ચીનમાં 11 ભારતીય વુશુ ખેલાડીઓમાંથી ત્રણને 28 જુલાઈથી શરૂ થનારી વર્લ્ડ યુનિવર્સિટી ગેમ્સ માટે સ્ટેપલ્ડ વિઝા આપવામાં આવ્યા છે. આ પછી ભારતે સ્નેચિંગના આ પગલાનો વિરોધ કરતા પોતાના ત્રણેય ખેલાડીઓને એરપોર્ટ પરથી પરત બોલાવી લીધા છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ છે કે આ સ્ટેપલ વિઝા શું છે અને ચીન તેને ક્યારે અને શા માટે જારી કરે છે.
સ્ટેપલ્ડ વિઝા શું છે? (સ્ટેપલ્ડ વિઝા)
‘સ્ટેપલ્ડ વિઝા’ એ એક વિઝા છે જે પાસપોર્ટમાં સીધો સ્ટેમ્પ લગાવવાને બદલે એક અલગ કાગળ સાથે જોડાયેલ છે. 2009 થી, ચીનની સરકાર અરુણાચલ પ્રદેશના ભારતીયોને સ્ટેપલ વિઝા આપી રહી છે. વાસ્તવમાં તિબેટની જેમ ચીન સરકાર પણ અરુણાચલ પ્રદેશને પોતાનું રાજ્ય માને છે. તેથી, તે અરુણાચલના ભારતીયોને આવા વિઝા આપી રહ્યું છે કારણ કે તે રાજ્ય પર ભારતના દાવાને માન્યતા આપતું નથી.
ચીન સ્ટેપલ્ડ વિઝા કેમ આપે છે?
સ્ટેપલ્ડ વિઝાને ચીન દ્વારા અરુણાચલ પ્રદેશ પર પોતાનો દાવો દર્શાવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા રાજકીય હથિયાર તરીકે ગણવામાં આવે છે. અરુણાચલ પ્રદેશ ભારતના ઉત્તરપૂર્વીય પ્રદેશમાં આવેલું છે. ચીને હંમેશા તેને પોતાનો હોવાનો દાવો કર્યો છે, પરંતુ ભારતે ક્યારેય ચીનના દાવાને માન્યતા આપી નથી. હવે આ સ્ટેપલ્ડ વિઝા ભારત અને ચીન બંને માટે સંવેદનશીલ મુદ્દો બની ગયો છે. ચીન સરકાર તરફથી કહેવામાં આવ્યું છે કે જ્યાં સુધી ભારત સરકાર ચીનના દાવાને માન્યતા નહીં આપે ત્યાં સુધી ચીન ‘સ્ટેપલ વિઝા’ જારી રાખશે.
ભારત અને ચીન વચ્ચે અગાઉ પણ સ્ટેપલ વિઝાને લઈને વિવાદ થયો હતો
આ પહેલીવાર નથી જ્યારે ચીને સ્ટેપલ્ડ વિઝા જારી કર્યા હોય , પરંતુ ભૂતકાળમાં પણ ચીને અરુણાચલ પ્રદેશના એક ખેલાડીને આ વિઝા આપ્યા છે, જેના કારણે તે ખેલાડી આંતરરાષ્ટ્રીય ઈવેન્ટ્સ ચૂકી ગયો છે. 2011 માં, ભારતીય વેઈટલિફ્ટિંગ ફેડરેશનના એક અધિકારી અને તે જ રાજ્યના એક વેઈટલિફ્ટર, બંને અરુણાચલ પ્રદેશના, ગ્રાન્ડ પ્રિકસ ઈવેન્ટમાં ભાગ લેવા માટે ચીન જવાના હતા, પરંતુ તે દરમિયાન તેમને ચીને સ્ટેપલ્ડ વિઝા પણ આપ્યા હતા. કારણ કે તેઓ તેમાં હાજરી આપી શક્યા ન હતા. તે જ વર્ષે, અરુણાચલ પ્રદેશના પાંચ ખેલાડીઓ ચેમ્પિયનશિપમાં ભાગ લેવા માટે ચીન જવાના હતા, પરંતુ તે જ કારણ હતું કે તેઓ તે ચૂકી ગયા. 2013માં પણ બે તીરંદાજોને સ્ટેપલ વિઝા આપવામાં આવ્યા હતા.
કેટલા દેશો સ્ટેપલ્ડ વિઝા આપે છે?
ચીન સહિત ઘણા દેશો સ્ટેપલ્ડ વિઝા આપે છે. આ દેશો છે ક્યુબા, ઈરાન, સીરિયા અને ઉત્તર કોરિયા. આ તમામ દેશો ચીન અને વિયેતનામના લોકોને પણ સ્ટેપલ વિઝા આપતા હતા, પરંતુ આ દેશો વચ્ચે પરસ્પર સમજૂતી બાદ આ દેશોને આમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી હતી.
ચીન ભારતના બે રાજ્યોને વિઝા આપે છે
અરુણાચલ પ્રદેશની સાથે સાથે ચીન જમ્મુ-કાશ્મીરના લોકોને પણ સ્ટેપલ્ડ વિઝા આપે છે. વાસ્તવમાં ચીન અરુણાચલ પ્રદેશને તિબેટનો ભાગ માને છે અને તિબેટ પર ચીનનો અધિકાર છે. આ જ કારણ છે કે ચીન અરુણાચલ પ્રદેશને પોતાના દેશનો ભાગ માને છે. જો કે, ચીને ક્યારેય અરુણાચલ પ્રદેશના લોકોને ‘ચીની’ ગણ્યા નથી, તેથી તે તેના રહેવાસીઓને સ્ટેપલ્ડ વિઝા આપે છે.
શા માટે દેશ સ્ટેપલ્ડ વિઝાનો વિરોધ કરે છે?
કોઈપણ દેશ તેના પાડોશી અથવા કોઈપણ દેશ દ્વારા જારી કરાયેલ સ્ટેપલ્ડ વિઝાનો વિરોધ કરે છે . તેનું કારણ એ છે કે સ્ટેપલ્ડ વિઝા દેશની ઓળખ પર સવાલો ઉભા કરે છે. આ સાથે સુરક્ષાની દૃષ્ટિએ પણ તે ખૂબ જ ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે.
વાસ્તવમાં, દેશ વિરુદ્ધ કાવતરું ઘડનારા લોકો દુશ્મન દેશમાંથી સ્ટેપલ વિઝા દ્વારા આવી શકે છે, પરંતુ તેનો કોઈ રેકોર્ડ નથી. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ વ્યક્તિ ચીન સાથે મળીને ભારત વિરુદ્ધ ષડયંત્ર રચે છે, તો તે સ્ટેપલ્ડ વિઝા દ્વારા ઘણી વખત ચીન જઈ શકે છે, પરંતુ તેનો કોઈ રેકોર્ડ હશે નહીં, જેનો પુરાવા તરીકે ઉપયોગ કરી શકાય.
વાસ્તવમાં, જ્યારે સ્ટેપલ્ડ વિઝા ધારકો તેમનું કામ પૂર્ણ કરીને પોતાના દેશમાં પાછા ફરે છે, ત્યારે પાસપોર્ટ સાથે આપવામાં આવેલી સ્લિપ ફાટી જાય છે. આ સ્લિપ પર પ્રવાસનું કારણ અને સ્ટેમ્પ છે. આ ઉપરાંત, તે દેશમાં પ્રવેશ અને બહાર નીકળવાના પાસ પણ ફાટી જાય છે, આ રીતે મુસાફરી કરનાર વ્યક્તિના પાસપોર્ટમાં કોઈ માહિતી રહેતી નથી.
