દેવશયની એકાદશીથી ચાતુર્માસની શરૂઆત થાય છે, જે કારતકની દેવ પ્રબોધિની એકાદશી સુધી ચાલુ રહે છે. આ દરમિયાન શ્રી હરિ વિષ્ણુ યોગનિદ્રામાં મગ્ન રહે છે. એટલા માટે જ શુભ અને શુભ કાર્યો વર્જિત છે. આ વખતે ચાતુર્માસ 29મી જૂનથી 23મી નવેમ્બર સુધી રહેશે.
હિન્દુ ધર્મમાં શ્રાવણ, ભાદરવા, અષાઢ અને કારતક મહિનાનું વિશેષ મહત્વ જણાવવામાં આવ્યું છે. આ ચાર માસના સંયોજનથી ચાતુર્માસની રચના થાય છે. દેવશયની એકાદશીથી ચાતુર્માસની શરૂઆત થાય છે, જે કારતકની દેવ પ્રબોધિની એકાદશી સુધી ચાલુ રહે છે. આ સમય દરમિયાન શ્રી હરિ વિષ્ણુ યોગનિદ્રામાં તલ્લીન રહે છે, તેથી શુભ અને શુભ કાર્યો વર્જિત છે. આ સમયગાળામાં ભગવાન વિષ્ણુએ અષાઢ મહિનામાં વામનના રૂપમાં અવતાર લીધો હતો. આ વખતે ચાતુર્માસ 29મી જૂનથી 23મી નવેમ્બર સુધી રહેશે.
ચાતુર્માસમાં કોની પૂજા થાય છે?
હિંદુ ધર્મમાં ચાતુર્માસના ચાર મહિના સૌથી પવિત્ર માનવામાં આવે છે. અષાઢ મહિનાના અંતિમ સમયમાં ભગવાન વામન અને ગુરુ પૂજાનું વિશેષ મહત્વ હોય છે. શ્રાવણ માસમાં ભગવાન શિવની આરાધના કરવામાં આવે છે અને તેમના આશીર્વાદ સરળતાથી પ્રાપ્ત થાય છે. ભગવાન કૃષ્ણનો જન્મ ભાદરવામાં થયો હતો અને તેમના આશીર્વાદ વરસે છે. અષાઢ મહિનામાં દેવી અને શક્તિની પૂજા કરવામાં આવે છે. કારતક મહિનામાં ભગવાન વિષ્ણુ ફરી જાગૃત થાય છે અને સંસારમાં શુભ કાર્યોની શરૂઆત થાય છે.
ચાતુર્માસમાં ભોજન કરવાના નિયમો
ચાતુર્માસમાં માત્ર એક જ વેલા ભોજન કરવું શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ ચાર મહિનામાં તમે જેટલા સાત્વિક રહેશો, તેટલું સારું રહેશે. શ્રાવણમાં શાકભાજી, ભાદરવામાં દહીં, અષાઢમાં દૂધ અને કારતક મહિનામાં દાળનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. આ સમયગાળા દરમિયાન શક્ય હોય તેટલું પાણીનો ઉપયોગ કરો. શક્ય હોય ત્યાં સુધી તમારા મનને ભગવાનમાં લગાવવાનો પ્રયાસ કરો.
ચાતુર્માસ ઉપાસનાના નિયમો
અષાઢ પૂર્ણિમાના દિવસે ગુરુની પૂજા કરો. તેનાથી જીવનની બધી પરેશાનીઓ દૂર થઈ જશે. શ્રાવણમાં ભગવાન શિવ ની આરાધના કરો. આ સુખ અને દીર્ધાયુષ્ય લાવશે. ભાદરવામાં ભગવાન કૃષ્ણની આરાધના કરો. તેનાથી વંશ અને વિજયનું વરદાન મળશે. અષાઢમાં દેવી અને શ્રીરામનું પૂજન કરો. તેનાથી રાજ્ય સુખ અને મુક્તિ-મોક્ષનું વરદાન મળે છે.
