ક્વોન્ટમ ડોટ્સની શોધ કરનાર આ ત્રણ વૈજ્ઞાનિકોને મળ્યો નોબેલ પુરસ્કાર

કેમેસ્ટ્રીના નોબેલ પુરસ્કારોની જાહેરાત કરવામાં આવી છે.રોયલ સ્વીડિશ એકેડમી ઓફ સાયન્સે ક્વોન્ટમ ડોટ્સની શોધ અને સંશ્લેષણ માટે મૌંગી જી બાવેન્ડી, લુઈસ ઈ બ્રુસ અને એલેક્સી આઈ એકિમોવને કેમેસ્ટ્રીમાં 2023નો નોબેલ પુરસ્કાર આપવામાં આવશે. આજે ક્વોન્ટમ ડોટ્સ નેનો ટેકનોલોજી ટૂલબોક્સનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. કેમેસ્ટ્રીમાં 2023 નોબેલ પારિતોષિક વિજેતાઓ બધા નેનોવર્લ્ડની શોધખોળમાં અગ્રણી રહ્યા છે. નેનોટેકનોલોજીના આ નાનામાં નાના ઘટકો હવે ટેલિવિઝન અને LED લેમ્પ્સમાંથી તેમનો પ્રકાશ ફેંકે છે, અને અન્ય ઘણી વસ્તુઓની સાથે, ગાંઠના કોષોને દૂર કરતી વખતે સર્જનોને માર્ગદર્શન આપી શકે છે.

નેનોટેક્નોલોજીમાં ક્વોન્ટમ ડોટ્સનું ખૂબ મહત્વ

દરેક વ્યક્તિ જે કેમેસ્ટ્રીનો અભ્યાસ કરે છે તે શીખે છે કે તત્વના ગુણધર્મો તેના કેટલા ઇલેક્ટ્રોન છે તેના દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે. જો કે, જ્યારે દ્રવ્ય નેનો-ડાયમેન્શનમાં સંકોચાય છે, ત્યારે ક્વોન્ટમ અસાધારણ ઘટના ઊભી થાય છે. આ પદાર્થના કદ દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે. કેમેસ્ટ્રીમાં 2023માં નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતાઓ એટલા નાના કણો બનાવવામાં સફળ થયા છે કે તેમના ગુણધર્મો ક્વોન્ટમ ઘટના દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. ક્વોન્ટમ ડોટ્સ તરીકે ઓળખાતા કણો હવે નેનો ટેકનોલોજીમાં ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે.

કેમેસ્ટ્રી માટેની નોબેલ સમિતિના અધ્યક્ષ જોહાન એક્વિસ્ટે જણાવ્યું હતું કે ક્વોન્ટમ બિંદુઓમાં ઘણી આકર્ષક અને અસામાન્ય ગુણધર્મો છે. મહત્ત્વની વાત એ છે કે, તેઓ તેમના કદના આધારે વિવિધ રંગો ધરાવે છે. 1980 ના દાયકાની શરૂઆતમાં એલેક્સી એકિમોવ રંગીન કાચમાં કદ આધારિત ક્વોન્ટમ અસરો બનાવવામાં સફળ થયા. રંગ કોપર ક્લોરાઇડના નેનોપાર્ટિકલ્સમાંથી આવ્યો હતો અને એકિમોવે દર્શાવ્યું હતું કે કણોનું કદ ક્વોન્ટમ અસરો દ્વારા કાચના રંગને અસર કરે છે.

જાણો આ વૈજ્ઞાનિકો વિશે

મૌંગી જી બાવેન્ડી: મૌંગીનો જન્મ ફ્રાન્સની રાજધાની પેરિસમાં 1961માં થયો હતો. હાલમાં તેઓ મેસેચ્યુસેટ્સ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજીમાં પ્રોફેસર છે. તેમના પિતા પણ પ્રખ્યાત ગણિતશાસ્ત્રી હતા.

લુઈસ ઈ બ્રુસ: લુઇસનો જન્મ 1943માં થયો હતો. તેઓ કોલંબિયા યુનિવર્સિટીમાં કેમેસ્ટ્રીના એસ.એલ. મિશેલ પ્રોફેસર છે. તે ક્વોન્ટમ બિંદુઓ તરીકે ઓળખાતા કોલોઇડલ સેમી-કન્ડક્ટર નેનોક્રિસ્ટલ્સના શોધક છે. તેમને 2023માં કેમેસ્ટ્રીમાં નોબેલ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. 1996 માં બ્રુસે બેલ લેબ્સ છોડી દીધી અને કોલંબિયા યુનિવર્સિટીના કેમેસ્ટ્રી વિભાગમાં ફેકલ્ટીમાં જોડાયા. તેઓ 1998માં અમેરિકન એકેડેમી ઓફ આર્ટસ એન્ડ સાયન્સના ફેલો તરીકે ચૂંટાયા હતા.

એલેક્સી આઈ એકિમોવન: 1945માં પૂર્વ સોવિયેત યુનિયનમાં જન્મેલા એલેક્સી એકિમોવને કેમેસ્ટ્રીના ક્ષેત્રમાં તેમના સંશોધન માટે નોબેલ પુરસ્કાર પણ મળ્યો હતો. જેમણે વાવિલોવ સ્ટેટ ઓપ્ટિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં કામ કરતી વખતે ક્વોન્ટમ ડોટ્સ તરીકે ઓળખાતા સેમિકન્ડક્ટર નેનોક્રિસ્ટલ્સની શોધ કરી હતી. 1967માં તેમણે ભૌતિકશાસ્ત્રની ફેકલ્ટીમાંથી સ્નાતક થયા.

ઉલ્લેખનિય છે કે, ફિજિક્સ ક્ષેત્રમાં આ સન્માન પિયર એગોસ્ટીની, ફેરેન્ક ક્રુઝ અને એની એલ હુલીયરને સંયુક્ત રીતે આપવામાં આવ્યું હતું. રોયલ સ્વીડિશ એકેડેમી ઓફ સાયન્સના જણાવ્યા અનુસાર, ત્રણેય લોકોએ પદાર્થમાં ઇલેક્ટ્રોન ગતિશીલતાનો અભ્યાસ કરવા માટે પ્રાયોગિક પદ્ધતિઓ અપનાવી હતી. આ પ્રકાશના એટોસેકન્ડ પલ્સ ઉત્પન્ન કરે છે.