ઇજિપ્તની મહિલાઓ યોનિમાર્ગની મેમ્બ્રેન સર્જરી માટે સસ્તા પગલાં લઈ રહી છે
તે એક મહિલા ડૉક્ટર છે અને ખૂબ જ ગુપ્ત રીતે પોતાના કામની જાહેરાત કરે છે. તેને ‘હેલ્થ એન્ડ બ્યુટી’ સેવા કહે છે. પરંતુ તે વલ્વા મેમ્બ્રેન સર્જરી કરીને મહિલાઓનો જીવ બચાવી રહી છે.
26 વર્ષના નૂર મોહમ્મદનો ડર વધી રહ્યો હતો. વર્ષો પહેલા તેના બોયફ્રેન્ડથી છૂટા પડી ગયેલા નૂરના લગ્ન નજીક આવી રહ્યા હતા અને તેણીને આશંકા હતી કે લગ્નની પહેલી જ રાત્રે તેના પતિને ખબર પડી જશે કે તેણીએ પહેલાં સેક્સ કર્યું હતું. ઇજિપ્તના રૂઢિચુસ્ત સમાજમાં, આ વસ્તુ જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે.
નૂર મોહમ્મદને એક વૈદની ખબર પડી. વૈદે તેને એક જડીબુટ્ટી આપી અને કહ્યું કે તેના કારણે સેક્સ બાદ તેની યોનિમાંથી લોહી નીકળશે, જેનાથી તેના પતિને લાગશે કે તેની યોનિમાર્ગ અકબંધ છે.
નૂર કહે છે, “તે ખૂબ જ ખરાબ સપનું હતું. કાં તો મને મારી નાખવામાં આવ્યો હોત અથવા મારા પતિ મને બધાની સામે અપમાનિત કરશે. હું હાઈમેનોપ્લાસ્ટી પણ કરી શકતી નહોતી. તેથી આ લૂંટ મારી એકમાત્ર આશા હતી.” બૂટી કામ કર્યું.
હજારોની અપેક્ષા
નૂરને જડીબુટ્ટી આપનાર વૈદ નામ ન આપવાની શરતે કહે છે કે તેણે ઇજિપ્તમાં ચાર હજારથી વધુ છોકરીઓની ‘સારવાર’ કરી છે. આ સિવાય તેણે અલ્જીરિયા અને મોરોક્કોમાં આવી મહિલાઓને દવા પણ આપી છે. આ માટે તે બે હજાર ઇજિપ્તીયન પાઉન્ડ એટલે કે લગભગ દસ હજાર રૂપિયા લે છે. ઘણી વખત તે ગરીબ કે જરૂરિયાતમંદ મહિલાઓની મફતમાં સારવાર પણ કરે છે.
આ લૂંટ એ હજારો મહિલાઓની આશા છે જેઓ મોંઘી હાઈમેનોપ્લાસ્ટી કરી શકતી નથી. ઇજિપ્ત જેવા રૂઢિચુસ્ત સમાજમાં, અખંડિત વલ્વા હજુ પણ વર્જિન હોવાની નિશાની માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, નવી વહુઓ માટે, ફાટેલી યોનિમાર્ગ પટલને કારણે સાસરિયાઓ અથવા સંબંધીઓ દ્વારા શરમ આવે છે. ક્યારેક સન્માન ખાતર મામલો હત્યા સુધી પણ પહોંચી જાય છે.
ગાયનેકોલોજિસ્ટ લયલા પોતાનું આખું નામ જાહેર કરવા માગતી નથી જેથી કરીને તે પોતાના કામ વિશે ખુલીને વાત કરી શકે. તે કહે છે, “ડોક્ટરો તરીકે અમારી ફરજ છે કે છોકરીઓને હત્યાથી બચાવીએ અને પડદા ફાટવાને કારણે તેમને સામાજિક શરમનો સામનો કરવો પડી શકે છે.”
આ માટે લૈલા મેમ્બ્રેન રિપેર કરવા માટે સર્જરી કરાવે છે. તેને હાઇમેનોપ્લાસ્ટી કહેવામાં આવે છે, જે ઇજિપ્તમાં કાયદેસર રીતે માન્ય છે. પરંતુ તે ખૂબ જ ખર્ચાળ સર્જરી છે. તેના માટે 20 હજાર ઇજિપ્તીયન પાઉન્ડ એટલે કે લગભગ એક લાખ રૂપિયા સુધીનો ખર્ચ થાય છે.
ગ્રામીણ મહિલાઓની સમસ્યાઓ
અપર ઇજિપ્ત જેવા ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહિલાઓની સર્જરી માટે આટલા પૈસા ભેગા કરવા શક્ય નથી. આમ છતાં, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આરોગ્ય સેવાઓ મર્યાદિત છે અને હાયમેનોપ્લાસ્ટી કરતા ડોકટરોની પણ અછત છે. તેથી જ લયલા નિયમિતપણે ઇજિપ્તના દૂરના પ્રાંતોમાં પ્રવાસ કરે છે. તે આ વિસ્તારોમાં શહેરોની સરખામણીમાં માત્ર ત્રીજા ભાગની રકમમાં હિમ્નોપ્લાસ્ટી કરે છે.
તેણી કહે છે, “હું મારા (ફેસબુક) પેજ પર જાહેરાત કરું છું કે હું આ જગ્યાએ આવા દિવસ માટે રહીશ. લોકો સમય નક્કી કરે છે અને હું તેમના ઘરે ઓપરેશન કરું છું. અપર ઇજિપ્તમાં એવી છોકરીઓ છે જે ડૉક્ટર છે. તે શોધી શકાતું નથી. સમાજ એટલો રૂઢિચુસ્ત છે કે આ વિષય પર વાત કરવી પણ મુશ્કેલ છે.
લયલાએ છેલ્લા નવ વર્ષમાં 1,500 થી વધુ ઓપરેશન કર્યા છે. તેણી કહે છે કે તેણીએ આમાંથી ત્રીજો ભાગ મફતમાં કર્યો કારણ કે તે મહિલાઓને જરૂર હતી.
ઇજિપ્તના આરોગ્ય મંત્રાલય અને મહિલા રાષ્ટ્રીય પરિષદ પાસે હિમ્નોપ્લાસ્ટી અને સંબંધિત હત્યાઓ અંગે કોઈ ડેટા નથી. જ્યારે આ અંગે તેમની ટિપ્પણી પૂછવામાં આવી તો તેમણે ના પાડી દીધી. પરંતુ માનવાધિકાર સંગઠનોનું કહેવું છે કે મધ્ય પૂર્વ અને દક્ષિણ એશિયામાં સન્માનના નામે દર વર્ષે હજારો મહિલાઓની હત્યા કરવામાં આવે છે.
જો કે ઇજિપ્તમાં હાઇમેનોપ્લાસ્ટી કાયદેસર છે અને જો પ્રશિક્ષિત સ્ત્રીરોગચિકિત્સક દ્વારા કરવામાં આવે તો તે વધુ કે ઓછું સલામત છે, તે ઇજિપ્તમાં વિવાદનો વિષય છે. યુનિયનના એક્ઝિક્યુટિવ ડાયરેક્ટર રાન્ડા ફખર અલ-દિન, મહિલાઓ અને બાળકો સામે હાનિકારક પ્રથાઓ પર, આ વિષય પર વર્કશોપનું આયોજન કરે છે. તે વર્કશોપમાં હાજરી આપતી મહિલાઓને કહે છે કે યોનિમાર્ગની પટલ ફાટવાનું કારણ માત્ર સેક્સ જ નથી, પરંતુ તે કાર અકસ્માત અથવા રમતગમતમાં પણ થઈ શકે છે.
તેમ છતાં, ઘણા લોકો શસ્ત્રક્રિયાને સમસ્યાનો વ્યવહારુ ઉકેલ માને છે જે મહિલાઓને શરમ અને હિંસાથી બચાવી શકે છે. મહિલાઓ માટે કામ કરતી એનજીઓ, વિમેન્સ સેન્ટર ફોર ગાઇડન્સ એન્ડ લીગલ અવેરનેસની રેડા એલ્ડનબોકી કહે છે, “જ્યાં સુધી સમાજ આ મુદ્દા પર પોતાનો પરિપ્રેક્ષ્ય ન બદલે ત્યાં સુધી મહિલાઓને સર્જરી કરાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવી જોઈએ.”
