અમેરિકાએ એક મોટું પગલું ભર્યું છે.બે કટ્ટર દુશ્મનોને તેના શસ્ત્રો વેચવા માટે અમેરીકા સંમત થયું છે.. અમેરિકાએ તુર્કીને 23 બિલિયન ડોલરના F-16 લડાયક વિમાનોના વેચાણ અને અપગ્રેડેશનને મંજૂરી આપી છે. પરંતુ તેની સાથે તુર્કીના કટ્ટર દુશ્મન ગ્રીસને 8.6 બિલિયન ડોલરની કિંમતના સ્ટીલ્થ એફ-35 ફાઈટર પ્લેન્સના વેચાણ માટે પણ મંજૂરી આપવામાં આવી છે. F-35 અમેરિકાનું સૌથી ઘાતક ફાઈટર પ્લેન છે, જે F-16 કરતા પણ ઘાતક છે. વિદેશ વિભાગે આ અંગે યુએસ કોંગ્રેસને જાણ કરી છે. નવી ડીલ હેઠળ તુર્કીને 40 નવા F-16 મળશે. તેના કાફલામાં બાકીના 79 ફાઇટર જેટને અપગ્રેડ કરવામાં આવશે.
ગ્રીસને વેચાણમાં 40 F-35 લાઈટનિંગ II જોઈન્ટ સ્ટ્રાઈક ફાઈટર્સ અને સંબંધિત સાધનોનો સમાવેશ થાય છે. આ અગાઉ, રાષ્ટ્રપતિ બિડેને તુર્કીને F-16 ના વેચાણ માટે સૂચના પ્રક્રિયા શરૂ કરવાના તેમના નિર્ણય વિશે માહિતી આપી હતી. જે નાટોમાં સામેલ થવા માટે સ્વીડન માટે તુર્કીની મંજૂરી પર સંપૂર્ણપણે નિર્ભર હતો. સ્વીડનને નાટોમાં જોડાવાની મંજૂરી આપ્યા બાદ અમેરિકાએ તુર્કીને શસ્ત્રો વેચવાની મંજૂરી આપી છે. અને એક નિવેદન અનુસાર, બિડેને કોંગ્રેસને કોઈપણ વિલંબ કર્યા વિના તેને મંજૂરી આપવા વિનંતી કરી.
આપને જણાવી દઈએ કે ગ્રીસ અને તુર્કી વચ્ચે તણાવ છે. યુએસ કોંગ્રેસમાં અગ્રણી વ્યક્તિઓએ અગાઉ તુર્કીને ફાઇટર એરક્રાફ્ટના વેચાણ પર શંકા વ્યક્ત કરી હતી અને કહ્યું હતું કે ગ્રીસ સાથેનો સોદો તેમની પ્રાથમિકતા છે. ગ્રીસે 2020માં અમેરિકા પાસેથી F-35 ફાઈટર એરક્રાફ્ટ ખરીદવામાં રસ દાખવ્યો હતો. ગ્રીસ અને તુર્કી વચ્ચેના ઐતિહાસિક અને વર્તમાન તણાવને કારણે આ ડીલ પર પહોંચવું મુશ્કેલ હતું. પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ પછી ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યના પતન પછી, સરહદ પર બંને દેશો વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થયું હતું. હાલ બંને દેશો નાટોના સભ્ય છે. આમ છતાં તેમની વચ્ચે તણાવ ચાલુ છે.
તુર્કીનો દાવો છે કે ગ્રીસે દેશો વચ્ચેની શાંતિ સંધિનું ઉલ્લંઘન કરીને કેટલાક એજિયન ટાપુઓ પર સૈન્ય દળો તૈનાત કર્યા છે. તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગને 2022માં ગ્રીસને સૈન્ય કાર્યવાહીની ધમકી પણ આપી હતી. પરંતુ બંને દેશો વચ્ચેના તણાવ વચ્ચે અમેરિકા આ ડીલને આગળ વધારવામાં સફળ રહ્યું હતું. ગ્રીસ હવે F35 વિમાન ધરાવતો વિશ્વનો 18મો દેશ બની ગયો છે. વૈશ્વિક F-35 પ્રોગ્રામ હેઠળ ઉત્તર અમેરિકા, યુરોપ, એશિયા અને મધ્ય પૂર્વમાં યુએસ ગઠબંધન દળો પાસે આ વિમાન છે.
તો બીજી તરફ કેનેડા ટૂંક સમયમાં જ પાકિસ્તાનના સૌથી સારા મિત્ર તુર્કીને હથિયાર સપ્લાય કરવા જઈ રહ્યું છે. જ્યારે તુર્કીએ સ્વીડનની નાટો સભ્યપદ માટે સંમતિ આપી છે ત્યારે આ પુરવઠો શરૂ થવા જઈ રહ્યો છે. જણાવવામાં આવી રહ્યું છે કે કેનેડાએ આ નિર્ણય અમેરિકાના કહેવા પર લીધો છે. હકીકતમાં કેનેડાએ પણ અમેરિકાના કહેવા પર તુર્કીને શસ્ત્રો વેચવા પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો હતો. બદલામાં, અમેરિકાએ તુર્કી માટે સ્વીડનની નાટો સભ્યપદ પરનો પ્રતિબંધ હટાવવાની શરત મૂકી હતી. હવે તુર્કીએ અમેરિકન દબાણ હેઠળ સ્વીડન પરનો પ્રતિબંધ હટાવી લીધો છે. આ પછી અમેરિકા પણ તુર્કીને F-16 વેચવા માટે રાજી થઈ ગયું છે. એક સમય એવો હતો જ્યારે તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગન એફ-16 માટે અમેરિકાને આજીજી કરી રહ્યા હતા, પરંતુ તેમને કોઈ જવાબ મળી રહ્યો ન હતો.
તો કેનેડાએ તુર્કી પર પ્રતિબંધો પણ લાદ્યા હતાં,કેનેડા 20 મહિનાની રાહ જોયા પછી તુર્કીમાં ડ્રોનના ભાગો અને અન્ય ઘણા હથિયારોની નિકાસ શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. તુર્કી સ્વીડનની નાટો સદસ્યતા અંગેનો અંતિમ દસ્તાવેજ વહેલી તકે વોશિંગ્ટનને મોકલશે તેવી અપેક્ષા છે, જે કેનેડાને 2020 માં અપનાવવામાં આવેલા નિકાસ નિયંત્રણોને તાત્કાલિક દૂર કરવાનો માર્ગ સાફ કરશે, તેવું સૂત્રોએ નામ ન આપવાની વિનંતી કરતાં જણાવ્યું હતું. મહિનાઓની વાટાઘાટો પછી જાન્યુઆરીની શરૂઆતમાં કરાર થયો હતો તેવું પ્રક્રિયાથી પરિચિત વ્યક્તિનું કહેવું છે. યોજનાથી પરિચિત બીજા વ્યક્તિએ જણાવ્યું હતું કે બંને પક્ષો સંમત થયા છે કે તે સ્વીડન બહાલી પૂર્ણ કરે પછી અમલમાં આવશે.
જો કે, નિકાસ નિયંત્રણો હાલમાં યથાવત છે, કેનેડાના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા ચાર્લોટ મેકલોડે જણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે કેનેડા તુર્કીને નાટો સહયોગીનો દરજ્જો આપીને આ મુદ્દાને ઉકેલવાનો ધ્યેય ધરાવે છે. “કેનેડા અને તુર્કી અમારા દ્વિપક્ષીય, આર્થિક અને વ્યાપારી સંબંધો પર નિખાલસ વિનિમય ચાલુ રાખે છે,” તેમણે કહ્યું કે કેનેડાએ 2020 માં તુર્કીને ડ્રોન ટેક્નોલોજીનું વેચાણ સ્થગિત કર્યું હતું કારણ કે તેના તુર્કી બનાવટના ડ્રોન સાથે જોડાયેલા ઓપ્ટિકલ સાધનોનો ઉપયોગ અઝરબૈજાન દ્વારા નાગોર્નો કારાબાખમાં વંશીય આર્મેનિયન દળો સામે લડતી વખતે કરવામાં આવ્યો હતો, જે એક એન્ક્લેવ છે જેને બાકુએ ત્યારથી કબજે કરી લીધો હતો.
તો તુર્કી અને પાકિસ્તાન ગાઢ મિત્રો છે, અને તુર્કી કાશ્મીર મુદ્દે પાકિસ્તાનનું સમર્થન કરે છે અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મંચ પર પણ તેને ઉઠાવતું રહે છે. ભારતે દરેક વખતે તુર્કીની આવી ટિપ્પણીઓનો યોગ્ય જવાબ આપ્યો છે. એર્દોગનનું પાકિસ્તાનને સમર્થન માત્ર ઇસ્લામના નામે છે, કારણ કે તે પોતાને ઇસ્લામિક દેશોના નવા ખલીફા જાહેર કરવા માંગે છે. તુર્કીમાં પણ એર્દોગનની છબી એક સરમુખત્યાર જેવી છે, જે પોતાના મજબૂત વિપક્ષી નેતાઓને રાજદ્રોહ જેવા ખોટા કેસમાં કેદ કરીને જેલમાં ધકેલી દે છે. આટલું જ નહીં, તેના પર પોતાના વિરોધીઓને મારવાનો અને કટ્ટરપંથી ઈસ્લામનો અમલ કરવાનો આરોપ પણ લાગ્યો છે.
આપને જણાવી દઈએ કે એફ-35 એ સિંગલ-સીટ, સિંગલ-એન્જિન, ઓલ-વેધર સ્ટીલ્થ મલ્ટીરોલ અમેરિકન એરક્રાફ્ટ છે, જે હવાઈ શ્રેષ્ઠતા માટે બનાવાયેલ છે. અને તેનો ઉદ્દેશ હવામાં શ્રેષ્ટતમ પ્રદશન કરવાનો અને એર સ્ટ્રાઈક કરવાનો છે. તે ઇલેક્ટ્રોનિક યુદ્ધ અને ગુપ્ત માહિતી, દેખરેખ અને જાસૂસી ક્ષમતાઓ પ્રદાન કરવામાં પણ સક્ષમ છે. લોકહીડ માર્ટિન એ મુખ્ય F-35 કોન્ટ્રાક્ટર છે, જેમાં મુખ્ય ભાગીદારો નોર્થ્રોપ ગ્રુમેન અને BAE સિસ્ટમ્સ છે. એરક્રાફ્ટના ત્રણ મુખ્ય વર્ઝન છે: પરંપરાગત ટેકઓફ અને લેન્ડિંગ F-35A, શોર્ટ ટેકઓફ અને વર્ટિકલ-લેન્ડિંગ F-35B અને કેરિયર-આધારિત F-35C.
આ વિમાન લોકહીડ માર્ટિન X-35 પરથી ઉતરી આવ્યું હતું, જેણે બોઇંગ X-32ને હરાવીને 2001માં જોઈન્ટ સ્ટ્રાઈક ફાઈટર પ્રોગ્રામ જીત્યો હતો. નાટો પ્રોગ્રામ પાર્ટનર દેશો અને યુનાઇટેડ કિંગડમ, ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનેડા, ઇટાલી, નોર્વે, ડેનમાર્ક, નેધરલેન્ડ્સ અને અગાઉ તુર્કી સહિતના નજીકના યુએસ સહયોગીઓ પાસેથી વધારાના ભંડોળ સાથે, તેના વિકાસને મુખ્યત્વે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા ધિરાણ આપવામાં આવે છે. અન્ય કેટલાક દેશોએ પણ આ એરક્રાફ્ટનો ઓર્ડર આપ્યો છે.
F-35 એ 2006 માં પ્રથમ ઉડાન ભરી હતી અને જુલાઈ 2015 માં યુએસ મરીન કોર્પ્સ F-35B સાથે સેવામાં પ્રવેશ કર્યો હતો, ત્યારબાદ ઓગસ્ટ 2016 માં યુએસ એરફોર્સ F-35A અને ફેબ્રુઆરી 2019 માં યુએસ નેવી F-35C દ્વારા સેવામાં પ્રવેશ કર્યો હતો. એરક્રાફ્ટનો ઉપયોગ સૌપ્રથમવાર 2018માં ઇઝરાયેલી એરફોર્સ દ્વારા લડાઇમાં કરવામાં આવ્યો હતો. યુએસએ 2044 સુધીમાં 2,456 F-35 ખરીદવાની યોજના બનાવી છે, જે કેટલાક દાયકાઓ સુધી યુએસ એરફોર્સ, નેવી અને મરીન કોર્પ્સના ક્રૂ વ્યૂહાત્મક ઉડ્ડયનનું પ્રતિનિધિત્વ કરશે; આ એરક્રાફ્ટ નાટો અને યુએસ-સંબંધિત એર પાવરનો પાયાનો પથ્થર બનવાની અને 2070 સુધી કાર્યરત રહેવાની યોજના છે.
તો F-16 ફાઇટીંગ ફાલ્કન એ અમેરિકન મલ્ટી-રોલ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ છે. જે મૂળ અમેરિકાના જનરલ ડાયનેમિક્સ દ્વારા યુએસ એરફોર્સ માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું. શરૂઆતમાં તે પ્રાથમિક દિવસના લડાયક વિમાન તરીકે ઉપયોગમાં લેવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ બાદમાં સતત ફેરફારો અને તકનીકી પ્રગતિને કારણે, તે તમામ હવામાન પરિસ્થિતિઓમાં ઉડવા માટે સક્ષમ બહુ-ભૂમિકા લડાયક વિમાન તરીકે ઉભરી આવ્યું હતું. 1976 થી વિવિધ દેશો માટે 4,500 થી વધુ F-16 બનાવવામાં આવ્યા છે, અને તેમાંથી મોટાભાગના આજે પણ કાર્યરત સેવામાં છે. જો કે યુએસ એરફોર્સ હવે તેને ખરીદતું નથી અને જૂના એફ-16ને અન્ય એરક્રાફ્ટ સાથે બદલવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, ખાસ કરીને વિદેશી સૈન્ય માટે બનાવવામાં આવેલા અદ્યતન સંસ્કરણો હજુ પણ વેચાય છે.
