને ટાળે છે અને પોતાને ખુશ બતાવે છે. આવા વ્યક્તિને લાગે છે કે પોતાની જાતને અસ્વસ્થ બતાવવી એ નબળાઈ છે અને પોતાની પરિસ્થિતિ જણાવીને કોઈને નારાજ કરશે.

ડિપ્રેશન અને સ્માઈલિંગ ડિપ્રેશન વચ્ચેનો તફાવત 

ડિપ્રેશન સામે લડતી વ્યક્તિમાં ઊર્જા ઓછી હોય છે અને તેને સવારે પથારીમાંથી ઉઠવું પણ મુશ્કેલ લાગે છે. તે આળસુ લાગે છે. જો કે, હસતાં ડિપ્રેશનમાં એનર્જી લેવલ પર અસર થતી નથી. તે અન્ય લોકોની સામે ખૂબ જ મહેનતુ લાગે છે. એકલા હોવા છતાં નીચું અનુભવી શકે છે. તે એકલા પોતાના સંજોગો સાથે સંઘર્ષ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં આત્મહત્યાનું જોખમ વધી શકે છે.

આવા લોકોએ ખાસ કાળજી લેવી જોઈએ

જો તમને લાગતું હોય કે દર્દી પોતાને અથવા અન્ય કોઈને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, તો તાત્કાલિક સાવચેતી રાખો. આવી સ્થિતિમાં, મદદ ન આવે ત્યાં સુધી દર્દીની સાથે રહો. છરીઓ, દવાઓ અથવા અન્ય હાનિકારક વસ્તુઓ દર્દીથી દૂર રાખો. આવા લોકોની વાત સાંભળવી જોઈએ. દલીલ કરશો નહીં, ધમકાવશો નહીં અથવા બૂમો પાડશો નહીં. દર્દીની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.

સ્માઇલિંગ ડિપ્રેશનનનું જોખમ કોને છે

અન્ય પ્રકારના ડિપ્રેશનની સાથે વ્યક્તિમાં સ્માઇલિંગ  ડિપ્રેશનના લક્ષણો પણ હોઈ શકે છે. અસફળ સંબંધ અથવા નોકરી ગુમાવવી, સામાજિક-પારિવારિક કારણો વ્યક્તિમાં સ્માઇલિંગ ડિસઓર્ડરના લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.

સંશોધકો માને છે કે કેટલાક કિસ્સાઓમાં વ્યક્તિની વિચારસરણી બાહ્ય રીતે લક્ષી હોય છે, અને તે તેની આંતરિક ભાવનાત્મક સ્થિતિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં અસમર્થ હોય છે. આવી વ્યક્તિમાં લક્ષણો તેના વર્તનને બદલે શારીરિક લક્ષણો દ્વારા શોધી શકાય છે.

સામાન્ય રીતે એવું બને છે કે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ તેની સ્થિતિ વિશે તેના નજીકના અને પ્રિયજનોને જણાવવા માંગે છે, તો લોકો તેની અવગણના કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, વ્યક્તિ ભવિષ્યમાં આ લાગણીઓને વ્યક્ત કરવાનું ઓછું કરે છે. ઘણીવાર લોકો સમાજમાં પુરુષો માટે જૂની વિચારસરણીને આધીન હોય છે.

કહેવાય છે કે પુરુષો રડતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, તે પોતાની નબળાઈ અથવા સમસ્યાને લોકો સાથે શેર કરવાને બદલે, બહારથી સામાન્ય બતાવવાનો પ્રયાસ કરે છે, તે અંદરથી માનસિક સ્વાસ્થ્ય સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યો છે. ખાસ વાત એ છે કે આવી સમસ્યાઓ મહિલાઓની સરખામણીમાં પુરૂષોમાં ઘણી ઓછી હોય છે.