હાર્દિક પટેલે 18 મેના રોજ કોંગ્રેસમાંથી રાજીનામું આપી દીધું હતું. ગુજરાત પ્રદેશ કોંગ્રેસ સમિતિના પ્રમુખ જગદીશ ઠાકોરે દાવો કર્યો હતો કે પાટીદાર નેતાને ડર છે કે તેમની સામે નોંધાયેલા રાજદ્રોહના કેસમાં તેમને જેલમાં ધકેલી દેવામાં આવશે. તેથી જ તેમને ‘કોઈ’ના આશ્રયની જરૂર પડી. હાર્દિક સામે કયા કેસ છે અને તેની રાજકીય કારકિર્દી પર કેવી અસર પડી શકે છે? ચાલો વિગતવાર જોઈએ.
હાર્દિક પટેલ સામે કેસ દાખલ
2015 અને 2018 વચ્ચે નોંધાયેલી ઓછામાં ઓછી 30 FIRમાં હાર્દિકનું નામ આરોપી તરીકે છે. આમાંથી સાત કેસો ગુજરાતમાં પાટીદાર સમુદાય માટે સરકારી નોકરીઓ અને શિક્ષણમાં અનામતની માંગણી સાથે 2015ના આંદોલન દરમિયાન નોંધાયા હતા, જેમાં હાર્દિક પર રમખાણો અને રાજદ્રોહ જેવા અનેક ગુનાહિત ગુનાઓનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ આંદોલનનું નેતૃત્વ હાર્દિક પટેલ કરી રહ્યો હતો. પાટીદાર આંદોલનમાં કથિત આંતરિક વિખવાદ બદલ હાર્દિક સામે FIR નોંધવામાં આવી હતી.
પટેલ ગ્રૂપના તત્કાલિન વાઈસ-ચેરમેન પ્રકાશ પટેલની ફરિયાદ પર હાર્દિક સામે નાણાકીય છેતરપિંડીનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. અન્ય કેસોમાં 2016માં હાર્દિક પટેલ વિરુદ્ધ સુરતના સચિન પોલીસ સ્ટેશનમાં જેલ એક્ટ હેઠળ કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. કોર્ટમાં સુનાવણી માટે તેને વિસનગર લઈ જવામાં આવી રહ્યો હતો ત્યારે તેના ખિસ્સામાંથી મોબાઈલ ફોન ચાર્જર, બેટરી અને પત્ર મળી આવ્યો હતો. સુરત JMFC દ્વારા 2017માં મામલો થાળે પડ્યો હતો. હાર્દિકના કહેવા પ્રમાણે, તેની સામે હાલમાં 23 કેસ ચાલી રહ્યા છે.
હાર્દિક પટેલે 2016 માં ગુજરાત હાઈકોર્ટ સમક્ષ, તેની સામે નોંધાયેલા કેસોના સંદર્ભમાં રાહતની માંગ કરતી વખતે, શપથ લીધા હતા કે, “પ્રત્યક્ષ કે આડકતરી રીતે કોઈપણ પ્રવૃત્તિમાં સામેલ થયા વિના, જે ગુનો બની શકે, પાટીદાર આંદોલન ચાલુ રાખશે. સમુદાયની સમસ્યાઓ, અને તેના નિવારણ માટે સરકારનો વિરોધ ચાલુ રાખશે. તે રાજ્યભરમાં કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિ સર્જતી કોઈપણ કૃત્ય અથવા પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ થશે નહીં. કોઈપણ રીતે જનતાને ઉશ્કેરતી પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ થશે નહીં.
પરંતુ ત્યારબાદ 2015ના પાટીદાર આંદોલનથી ઉદ્દભવેલી રેલીઓ અને વિરોધના પરિણામે 2016, 2017 અને 2018માં હાર્દિક સામે એફઆઈઆર નોંધવામાં આવી હતી. ગુજરાત સરકાર અવારનવાર તેનો ઉપયોગ હાર્દિકની સજા, જામીન અથવા કોઈપણ સંજોગોમાં રાહત માટેની અરજીનો વિરોધ કરવા માટે કરે છે. આમાંની મોટાભાગની એફઆઈઆર સીઆરપીસીની કલમ 144ના ઉલ્લંઘનમાં ગેરકાયદેસર સભાનું આયોજન કરવા અથવા રાજ્ય સત્તા દ્વારા પરવાનગી નકારવા છતાં રેલીઓ અથવા જાહેર સભાઓ યોજવા સંબંધિત હતી.
હાર્દિક પટેલ સામે નોંધાયેલા કેસની છેલ્લી સ્થિતિ
હાલમાં, હાર્દિક ઓછામાં ઓછા 11 કેસોમાં કોર્ટ કાર્યવાહીનો સામનો કરી રહ્યો છે, જે રાજદ્રોહના 2 સહિત વિવિધ તબક્કે પેન્ડિંગ છે. આ સંદર્ભમાં એક એફઆઈઆર અમદાવાદના ક્રાઈમ બ્રાન્ચ પોલીસ સ્ટેશનમાં અને બીજી સુરતના અમરોલી પોલીસ સ્ટેશનમાં નોંધાઈ છે. બાકીના કેસોમાં, કેસ કાં તો રાજ્ય દ્વારા પાછો ખેંચવામાં આવ્યો છે, કેસ ગુજરાત હાઈકોર્ટ દ્વારા બરતરફ કરવામાં આવ્યો છે, કેસનો નિર્ણય સક્ષમ અદાલત દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે, અથવા કોઈ કાર્યવાહી શરૂ કરવામાં આવી નથી. જુલાઇ 2018માં વિસનગરની કોર્ટે હાર્દિક પટેલને રમખાણો અને આગચંપી કરવાના કેસમાં બે વર્ષની જેલની સજા ફટકારી હતી.
આ ઘટના અંતર્ગત વર્ષ 2015માં વિસનગરમાં ભાજપના ધારાસભ્ય રૂષિકેશ પટેલની ઓફિસમાં આગ લાગી હતી. રૂષિકેશ હવે રાજ્યના આરોગ્ય મંત્રી છે. ગુજરાત હાઈકોર્ટ સમક્ષ એક અપીલ પેન્ડિંગ હોવાથી, સુપ્રીમ કોર્ટે આ વર્ષના એપ્રિલમાં નિર્ણય ન આવે ત્યાં સુધી દોષિત ઠરાવવા પર રોક લગાવી દીધી હતી. અગાઉ, હાર્દિકે 2019ની લોકસભાની ચૂંટણી લડવાની પાત્રતા મેળવવા માટે ગુજરાત હાઈકોર્ટમાંથી તેની સામેની સજા પર સ્ટે આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ કોર્ટે સ્ટે આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
તાજેતરમાં બે અદાલતોએ ગુજરાત સરકારને હાર્દિક સામેના કેસ પાછા ખેંચવાની મંજૂરી આપી હતી. એક મામલો 2017માં મોરબી જિલ્લાના ટંકારામાં પરવાનગી વિના જાહેર રેલી યોજવા સંબંધમાં હતો અને બીજો કેસ 2017માં ભાજપના કાઉન્સિલરના નિવાસસ્થાને તોડફોડ કરવાના સંબંધમાં હતો. ઓછામાં ઓછા બે અન્ય કેસ અનુક્રમે વડોદરા કોર્ટ અને સુરત કોર્ટ દ્વારા પતાવટ કરવામાં આવ્યા હતા. ગુજરાત હાઈકોર્ટે ડિસેમ્બર 2021માં હાર્દિક પટેલ વિરુદ્ધ દાખલ કરવામાં આવેલી FIR અને ચાર્જશીટને પણ રદ્દ કરી દીધી હતી. પોલીસે પરવાનગી નકારી હોવા છતાં 2017માં ભોપાલમાં રોડ શોનું આયોજન કરવા બદલ આ FIR નોંધવામાં આવી હતી.
કોર્ટે હાર્દિક પટેલ પર નિયંત્રણો લાદ્યા છે
જુલાઈ 2016 માં, ગુજરાત હાઈકોર્ટે, 2015ના રાજદ્રોહના કેસમાં હાર્દિક પટેલને જામીન આપતાં, તે નક્કી કર્યું હતું કે તે ન્યાયિક કસ્ટડીમાંથી મુક્ત થયાની તારીખથી 6 મહિના સુધી ગુજરાત રાજ્યની બહાર રહેશે અને તેની પૂર્વ પરવાનગી. તમે આ 6 મહિનામાં પરવાનગી વિના તમારા રહેઠાણનું સરનામું બદલશો નહીં. હાર્દિકે આ સમય રાજસ્થાનના ઉદયપુરમાં વિતાવ્યો હતો. જાન્યુઆરી 2020 માં, 2015ના રાજદ્રોહના કેસમાં ટ્રાયલમાં હાજર રહેવામાં નિષ્ફળ રહેવા બદલ પાટીદાર નેતાની ધરપકડ કરવામાં આવ્યા પછી, અમદાવાદની ટ્રાયલ કોર્ટે તેને શરતે જામીન આપ્યા કે તેણે ગુજરાત છોડતા પહેલા કોર્ટની પરવાનગી લેવી પડશે. આ શરત દૂર કરવા માટે હાર્દિકે ગુજરાત હાઈકોર્ટમાં અરજી કરી હતી, પરંતુ તેની અરજી ફગાવી દેવામાં આવી હતી, જેને તેણે સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારી હતી.
જૂન 2021 માં, અમદાવાદની ટ્રાયલ કોર્ટે હાર્દિકને 1 વર્ષના સમયગાળા માટે પૂર્વ પરવાનગી વિના ગુજરાત છોડવાની મંજૂરી આપી હતી, પરંતુ નવેમ્બર 2021 માં, સુપ્રીમ કોર્ટે જામીનની શરતને બાજુ પર રાખી હતી. 2018ના રમખાણો અને રૂષિકેશ પટેલની ઓફિસમાં આગચંપી માટે હાર્દિકને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા પછી, તેને જામીન આપવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ તે શરતે કે તે મહેસાણા જિલ્લામાં પ્રવેશ કરશે નહીં, કારણ કે રાજ્ય સરકારે તેને જિલ્લામાં તેની હાજરીની જાણ કરી હતી. કાયદો અને વ્યવસ્થા ઊભી કરી હતી. મુદ્દાઓ હાર્દિકે ડિસેમ્બર 2019માં ગુજરાત હાઈકોર્ટમાં અરજી કરી હતી અને તેને મહેસાણામાં પ્રવેશવા માટે કામચલાઉ સુધારાની માંગણી કરી હતી. હાઈકોર્ટે તેની અરજી પર સુનાવણી કરવા દેવાની અનિચ્છા દર્શાવ્યા બાદ હાર્દિકે અરજી પાછી ખેંચી લીધી હતી.
લટકતી તલવાર
લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમની પ્રવર્તમાન જોગવાઈઓ મુજબ, દોષિત વ્યક્તિ ચૂંટણી લડી શકે નહીં સિવાય કે તેની સજા પર કોર્ટ દ્વારા સ્ટે ન આવે. જો સીટ હોલ્ડિંગની મુદત દરમિયાન સીટીંગ એમપી/ધારાસભ્ય દોષિત ઠરે તો, સજાની તારીખથી 3 મહિનાની અંદર સીટ પરથી ગેરલાયક ઠરી શકે છે, સિવાય કે એપેલેટ કોર્ટ દોષિત ઠેરવે. પીઆઈએલની સુનાવણી કરતી સુપ્રીમ કોર્ટનો સપ્ટેમ્બર 2020નો આદેશ જુઓ, જેમાં તેણે અન્ય અદાલતોને બેઠક અથવા ભૂતપૂર્વ જનપ્રતિનિધિઓ સામેના ફોજદારી કેસોનો ઝડપથી નિર્ણય લેવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો, હાર્દિક સામે તેની ચૂંટણીની સંભાવનાઓ પર લટકતી તલવાર બાકી છે.
