આજે જ્યાં સામસામે ઉભા છે તે કડવા વળાંક તરફની યાત્રા ઘણા સમય પહેલા શરૂ થઈ ગઈ હતી. 80ના દાયકામાં કેનેડામાં ખાલિસ્તાની આતંકવાદીઓની વધતી ગતિવિધિ અંગે ચેતવણી આપતા ભારતે કેટલાક આતંકવાદીઓને ભારતને સોંપવાની વાત કરી હતી. આ આતંકીઓમાં તલવિંદર સિંહ પરમાર પણ સામેલ હતો.
કેનેડાના તત્કાલિન વડાપ્રધાને તલવિંદરને ભારતને સોંપ્યો ન હતો. અને આ જ આતંકવાદીએ 1985માં એર ઈન્ડિયાના પ્લેનમાં બોમ્બ બ્લાસ્ટ કરાવ્યો હતો. જેમાં 268 કેનેડિયન નાગરિકો માર્યા ગયા હતા. કેનેડાએ ભારતની ચેતવણીઓને અવગણીને આત્મઘાતી ભૂલ કરી હતી, જે તે આજે પણ કરી રહ્યું છે. તેમજ આનાથી આગળ વધીને તેણે ભારતને આંખ બતાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, જે કેનેડાને ખાલિસ્તાની આતંકવાદીઓ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી રહ્યું છે. આવો જ એક આતંકવાદી હરદીપસિંહ નિજ્જરની હત્યાને લઈને કેનેડાએ જે હોબાળો મચાવ્યો છે તે દુનિયાની સામે છે. કેનેડાએ નિજ્જરની હત્યા માટે ભારતને જવાબદાર ઠેરવ્યું અને ભારતીય રાજદ્વારીની ધરપકડ કરી
પોતાના દેશમાંથી હાંકી કાઢવું. ત્યારબાદ કેનેડિયન રાજદ્વારીને ભારતીય પક્ષમાંથી હાંકી કાઢવા અને વિઝા પર પ્રતિબંધ. એકંદરે, ટ્રુડોની ઉશ્કેરાટને કારણે ભારત-કેનેડા સંબંધો દાવ પર છે. ચાલો જાણીએ કે આ સ્થિતિ ક્યાં સુધી જઈ શકે છે. હવે જો કેનેડા આ રીતે પોતાની ગતિવિધિઓ ચાલુ રાખશે તો સ્થિતિ રાજદ્વારી સંબંધોનો અંત લાવી શકે છે. ચાલો સમજીએ કે જ્યારે બે દેશો વચ્ચે પરિસ્થિતિ વણસી જાય છે ત્યારે તે કેટલા તબક્કામાંથી પસાર થાય છે
બગડતા સંબંધોના પ્રારંભિક તબક્કામાં, બંને દેશો રાજદ્વારી માધ્યમો દ્વારા તેમની ચિંતાઓ અથવા ફરિયાદો વ્યક્ત કરશે જેનાથી વિશ્વના ઘણા સંગઠનોમાં રાજદ્વારી હલચલ થશે. પૂર્વ અને પશ્ચિમ વચ્ચે ચાલી રહેલી વૈશ્વિક દુશ્મનાવટ ચરમસીમાએ પહોંચી શકે છે. દેશો જેમ કે રાજકીય પગલાં લઈ શકે છે
જેમ કે રાજદ્વારીઓને હાંકી કાઢવા, પોતાના રાજદૂતોને પાછા બોલાવવા અથવા રાજદ્વારી સંબંધોને સંપૂર્ણપણે સ્થગિત કરવા. ભારત અને કેનેડાએ એકબીજાના રાજદ્વારીઓને હાંકી કાઢ્યા બાદ હવે સ્થિતિ વધુ વણસી રહી છે. ઘણા દેશો બિનજરૂરી રીતે બંને વચ્ચે મધ્યસ્થી કરવાનો દાવો કરી શકે છે. અમેરિકા,
પાકિસ્તાન અને ચીનની પોતપોતાની રણનીતિ પ્રમાણે દખલગીરી શરૂ થઈ ગઈ છે. જેના કારણે ઘણા દેશો સાથે બંને દેશોના પરસ્પર સંબંધો વધુ બગડી શકે છે.
દબાણના માધ્યમ તરીકે આર્થિક પ્રતિબંધો, વેપાર પ્રતિબંધો અથવા અન્ય આર્થિક પગલાં લાદી શકાય છે. આમાં વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓ પર લક્ષિત પ્રતિબંધોથી માંડીને વેપાર પ્રતિબંધ અથવા ટેરિફનો સમાવેશ થઈ શકે છે. ભારતમાં કાર્યરત અનેક બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓના કામને પણ અસર થઈ શકે છે. નવા રોકાણો પણ અસરકારક રહેશે. આમાં દ્વિ-માર્ગી નુકસાન થશે. એવું નથી કે એકલા ભારતને જ નુકસાન થશે. કેનેડા સહિત સમગ્ર અમેરિકા અને યુરોપનું અર્થતંત્ર મંદીથી પીડિત છે. ભારતીય બજારમાં દરેક માટે આશાનું કિરણ છે. વિદ્યાર્થીઓની અવરજવર પર પ્રતિબંધના કારણે બંને દેશોને નુકસાન થઈ શકે છે.
ઘણીવાર બે દેશો વચ્ચેના બગડતા સંબંધો લશ્કરી તણાવમાં ફેરવાય છે. જો તેમની સરહદો નજીક હોય, તો એવું જોવા મળે છે કે બંને દેશો એકબીજાની સરહદો નજીક સૈન્ય કવાયત કરવા લાગે છે, વિવાદિત વિસ્તારોમાં સૈનિકો તૈનાત કરવા અથવા લશ્કરી હાજરી વધારવા જેવી બાબતો શરૂ થાય છે.અમેરિકા-ચીન, ભારત- આપણે ઘણીવાર આવું થતું જોયું છે. જ્યારે પાકિસ્તાન અને ભારત-ચીન વચ્ચે વિવાદ છે. જોકે, કેનેડા અને ભારત વચ્ચેના સંબંધો ક્યારેય આ સ્તરે નહીં પહોંચે.
મર્યાદિત લશ્કરી જોડાણ એ સરહદ અથડામણો, હવાઈ અથવા નૌકાદળની ઘટનાઓ અથવા અન્ય નાના-પાયે લશ્કરી મુકાબલો જેવી ક્રિયાઓનો ઉલ્લેખ કરે છે.
બે દેશો નવા સૈન્ય જોડાણો પણ બનાવે છે જો યોગ્ય રીતે વ્યવસ્થાપન ન કરવામાં આવે તો આ ઘટનાઓ ઝડપથી વધી શકે છે. કેનેડા ચોક્કસપણે નાટોનો સભ્ય દેશ છે, પરંતુ ભારતે તાજેતરમાં આ નાટોના ઘણા મોટા સભ્ય દેશો સાથે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી કરી છે. આવી સ્થિતિમાં ઓછામાં ઓછા કોઈપણ લશ્કરી સંગઠનની ભારત પર કોઈ અસર નહીં થાય.
માથા-થી-માથું સંઘર્ષ: જો તણાવ વધતો રહે છે અને રાજદ્વારી પ્રયાસો નિષ્ફળ જાય છે, તો વિવાદમાં બે દેશો વચ્ચે યુદ્ધની જેમ સંપૂર્ણ પાયે સશસ્ત્ર સંઘર્ષ થવાની સંભાવના છે. જેમ કે એવું જોવામાં આવ્યું છે કે સમગ્ર વિશ્વમાં યુદ્ધ પહેલા ઘણા રાજદ્વારી પ્રયાસો કરવામાં આવે છે પરંતુ જો તે નિષ્ફળ જાય તો મુકાબલો યુદ્ધના મેદાનમાં જ થાય છે. રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેનું યુદ્ધ સીધો પુરાવો છે.
આ પણ વાંચો :India-Canada Tension/ભારત-કેનેડા તણાવ વચ્ચે ગુજરાતના સેંકડો વિદ્યાર્થીઓ ફસાયા મૂંઝવણમાં, ડિસેમ્બરથી શરૂ થશે પ્રવેશ પ્રક્રિયા
આ પણ વાંચો :United Nations Security Council/યુએન સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ સુધારણાની ઉગ્ર માંગ,ભારત સહિત આ દેશના વિદેશ મંત્રીઓની બેઠક યોજાઈ
આ પણ વાંચો :Canada/‘અહીં નફરતને કોઈ સ્થાન નથી’, વધતા ખાલિસ્તાની આતંક વચ્ચે કેનેડાને સમજ આવી ભારતની વાત!
