મંતવ્ય વિશેષ/ શ્રીલંકાની ધરતી પર પોતાનું નવું શહેર બનાવી રહ્યું છે ચીન

• બૌદ્ધ મંદિર પોર્ટ સિટીમાં સ્થળ પર એરપોર્ટ જેવી સુરક્ષા
• ચીન તમારા માટે સમસ્યા હશે, અમારા માટે નહીં,
• શ્રીલંકાના પ્રોજેક્ટને નજરમાં, પરંતુ ચીનના કબજામાં
• કોલંબોનો હિસ્સો 99 વર્ષ સુધી ચીન પાસે રહેશે

શ્રીલંકાની રાજધાની કોલંબોના પ્રખ્યાત ગાલે ફેસ બીચથી થોડે દૂર મોટી મશીનો કામ પર છે. અગાઉ અહીં દરિયો હતો, જેનો 665 એકર વિસ્તાર રેતી અને કાદવ ઉમેરીને પાછળ ધકેલી દેવામાં આવ્યો હતો. કોલંબો પોર્ટ સિટી અહીં બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. 1 બિલિયન 400 મિલિયન યુએસ ડોલરમાં બનેલા આ શહેરનો સમગ્ર ખર્ચ ચીન ઉઠાવી રહ્યું છે. તેના બદલામાં તેને અહીંની 43% જમીન 99 વર્ષ માટે લીઝ પર મળશે.

શ્રીલંકા છેલ્લા એક વર્ષથી વધુ સમયથી આર્થિક સંકટ સામે ઝઝૂમી રહ્યું છે. પૈસાની અછતને કારણે સરકારે કલ્યાણકારી યોજનાઓ બંધ કરી દીધી. તમામ મોટા પ્રોજેક્ટ બંધ કરી દેવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ બંદર શહેરનું કામ અટક્યું ન હતું. જો કે શ્રીલંકાની સરકાર આ પ્રોજેક્ટને ‘કોલંબો પોર્ટ સિટી’ કહી રહી છે, પરંતુ તેનો વિરોધ કરનારા તેને ‘ચાઇના પોર્ટ સિટી’ કહે છે.

અમે શ્રીલંકાની આર્થિક કટોકટીની જાણ કરીએ છીએ, અમે બંદર શહેર તરફ પ્રયાણ કરીએ છીએ. જોયું કે અંદર શ્રીલંકાની સાથે ચીનના ઝંડા લહેરાતા હતા. આ પણ લોકોમાં ભયનું કારણ છે. તેમને લાગે છે કે ચીનને આ શહેર બનાવવાની પરવાનગી ધોરણોથી આગળ વધીને આપવામાં આવી છે. અહીં તેના નિયમોનું પાલન થશે અને આ રીતે ચીન દેશ પર કબજો જમાવી રહ્યું છે.આ ડર કેટલો સાચો છે, પોર્ટ સિટીથી શ્રીલંકા અને ચીનને કેવી રીતે ફાયદો થશે અને ભારતના દૃષ્ટિકોણથી આ વિકાસ કેવો છે, વાંચો આ અહેવાલ…

પરવાનગી વિના મીડિયાના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ છે. અમને ડર હતો કે અમને ચીનના પ્રોજેક્ટમાં એન્ટ્રી ન મળી જાય, તેથી અમે આઈડી કાર્ડ છુપાવીને અંદર ગયા. તેનો પ્રવેશ દ્વાર શ્રીલંકાના રાષ્ટ્રપતિ કાર્યાલયની બરાબર સામે છે. ગેટ પર લગભગ 5 મિનિટની પૂછપરછ પછી અમને અંદર જવાની પરવાનગી મળી. આ પરવાનગી માત્ર મધ્ય સુધી જવાની હતી.

એરપોર્ટ જેવી કડક સુરક્ષા તપાસ પછી અમે આગળ વધ્યા. સામે રેતીનું મોટું મેદાન અને મોટા મશીનો દેખાતા હતા. આગળ જવા માટે 300 મીટરનો પુલ છે. આવા છ બ્રિજ જુદા જુદા ભાગોમાં બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. કેટલીક જગ્યાએ તો સ્લેબ લેવલ સુધી ઈમારતોનું કામ થયું છે.

આ સમગ્ર કામ ચીનના એન્જિનિયરોની દેખરેખમાં ચાલી રહ્યું છે. બંદર શહેરમાં હાજર લગભગ તમામ વાહનો ચીનથી આવ્યા છે. જો કે સસ્તા મજૂરીના કારણે સ્થાનિક લોકો દ્વારા બાંધકામની કામગીરી કરવામાં આવી રહી છે.

આખા બંદર શહેરમાં ચીની ધ્વજ છે. કેટલીક જગ્યાએ શ્રીલંકાના ધ્વજ પણ છે. મોટાભાગનું બાંધકામ 30 થી 40 ફૂટ ઉંચા લોખંડના પતરાથી ઢંકાયેલ વિસ્તારમાં થઈ રહ્યું છે. ત્યાં બહારથી જોવું મુશ્કેલ છે.

લગભગ અડધો કલાક પોર્ટ સિટીમાં રહ્યા પછી અમે હાર્બર પોર્ટ ટ્રસ્ટના એક અધિકારીને મળ્યા. તેમણે પહેલા જ કહ્યું છે કે ભારત-ચીન અને શ્રીલંકા સંબંધો પર ભારતીય મીડિયા સાથે કોઈ વાત કરશે નહીં.

નામ જાહેર ન કરતી વખતે અધિકારીએ કહ્યું કે ભલે ચીન ભારત માટે સમસ્યા છે, પરંતુ તે શ્રીલંકા માટે ખતરો નથી. શ્રીલંકા બંને દેશોની નજીક છે. આર્થિક સંકટમાં બંને દેશોએ અમારી મદદ કરી છે. એટલા માટે શ્રીલંકાને ચીન સાથે કોઈ સમસ્યા નથી જ્યાં સુધી તે તેના વ્યૂહાત્મક હિતોને નુકસાન ન પહોંચાડે. હાલમાં તે આવું નથી કરી રહ્યો.

હાર્બર પોર્ટના અધિકારીએ જણાવ્યું કે ચીન આખો પ્રોજેક્ટ ખૂબ જ સમજદારીથી બનાવી રહ્યું છે. બહારથી તે શ્રીલંકા સરકારનો પ્રોજેક્ટ લાગે છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે એક સ્વાયત્ત દેશ જેવો છે. એટલે કે, અહીં ન તો શ્રીલંકાની સિસ્ટમ કામ કરશે, ન નિયમો અને નિયમો. પોલીસ પરવાનગી વિના કોલંબો પોર્ટ સિટીમાં પ્રવેશ કરી શકશે નહીં. જો કે હવે તેનો અંતિમ ડ્રાફ્ટ બનાવવામાં આવી રહ્યો છે. ડ્રાફ્ટ બન્યા બાદ બાબતો સ્પષ્ટ થશે.

અમે અધિકારીને પૂછ્યું કે શું શહેરમાં પ્રવેશવા માટે પાસપોર્ટ અને વિઝાની જરૂર પડશે? જવાબમાં તેઓ કહે છે, ‘એવું નથી. અહીં આવવા માટે પાસપોર્ટ કે વિઝાની જરૂર નથી, પરંતુ ટિકિટ વગર કોઈ જઈ શકતું નથી. જો કે, આ ટિકિટ ત્યારે જ કામ કરશે જ્યારે તમારી પાસે યોગ્ય પરવાનગી હશે અને અહીંનું પ્રશાસન તમને પરવાનગી આપશે.

વધુમાં જણાવ્યું કે આ જગ્યા 99 વર્ષ સુધી ચીનના કબજામાં રહેશે. જો કે શ્રીલંકાની સરકાર અંતિમ ડ્રાફ્ટમાં તેની કેટલીક કલમો સામેલ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે, પરંતુ ચીન તેનો વિરોધ કરી રહ્યું છે.

અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, શ્રીલંકાની સરકાર આ શહેરનો સંપૂર્ણ નિયંત્રણ ચીનને આપવા માંગતી નથી. અત્યારે નિયમો એવા છે કે ચીન અહીં પોતાના હિસાબે કોઈપણ બાંધકામ કરી શકશે, તેમાં ફેરફાર કરી શકશે અને તેનો ઉપયોગ પોતાના ફાયદા માટે કરી શકશે.કોઈ સમસ્યાનો સામનો ન કરવો પડે.અધિકારીએ કહ્યું કે આ કામમાં કોઈ અડચણ ન આવે, તેથી તત્કાલિન વડાપ્રધાન મહિન્દા રાજપક્ષેએ 8 એપ્રિલ 2021ના રોજ સંસદમાં પોર્ટ સિટી બિલ રજૂ કર્યું હતું. તેની સામે શ્રીલંકાની સુપ્રીમ કોર્ટમાં 19 અરજીઓ દાખલ કરવામાં આવી હતી, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે આ બિલ શ્રીલંકાની સાર્વભૌમત્વમાં દખલ કરે છે. બિલ રદ કરવાની માંગ કરવામાં આવી હતી.

3 મહિનાની સુનાવણી બાદ કોર્ટે સંસદની તરફેણમાં ચુકાદો આપ્યો અને બિલ સરળતાથી પસાર થઈ ગયું. જોકે, સુપ્રીમ કોર્ટે લોકમત અને બિલમાં સુધારા સૂચવ્યા હતા.

ત્યારબાદ વડાપ્રધાન મહિન્દા રાજપક્ષેએ સંસદમાં કહ્યું કે, પહેલા 5 વર્ષમાં પોર્ટ સિટીમાંથી 2 લાખ નોકરીઓનું સર્જન થશે. તેનાથી સીધું રોકાણ વધશે અને શ્રીલંકાને ફાયદો થશે. તે જ સમયે કોલંબો પોર્ટ સિટીના ડિરેક્ટર યમુન જયરત્નેએ કહ્યું હતું કે તે દક્ષિણ એશિયાનું નાણાકીય હબ બનશે. શ્રીલંકા પણ દુબઈ અને હોંગકોંગની જેમ ઉત્તમ સેવા આપી શકશે.

8 એપ્રિલે પોર્ટ સિટી બિલ ગૃહમાં પસાર થયું હતું અને 24 મેના રોજ સરકારે પોર્ટ સિટીના બાંધકામનો કોન્ટ્રાક્ટ ચીનની કંપનીને આપ્યો હતો.

અધિકારી કહે છે, ‘2021માં ગોટાબાયા રાજપક્ષે રાષ્ટ્રપતિ હતા અને તેમના ભાઈ મહિન્દા રાજપક્ષે શ્રીલંકામાં વડાપ્રધાન હતા. સંસદમાં તેમની બહુમતી હતી, તેથી બિલ પસાર થવામાં વધુ સમય ન લાગ્યો. પક્ષમાં 149 અને વિરોધમાં 58 મત પડ્યા હતા.

સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે સુધારા અને જનમત બંને પર વિપક્ષનું સમર્થન પણ લેવું જોઈએ. રાજપક્ષે સરકાર એટલી ચાલાક નીકળી કે લોકમતની માંગ પર વિચાર કરવાને બદલે તેણે બિલમાં માત્ર નાના સુધારા કર્યા. પછી સંસદમાં બહુમતીના જોરે તેને પાસ કરાવ્યું.

મહિન્દા રાજપક્ષેએ પોર્ટ સિટી બનાવવાનું કામ ચીનની સૌથી મોટી કન્સ્ટ્રક્શન કંપની ચાઈના હાર્બર એન્જિનિયરિંગ કંપની એટલે કે CHECને સોંપ્યું હતું. કંપની તેને દક્ષિણ એશિયાના સૌથી મોટા બિઝનેસ સેન્ટરની જેમ બનાવી રહી છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે ‘કોલંબો પોર્ટ સિટી’ પ્રોજેક્ટ આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહેલા શ્રીલંકા માટે ગેમ ચેન્જર બની શકે છે.

નિષ્ણાતો એવું પણ માને છે કે આ પ્રોજેક્ટ ચીનને શ્રીલંકામાં પગ જમાવવામાં મદદ કરશે અને વ્યૂહાત્મક રીતે ભારત માટે મુશ્કેલીઓ ઊભી કરશે. ભારતનું રામેશ્વરમ બંદર શહેરથી માત્ર 300 કિમી દૂર છે.

પોર્ટ સિટી પર ચીનનો કબજો હશે, તેથી તે અહીં પોતાનું સંરક્ષણ કાર્યાલય બનાવી શકે છે. જો કે, શ્રીલંકાની સરકાર ભારતને ખાતરી આપી રહી છે કે આ માત્ર એક કોમર્શિયલ પ્રોજેક્ટ છે, જેને બનાવવાની જવાબદારી ચીનને આપવામાં આવી છે. તેનાથી ભારતની સુરક્ષાને કોઈ ખતરો નથી.

પોર્ટ સિટી બનાવી રહી છે તે ચાઇના કોમ્યુનિકેશન કન્સ્ટ્રક્શન કંપની લિમિટેડ એટલે કે સીસીસીસીનો એક ભાગ છે. CCCC હોંગકોંગ અને શાંઘાઈ સ્ટોક એક્સચેન્જમાં સૂચિબદ્ધ છે અને 145 દેશોમાં કાર્યરત છે. CCCC એ બંદરો, રસ્તાઓ અને પુલોની ડિઝાઇન અને નિર્માણ તેમજ ડ્રેજિંગ, કન્ટેનર ક્રેન્સ અને ભારે મશીનરીના ઉત્પાદનમાં વૈશ્વિક અગ્રણી છે.

આ કંપની શ્રીલંકામાં દક્ષિણ હાઈવે, આઉટર પેરિફેરલ હાઈવે, હમ્બનટોટા પોર્ટ, માટલા ઈન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ, કોલંબો સાઉથ કન્ટેનર ટર્મિનલ જેવા મોટા પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલી છે.

આ પણ વાંચો:કેન્દ્રીય મંત્રી સ્મૃતિ ઈરાનીનો આરોપ, રાહુલ ગાંધીએ કર્યા ફ્લાઈંગ કિસના ઈશારા

આ પણ વાંચો:‘તમને વાગ્યું તો નથી ને?’ રસ્તા પર પડેલા સ્કૂટી સવારને રાહુલ ગાંધીએ મદદ માટે પૂછ્યું; VIDEO

આ પણ વાંચો:રાહુલ પર સ્મૃતિનો વળતો પ્રહાર, મણિપુરની મહિલાઓના દર્દના જવાબમાં બંગાળથી કાશ્મીર સુધીની વાર્તાઓ ગણાવી

આ પણ વાંચો: હું અદાણી પર બોલ્યો, વરિષ્ઠ નેતાને દુઃખ થયું – રાહુલ ગાંધી