હવે ભારતીય રૂપિયો ડોલર અને પાઉન્ડ સાથે સ્પર્ધા કરવાની તૈયારી કરી રહ્યો છે. તેની શરૂઆત ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) દ્વારા કરવામાં આવી છે. વાસ્તવમાં, ભારતીય રૂપિયો ટૂંક સમયમાં ડોલર અને પાઉન્ડની જેમ આંતરરાષ્ટ્રીય ચલણ તરીકે ઓળખાશે. આ માટે આરબીઆઈની એક સમિતિએ ઘણા ટૂંકા ગાળાના અને લાંબા ગાળાના સૂચનો આપ્યા છે. રિઝર્વ બેંકના આ આંતર-વિભાગીય જૂથની રચના ડિસેમ્બર 2021માં કરવામાં આવી હતી. તેનો ઉદ્દેશ આંતરરાષ્ટ્રીય ચલણ તરીકે રૂપિયાની વર્તમાન સ્થિતિની સમીક્ષા કરવાનો અને ભારતીય રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ માટે માર્ગ નકશો બનાવવાનો હતો. સમિતિએ આપેલા સૂચનો તેમાં ક્રોસ બોર્ડર બિઝનેસ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે RTGS (રિયલ ટાઇમ ગ્રોસ સેટલમેન્ટ)નો આંતરરાષ્ટ્રીય ઉપયોગ અને ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડના સ્પેશિયલ ડ્રોઇંગ રાઇટ્સ (SDR) બાસ્કેટમાં ભારતીય રૂપિયાનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત રૂપિયામાં વેપાર સેટલમેન્ટ માટે નિકાસકારોને વ્યાજબી પ્રોત્સાહન આપવાની પણ ભલામણ કરવામાં આવી છે.
કેટલાક પગલાઓની ભલામણ કરો
ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ના આંતર-વિભાગીય જૂથ (IDB) એ અન્ય દેશોમાં રૂપિયાના વ્યવહારોને લોકપ્રિય બનાવવા અને ડોલર પર નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે ઘણા પગલાંની ભલામણ કરી છે. સમિતિ અનુસાર, કોઈપણ ચલણનું આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ તે દેશની આર્થિક પ્રગતિ અને વૈશ્વિક વેપારમાં તેની સ્થિતિ પર આધાર રાખે છે. સમિતિએ કહ્યું છે કે રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મૂડી ખાતાને ઉદાર કરવાની જરૂર છે.
રશિયાના હુમલા પછી પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ
રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2022માં રશિયાના યુક્રેન પર હુમલા બાદ લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધો બાદ ઘણા દેશો સાવધ થઈ ગયા છે અને તેમણે વિચારવાનું શરૂ કરી દીધું છે કે જો પશ્ચિમી દેશો તેમના પર આ પ્રકારના પ્રતિબંધો લાદે છે તો તેમને કેટલી મોટી કિંમત ચૂકવવી પડી શકે છે. . અહેવાલ મુજબ, આવા વૈશ્વિક વિકાસ અને વેપાર અને મૂડી પ્રવાહના સંદર્ભમાં બાકીના વિશ્વ સાથે ભારતીય અર્થતંત્રની વધતી જતી જોડાણે રૂપિયા સહિત બહુવિધ કરન્સીના આંતરરાષ્ટ્રીય ઉપયોગ માટે પાયો નાખ્યો છે.
ડૉલર પર નિર્ભરતા ઓછી થશે
યુએસ ડૉલર વિશ્વનું સૌથી શક્તિશાળી ચલણ છે. કુલ વૈશ્વિક વેપારમાં તેનો હિસ્સો લગભગ 80 ટકા છે. આનો અર્થ એ થયો કે 80 ટકાથી વધુ વૈશ્વિક વેપાર ડોલરમાં થાય છે. અત્યાર સુધી ભારત સહિત મોટાભાગના દેશો આયાત-નિકાસ માટે ડોલર પર નિર્ભર છે. જો તેઓ બીજા દેશમાંથી કોઈ વસ્તુ ખરીદવા કે વેચવા માંગતા હોય તો તેમને ડોલરમાં ચૂકવણી કરવી પડે છે. તેથી જ તેને વિશ્વનું સૌથી શક્તિશાળી ચલણ માનવામાં આવે છે. હવે જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર રૂપિયામાં શરૂ થશે, તેનાથી ડોલર પરની આપણી નિર્ભરતા ઘટશે. તેનાથી આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં રૂપિયો મજબૂત થશે.
ડરવાની જરૂર નથી
જો ભારતની ડૉલર પરની નિર્ભરતા ઘટશે તો ઘણો ફાયદો થશે. અમેરિકા સાથે કોઈપણ તણાવની સ્થિતિમાં પણ ભારતે ક્યારેય ડરવાની જરૂર નથી. જ્યારે રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો ત્યારે અમેરિકાએ સૌથી પહેલા તેના પર ડોલરના વેપાર પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. આ કારણે રશિયાને આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવહાર કરવામાં થોડી મુશ્કેલી પડી હતી. જો ભારતની પોતાની કરન્સીનો ઉપયોગ આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર માટે પણ કરવામાં આવે તો અમેરિકા સાથે તણાવ હોય તો ભારતને કોઈ સમસ્યા નથી.
તમારા પોતાના ચલણમાં વેપાર કરવાના ફાયદા
જો કોઈ દેશના ચલણમાં આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર થતો હોય તો નિકાસકારોને તેનો ઘણો ફાયદો થાય છે. આ તેમને વિનિમય દરનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. તેનો સૌથી મોટો ફાયદો તે ઉત્પાદનોમાં છે, જેની ચુકવણી માલનો ઓર્ડર મળ્યા પછી લાંબા સમય સુધી કરવામાં આવે છે. આ દિવસો દરમિયાન, ડોલરના વિનિમય દરમાં વધારો અથવા ઘટાડો નિકાસકારો પર મોટી અસર કરે છે.
સામાન્ય માણસને પણ ફાયદો થશે
આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારમાં રૂપિયાના ઉપયોગથી સામાન્ય માણસને ઘણા ફાયદા થશે. આમાં સૌથી મોટો ફાયદો મોંઘવારીથી થશે. ઘણા ઉત્પાદનો સસ્તા હોઈ શકે છે. ભારત અને અન્ય દેશો વચ્ચે ખાદ્યતેલ, સૂકા ફળો, ગેસ, કોલસો, દવાઓ સહિતની ઘણી વસ્તુઓનો વેપાર થાય છે. રૂપિયામાં ટ્રેડિંગને કારણે એક્સચેન્જ રેટનું કોઈ જોખમ રહેશે નહીં અને બિઝનેસમેન સારી સોદાબાજી કરીને સસ્તામાં સોદા ફાઇનલ કરી શકે છે. તેનાથી તે સામાન સામાન્ય માણસ સુધી સસ્તામાં પહોંચી જશે
આ પણ વાંચો:Twitter vs Meta/“સ્પર્ધા સારી છે, બેઈમાની નહી…”, ટ્વિટરની મેટાને Thread પર મુકદ્દમાની ધમકી
આ પણ વાંચો:CR450 high-speed trains/ 450 કિમીની સ્પીડ, જો આ ટ્રેન ભારતમાં શરૂ થાય તો માત્ર 3 કલાકમાં દિલ્હીથી મુંબઈ પહોચી શકાશે
