હિન્દી વિશ્વની મુખ્ય ભાષાઓમાંની એક છે. એટલા માટે વિશ્વ હિન્દી દિવસ દર વર્ષે 10 જાન્યુઆરીએ ઉજવવામાં આવે છે, જ્યારે ભારતમાં હિન્દી દિવસ દર વર્ષે 14 સપ્ટેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે. 14 સપ્ટેમ્બર એ દિવસ છે જ્યારે હિન્દી ન બોલતા લોકો પણ હિન્દી યાદ કરે છે. ખરેખર, આ દિવસ દેશમાં અંગ્રેજી ભાષાના વધતા જતા વલણને રોકવા અને હિન્દીની ઉપેક્ષા રોકવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. મહાત્મા ગાંધીએ હિન્દીને લોકોની ભાષા ગણાવી હતી અને તેને દેશની રાષ્ટ્રીય ભાષા બનાવવાનું કહ્યું હતું. આ સિવાય, ઘણા સાહિત્યકારોએ પણ આ અંગે અથાક પ્રયત્નો કર્યા, પરંતુ તેને રાષ્ટ્રભાષાનો દરજ્જો મળ્યો નહીં. જોકે તે ચોક્કસપણે ભારતની સત્તાવાર ભાષા તરીકે માનવામાં આવતી હતી.
હિન્દી દિવસોની ઉજવણી ક્યારે શરૂ થઈ?
14 સપ્ટેમ્બર, 1949 ના રોજ બંધારણ સભાએ દેવનાગરી લિપિમાં લખેલી હિન્દીને ભારતની સત્તાવાર ભાષા તરીકે સ્વીકારી. બાદમાં દેશના પ્રથમ વડાપ્રધાન પંડિત જવાહરલાલ નહેરુની સરકારે આ દિવસનું મહત્વ જોતા દર વર્ષે 14 સપ્ટેમ્બરને હિન્દી દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કર્યું. જોકે સત્તાવાર રીતે પ્રથમ હિન્દી દિવસ 14 સપ્ટેમ્બર 1953 ના રોજ ઉજવવામાં આવ્યો હતો.
હિન્દી દિવસ ઉજવવાનો હેતુ શું છે?
હિન્દી દિવસની ઉજવણીનો હેતુ લોકોને જાગૃત કરવાનો છે કે જ્યાં સુધી તેઓ હિન્દીનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ નહીં કરે ત્યાં સુધી હિન્દી ભાષાનો વિકાસ થઈ શકતો નથી. એટલા માટે 14 મી સપ્ટેમ્બરના રોજ હિન્દીનો પ્રચાર કરવાના હેતુથી તમામ સરકારી કચેરીઓમાં અંગ્રેજીની જગ્યાએ હિન્દીનો ઉપયોગ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
હિન્દી દિવસ પર શું થાય છે?
લોકોને હિન્દી તરફ પ્રોત્સાહિત કરવા માટે હિન્દી દિવસ પર એક એવોર્ડ સમારંભનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. હિન્દી સાથે સંકળાયેલા ઘણા પુરસ્કારો છે, જેમાં રાષ્ટ્રભાષા કીર્તિ પુરસ્કાર અને રાષ્ટ્રભાષા ગૌરવ પુરસ્કારનો સમાવેશ થાય છે. જ્યાં રાષ્ટ્રભાષા ગૌરવ પુરસ્કાર લોકોને આપવામાં આવે છે, રાષ્ટ્રભાષા કીર્તિ એવોર્ડ કોઈપણ વિભાગ કે સમિતિ વગેરેને આપવામાં આવે છે.
