છત્તીસગઢમાં અનેક યાત્રાધામો છે. તેમાંથી એક રાજીમ છે. મહાનદી, પરરી અને સોંધુર – ત્રણ નદીઓના સંગમને કારણે તેને છત્તીસગઢનું પ્રયાગ પણ કહેવામાં આવે છે. અહીં માઘી પૂર્ણિમાના દિવસે એક વિશાળ મેળો ભરાય છે, જે મહાશિવરાત્રી 2022 સુધી ચાલે છે. વખતે રાજીમ કુંભ 2022 16 ફેબ્રુઆરીથી શરૂ થયો છે, જે 1 માર્ચ સુધી ચાલશે. આ મેળામાં દેશ-વિદેશમાંથી લાખો શ્રદ્ધાળુઓ આવે છે અને પવિત્ર નદીઓના સંગમમાં ન્હાવા પડે છે. તેને માઘી મેળા 2022 તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
રાજીમમાં ઘણા ઐતિહાસિક મંદિરો છે, જેનું ધાર્મિક મહત્વ પણ છે. આવું જ એક મંદિર છે રાજીવ લોચન મંદિર. એવી માન્યતા છે કે આ મંદિરના દર્શન કરવાથી ચાર ધામના દર્શનનું ફળ મળે છે. આ મંદિર સાથે ઘણી માન્યતાઓ અને પરંપરાઓ જોડાયેલી છે. જાણો આ મંદિર સાથે જોડાયેલી ખાસ વાતો વિશે…
ભગવાન જુદા જુદા સ્વરૂપે દર્શન આપે છે
રાજીમના ત્રિવેણી સંગમ સ્થિત રાજીવ લોચન મંદિરના ચારેય ખૂણામાં ભગવાન વિષ્ણુના ચાર સ્વરૂપો દેખાય છે. ભગવાન રાજીવ લોચન અહીં સવારે બાળ સ્વરૂપમાં, બાપરે યુવા રૂપે અને રાત્રે વૃદ્ધાવસ્થામાં રાત્રે દેખાય છે. આઠમી-નવમી સદીના આ પ્રાચીન મંદિરમાં બાર સ્તંભો છે. આ સ્તંભો પર ભગવાન રામ અને નરસિંહની છબીઓ છે, ભગવાન વિષ્ણુ, દુર્ગા, ગંગા, યમુના અને ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર અષ્ટકોણીય હથિયારો સાથે છે. એવી માન્યતા છે કે આ મંદિરમાં ભગવાન વિષ્ણુ આરામ કરવા આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યાં સુધી રાજીમની યાત્રા ન થાય ત્યાં સુધી જગન્નાથપુરીની યાત્રા પૂર્ણ થતી નથી.
મંદિરનો સ્વભાવ જ એવો છે
રાજીવ લોચન મંદિર ચતુષ્કોણમાં બનેલું છે. અહીં તે કાળા પથ્થરની બનેલી ભગવાન વિષ્ણુની ચાર હાથવાળી મૂર્તિ છે, જેમાં શંખ, ચક્ર, ગદા અને પદમ હાથમાં છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ગજ અને ગ્રહના યુદ્ધ પછી ભગવાન અહીં રાજા રત્નાકરને દેખાયા હતા, ત્યારબાદ તેમણે આ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું. આથી આ પ્રદેશને હરિહર ક્ષેત્ર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. હરિ એટલે રાજીવ લોચન જી અને તેમની નજીક એક બીજું મંદિર છે જેનું નામ હર એટલે કે રાજરાજેશ્વર છે. હાલનું મંદિર સાતમી સદીનું છે. પ્રાપ્ત શિલાલેખ અનુસાર, તે નલવંશી રાજા વિલાસ્તુંગ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું.
ભગવાન પોતે દેખાય છે
આ મંદિર સાથે એક માન્યતા એવી પણ છે કે અહીં ભગવાન પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. લોકોએ તેમના અસ્તિત્વનો અનુભવ કર્યો છે. એવું કહેવાય છે કે અમુક સમયે એવું લાગે છે કે ભગવાને ભોગવટો સ્વીકાર્યો છે. ઘણી વખત દાળ અને ચોખા પર હાથની છાપ જોવા મળે છે. આ સાથે ભગવાનના પલંગ પર તેલ, તકિયા વગેરે વિખરાયેલા હોવાનું પણ ઘણી વખત જોવા મળ્યું છે.
કેવી રીતે પહોંચવું?
હવાઈ માર્ગે – રાયપુર (45 કિમી) નજીકનું એરપોર્ટ છે અને તે દિલ્હી, વિશાખાપટ્ટનમ અને ચેન્નાઈ સાથે સારી રીતે જોડાયેલ છે.
રેલ માર્ગે – રાયપુર સૌથી નજીકનું રેલ્વે સ્ટેશન છે અને તે હાવડા-મુંબઈ રેલ માર્ગ પર આવેલું છે.
રોડ માર્ગે – રાજીમ નિયમિત બસ અને ટેક્સી સેવાઓ દ્વારા રાયપુર અને મહાસમુંદ સાથે સારી રીતે જોડાયેલ છે.
