વિશ્વમાં કયા દેશમાં સૌથી વધુ સક્રિય જ્વાળામુખી છે? તમે આ દેશમાંથી દર વર્ષે 4-5 જ્વાળામુખી ફાટવાના સમાચાર સાંભળો છો. કેટલાક આખા વર્ષ દરમિયાન ધીમે ધીમે લાવા ફેલાવતા રહે છે. આ દેશમાં વિશ્વના 13 ટકા સક્રિય જ્વાળામુખી છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે આ દેશ પ્રવાસન માટે પણ પ્રખ્યાત છે.
પૃથ્વી પર 1500 સક્રિય જ્વાળામુખી છે. તેઓ ગમે ત્યારે વિસ્ફોટ કરે છે. આ જ્વાળામુખી છે જે જમીન પર છે. આમાં સમુદ્રમાં રહેલા લોકોનો સમાવેશ થતો નથી. દરિયાઈ જ્વાળામુખી સહિત, સંખ્યા લગભગ 10 હજાર સુધી પહોંચશે. પરંતુ આ માત્ર અનુમાન છે. મહાસાગરની અંદર જ્વાળામુખીની સંખ્યા ક્યારેય ગણી શકાઈ નથી. પરંતુ કયા દેશમાં સૌથી વધુ સક્રિય જ્વાળામુખી છે.
વિશ્વમાં સૌથી વધુ સક્રિય જ્વાળામુખી ઇન્ડોનેશિયામાં છે. અહીં કુલ 121 જ્વાળામુખી છે. જેમાંથી 74 વર્ષ 1800 વર્ષથી કાર્યરત છે. તેમાંથી 58 જ્વાળામુખી 1950થી સક્રિય છે. એટલે કે, તેઓ કોઈપણ સમયે વિસ્ફોટ કરી શકે છે. 12 ઓગસ્ટ, 2022 થી સાત જ્વાળામુખી સતત ફાટી રહ્યા છે. આ ક્રાકાટાઉ, મેરાપી, લેવોટોલોક, કારંગેટાંગ, સેમેરુ, ઇબુ અને ડુકોનો છે.
હવે સવાલ એ થાય છે કે અહીં આટલા બધા સક્રિય જ્વાળામુખી કેમ છે? આના ત્રણ મોટા કારણો છે. પહેલું એ છે કે જે જગ્યાએ ઇન્ડોનેશિયા છે ત્યાં યુરેશિયન ટેકટોનિક પ્લેટ દક્ષિણ તરફ આગળ વધી રહી છે. ભારતીય-ઓસ્ટ્રેલિયન પ્લેટ ઉત્તર તરફ આગળ વધી રહી છે. ફિલિપાઈન પ્લેટ પશ્ચિમ તરફ આગળ વધી રહી છે. હવે આ ત્રણ પ્લેટની અથડામણ કે હિલચાલને કારણે જ્વાળામુખી ફાટતા રહે છે.
હકીકતમાં ઈન્ડોનેશિયાને જ્વાળામુખી ફાટવાનો દેશ પણ કહેવામાં આવે છે. આ દેશ પેસિફિક રિંગ ઓફ ફાયર પર સ્થિત છે. મોટાભાગની ભૌગોલિક અને ભૌગોલિક પ્રવૃત્તિઓ આ વિસ્તારમાં થાય છે. જેના કારણે ભૂકંપ, સુનામી, લાવા ડોમનું નિર્માણ વગેરે બનતા રહે છે. જેના કારણે ઘણી વખત જાન-માલનું ભારે નુકસાન થાય છે. ઇન્ડોનેશિયાના સૌથી સક્રિય જ્વાળામુખી કેલુત અને માઉન્ટ મેરાપી છે. આ બંને જાવા પ્રાંતમાં છે.
ઇન્ડોનેશિયાના મોટાભાગના જ્વાળામુખી 3000 કિમી લાંબી ભૌગોલિક સાંકળ પર સ્થિત છે. જેને સુંડા આર્ક કહેવામાં આવે છે. અહીં હિંદ મહાસાગરનો સબડક્શન ઝોન છે. અહીંના મોટાભાગના જ્વાળામુખી એશિયન પ્લેટને કારણે જન્મ્યા છે. ઇન્ડોનેશિયામાં સૌથી ખરાબ જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ 1815 માં થયો હતો. ત્યારે તંબોરા પર્વત ફાટી નીકળ્યો હતો. આ કારણે યુરોપમાં ઘણા વર્ષો સુધી ઉનાળાની ઋતુ નહોતી. કારણ કે જ્વાળામુખીમાંથી નીકળતી રાખથી વાતાવરણ ઢંકાયેલું હતું. 90 હજાર લોકો માર્યા ગયા. 10 હજાર સીધા વિસ્ફોટની પકડમાં. બાકીના 80 હજાર લોકો પાક નિષ્ફળતા અને ભૂખમરાથી પીડાય છે.
આ પછી, 1883 માં, ક્રાકાટોઆ જ્વાળામુખી ફાટી નીકળ્યો. વિસ્ફોટથી સમુદ્ર હચમચી ગયો હતો. સુનામી આવી.36 હજાર લોકો મૃત્યુ પામ્યા. આ જ્વાળામુખી જે ટાપુ પર સ્થિત છે તેનો બે તૃતીયાંશ ભાગ ખરાબ રીતે બરબાદ થઈ ગયો હતો. આ પછી, 2010 માં માઉન્ટ મેરાપીનો વિસ્ફોટ ભયંકર હતો. તેનો ધુમાડો અને રાખ વાતાવરણમાં પહોંચી ગયા. સલ્ફર ડાયોક્સાઇડના વાદળો 12 થી 15 હજાર મીટર એટલે કે 12 થી 15 કિલોમીટરની ઉંચાઈએ પહોંચી ગયા હતા.
.jpg "કયા દેશમાં સૌથી વધુ સક્રિય જ્વાળામુખી છે? તે દેશ ભારતના પડોશમાં છે 6")
હવે અમે તમને તે ચાર અન્ય દેશો વિશે જણાવીએ જ્યાં સૌથી વધુ સક્રિય જ્વાળામુખી છે. ઈન્ડોનેશિયા પછી જો કોઈ દેશમાં સૌથી વધુ સક્રિય જ્વાળામુખી છે. તો તે અમેરિકા છે. અહીં 63 સક્રિય જ્વાળામુખી છે, જાપાનમાં 62, રશિયામાં 49 અને ચિલીમાં 34 છે. એટલે કે આ બધા જ્વાળામુખી કાં તો ફાટી રહ્યા છે. અથવા તે કોઈપણ સમયે વિસ્ફોટ કરી શકે છે.
