મંતવ્ય વિશેષ/ અત્યારે ભારત માટે કેટલો મોટો ખતરો, શરૂઆતથી અત્યાર સુધીની વાર્તા

• આનંદપુર સાહિબ ઠરાવ, ખાલિસ્તાનની માંગ વિદેશોમાં ફેલાઈ 
• ખાલિસ્તાન ચળવળમાં ભારતીય સેનાની એન્ટ્રી
• સુવર્ણ મંદિર ખાલી કરાવવા ઓપરેશન બ્લુસ્ટાર શરૂ

વાર્તા 1929 માં શરૂ થાય છે. મોતીલાલ નેહરુએ કોંગ્રેસના લાહોર અધિવેશનમાં સંપૂર્ણ સ્વરાજનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આ દરમિયાન ત્રણ પ્રકારના જૂથોએ આ પ્રસ્તાવનો વિરોધ કર્યો હતો.

પ્રથમ- મોહમ્મદ અલી ઝીણાના નેતૃત્વમાં મુસ્લિમ લીગ. બીજું જૂથ દલિતોનું હતું, જેનું નેતૃત્વ ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકર કરી રહ્યા હતા. આંબેડકર દલિતોના અધિકારોની માંગ કરી રહ્યા હતા. ત્રીજું જૂથ શિરોમણી અકાલી દળનું હતું જેની આગેવાની માસ્ટર તારા સિંહે કરી હતી. તારા સિંહે પહેલીવાર શીખો માટે અલગ રાજ્યની માંગ ઉઠાવી.

1947માં ભારત અને પાકિસ્તાનના ભાગલા પછી આ માંગ એક આંદોલનમાં ફેરવાઈ ગઈ. તેને પંજાબી સુબા મુવમેન્ટ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. આઝાદી સમયે પંજાબ બે ભાગમાં વહેંચાયેલું હતું. શિરોમણી અકાલી દળ ભારતમાં જ ભાષાકીય આધાર પર અલગ શીખ પ્રાંત એટલે કે શીખ પ્રદેશની માંગ કરી રહ્યું હતું.

ભારતમાં રચાયેલા રાજ્ય પુનર્ગઠન પંચે આ માંગણી સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. સમગ્ર પંજાબમાં 19 વર્ષ સુધી અલગ શીખ રાજ્ય માટે ચળવળો અને દેખાવો ચાલુ રહ્યા. આ સમયગાળા દરમિયાન હિંસાની ઘટનાઓ વધવા લાગી.અંતે 1966માં ઈન્દિરા ગાંધી સરકારે પંજાબને ત્રણ ભાગમાં વહેંચવાનો નિર્ણય કર્યો.

પંજાબી આંદોલનથી અકાલી દળને ઘણો રાજકીય લાભ મળ્યો. આ પછી, પ્રકાશ સિંહ બાદલના નેતૃત્વમાં, પાર્ટીએ 1967 અને 1969ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને સખત ટક્કર આપી. આ દરમિયાન પંજાબ વિધાનસભામાં ડેપ્યુટી સ્પીકર રહેલા જગજીત સિંહ ચૌહાણ વિધાનસભા ચૂંટણી હારી ગયા.

ચૂંટણી હારના બે વર્ષ બાદ ચૌહાણ બ્રિટન ગયા અને ત્યાં ખાલિસ્તાન માટે પ્રચાર શરૂ કર્યો.

1973 માં, અકાલી દળે તેના રાજ્ય માટે સ્વાયત્તતા, એટલે કે વધુ અધિકારોની માંગ કરી. આ સ્વાયત્તતાની માંગ આનંદપુર સાહિબ ઠરાવ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. આનંદપુર સાહિબ ઠરાવમાં શીખોએ વધુ સ્વાયત્ત પંજાબ માટે અલગ બંધારણની માંગણી કરી હતી.

જગજીત 1977માં ભારત પરત ફર્યા. બે વર્ષ પછી તેઓ ફરીથી બ્રિટન પહોંચ્યા અને ત્યાં ખાલિસ્તાન નેશનલ કાઉન્સિલની રચના કરી. મે 1980માં જગજીત સિંહ ચૌહાણ લંડન ગયા અને ખાલિસ્તાનની રચનાની જાહેરાત કરી. આવી જ જાહેરાત બલબીર સિંહ સંધુએ અમૃતસરમાં કરી હતી. તેણે ખાલિસ્તાનનું નામ ધરાવતું સ્ટેમ્પ અને ચલણ પણ બહાર પાડ્યું હતું.

1980 સુધીમાં, આનંદપુર સાહિબ પ્રસ્તાવની તરફેણમાં શીખોમાં સમર્થન વધ્યું. 12 એપ્રિલ 1980ના રોજ, જગજીતે આનંદપુર સાહિબમાં ખાલિસ્તાનની રાષ્ટ્રીય પરિષદની રચનાની જાહેરાત કરી. તેમણે પોતાને કાઉન્સિલના પ્રમુખ અને બલબીર સિંહ સંધુને જનરલ સેક્રેટરી જાહેર કર્યા.

વર્ષ 1982માં તલવિંદર કેનેડામાં રહેતો હતો. 1982માં ભારતના વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીએ તત્કાલીન કેનેડાના પીએમ પિયર ટ્રુડોને તલવિંદર સિંહને ભારતને સોંપવા કહ્યું હતું. જોકે, કેનેડા સરકારે તલવિંદરને ભારતને સોંપવાનો ઈન્કાર કરી દીધો હતો.

26 જાન્યુઆરી, 1982ના રોજ, સુરજન સિંહ ગીલે કેનેડાના વાનકુવરમાં દેશનિકાલમાં ખાલિસ્તાન સરકારની ઓફિસ ખોલી. ગિલે વાદળી ખાલિસ્તાની પાસપોર્ટ સાથે રંગબેરંગી ચલણ પણ જારી કર્યું હતું. જો કે, તેમને સ્થાનિક શીખોનો મર્યાદિત ટેકો મળ્યો હતો. સુરજન સિંહ ગિલનો જન્મ સિંગાપોરમાં થયો હતો અને તેમનું શિક્ષણ ભારત અને ઈંગ્લેન્ડમાં થયું હતું. આ પછી તે કેનેડા ગયો.

1982 માં, ભિંડરાનવાલેએ પંજાબમાં શિરોમણી અકાલી દળ સાથે હાથ મિલાવ્યા અને અસહકાર ચળવળ શરૂ કરી. આ અસહકાર ચળવળ પાછળથી સશસ્ત્ર વિદ્રોહમાં ફેરવાઈ ગઈ. આ સમયગાળા દરમિયાન, જેણે પણ ભિંડરાવાલેનો વિરોધ કર્યો તે તેની હિટ લિસ્ટમાં આવી ગયો.

પહેલા અન્ય વિકલ્પોની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીએ ભિંડરાનવાલેને પકડવા માટે ગુપ્ત ‘સ્નેચ એન્ડ ગ્રેબ’ ઓપરેશનને લગભગ મંજૂરી આપી દીધી હતી. આ ઓપરેશન માટે 200 કમાન્ડોને પણ તાલીમ આપવામાં આવી હતી.

ભિંડરાનવાલે અને તેમના સશસ્ત્ર સમર્થકો પાસેથી સુવર્ણ મંદિર ખાલી કરાવવા માટે ઈન્દિરા સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલ આર્મી ઓપરેશનને ઓપરેશન બ્લુ સ્ટાર નામ આપવામાં આવ્યું હતું. 1 થી 3 જૂન 1984 ની વચ્ચે, પંજાબમાં રેલ, માર્ગ અને હવાઈ સેવાઓ બંધ કરવામાં આવી હતી. સુવર્ણ મંદિરમાં પાણી અને વીજળીનો પુરવઠો પણ બંધ કરી દેવામાં આવ્યો હતો.

અમૃતસરમાં સંપૂર્ણ કર્ફ્યુ લાદવામાં આવ્યો હતો. સીઆરપીએફ રસ્તા પર પેટ્રોલિંગ કરી રહી હતી. સુવર્ણ મંદિરના તમામ પ્રવેશ અને બહાર નીકળવાના સ્થળો પણ સંપૂર્ણ રીતે સીલ કરી દેવામાં આવ્યા હતા. ઓપરેશનનો પ્રથમ તબક્કો 5 જૂન 1984ના રોજ રાત્રે 10:30 વાગ્યે શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો.

ગોલ્ડન ટેમ્પલ કોમ્પ્લેક્સની અંદરની ઇમારતો પર આગળનો હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. આ દરમિયાન ખાલિસ્તાની આતંકવાદીઓએ પણ સેના પર જોરદાર ગોળીબાર કર્યો હતો. સેના આગળ વધી શકી ન હતી. બીજી તરફ, પંજાબના બાકીના ભાગોમાં, સેનાએ ગામડાઓ અને ગુરુદ્વારાઓમાંથી શંકાસ્પદોની ધરપકડ કરવા માટે એક સાથે ઓપરેશન શરૂ કર્યું હતું.

એક દિવસ પછી, જનરલ કે.એસ. બ્રારે પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા માટે ટેન્ક મંગાવી. 6 જૂને ટાંકીને પરિક્રમા પથ પર સીડીઓ નીચે લાવવામાં આવી હતી. ફાયરિંગમાં અકાલ તખ્ત ઈમારતને ભારે નુકસાન થયું છે. થોડા કલાકો પછી, ભિંડરાનવાલે અને તેના કમાન્ડરોના મૃતદેહ મળી આવ્યા.

7 જૂન સુધીમાં, ભારતીય સેનાએ સંકુલનો કબજો મેળવી લીધો. ઓપરેશન બ્લુસ્ટાર 10 જૂન 1984ના રોજ બપોરે સમાપ્ત થયું. આ સમગ્ર ઓપરેશન દરમિયાન સેનાના 83 જવાનો શહીદ થયા હતા અને 249 ઘાયલ થયા હતા. સરકારના જણાવ્યા અનુસાર આ હુમલામાં 493 આતંકીઓ અને નાગરિકો માર્યા ગયા હતા. જો કે, કેટલાક શીખ સંગઠનોનો દાવો છે કે ઓપરેશન દરમિયાન ઓછામાં ઓછા 3,000 લોકો માર્યા ગયા હતા.

ઓપરેશન બ્લુસ્ટારમાં નિર્દોષ લોકોના મોતના વિરોધમાં કેપ્ટન અમરિન્દર સિંહ સહિત ઘણા શીખ નેતાઓએ કોંગ્રેસમાંથી રાજીનામું આપ્યું હતું. ખુશવંત સિંહ સહિતના અગ્રણી લેખકોએ તેમના સરકારી પુરસ્કારો પરત કર્યા.

જગજીત ચૌહાણ 12 જૂન 1984ના રોજ લંડનમાં બીબીસીને એક ઇન્ટરવ્યુ આપે છે. આ દરમિયાન જગજીતને પૂછવામાં આવ્યું કે શું તમે ખરેખર ઈન્દિરા ગાંધીની સરકાર પડતી જોવા માંગો છો? ચૌહાણે કહ્યું- થોડા જ દિવસોમાં તમને સમાચાર મળશે કે ગાંધી અને તેમના પરિવારનું શિરચ્છેદ કરવામાં આવ્યું છે.

જો કે આ મુલાકાત બાદ બ્રિટનની થેચર સરકારે જગજીતની ગતિવિધિઓ પર અંકુશ લગાવવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. 13 જૂન, 1984ના રોજ, જગજીતે સરકારમાં દેશનિકાલની જાહેરાત કરી.

1984માં થયેલા શીખ વિરોધી રમખાણોમાં 8,000થી વધુ શીખો માર્યા ગયા હતા. સૌથી વધુ રમખાણો દિલ્હીમાં થયા હતા. આરોપ છે કે આ રમખાણોને કોંગ્રેસના નેતાઓએ પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. 23 જૂન, 1985ના રોજ કેનેડામાં રહેતા ખાલિસ્તાન સમર્થકોએ બોમ્બ પ્લાન્ટ કરીને એર ઈન્ડિયાની ફ્લાઈટને ઉડાવી દીધી હતી.

આ દરમિયાન 329 લોકોના મોત થયા છે. બબ્બર ખાલસાના આતંકવાદીઓએ તેને ભિંડરાવાલેના મોતનો બદલો ગણાવ્યો હતો. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે તેનો માસ્ટરમાઇન્ડ બબ્બર ખાલસા ચીફ તલવિંદર સિંહ પરમાર હતો.

ઑગસ્ટ 10, 1986 ના રોજ, પૂર્વ આર્મી ચીફ જનરલ એ.એસ. વૈદ્ય, જેમણે ઓપરેશન બ્લુસ્ટારનું નેતૃત્વ કર્યું હતું, પૂણેમાં બે બાઇક સવાર આતંકવાદીઓ દ્વારા માર્યા ગયા હતા. ખાલિસ્તાન કમાન્ડો ફોર્સે આ હત્યાની જવાબદારી લીધી હતી.

31 ઓગસ્ટ, 1995ના રોજ એક આત્મઘાતી બોમ્બરે પંજાબના સીએમ બિઅંત સિંહની કાર પાસે પોતાની જાતને ઉડાવી દીધી હતી. જેમાં બિઅંત સિંહનું મોત થયું હતું. સિંહને પંજાબમાં આતંકવાદને ખતમ કરવાનો શ્રેય આપવામાં આવ્યો હતો.

પંજાબ પોલીસ અનુસાર, 1981 થી 1993 વચ્ચે ખાલિસ્તાન ચળવળને કારણે 21,469 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. ભારતમાં ખાલિસ્તાન ચળવળનો અંત આવ્યો હોવા છતાં પશ્ચિમી દેશોમાં તે સતત ખીલી રહી છે.

વિદેશી નિષ્ણાત અને જેએનયુના પ્રોફેસર રાજન કુમારનું કહેવું છે કે અત્યારે ખાલિસ્તાન ભારતની સાર્વભૌમત્વ માટે ખતરો નથી. આ સમયે ભારત માટે ખાલિસ્તાનનું અસ્તિત્વ પણ નથી. સમસ્યા જુદી છે.

કેનેડા પ્રચાર દ્વારા ભારતની લોકશાહી દેશ અને ગ્લોબલ સાઉથના નેતા તરીકેની છબીને ખરાબ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. કેનેડા આ માટે પશ્ચિમી દેશોને પણ એકત્ર કરી રહ્યું છે.

પશ્ચિમી દેશોમાં ક્યાંક એક જૂથ છે જે આ મુદ્દે ભારતને અલગ કરવા માંગે છે. તે જૂથને નિજ્જર હત્યાના નામે તક મળી છે. ચીન જેવા અન્ય દેશો પણ આ ભાવનાનો લાભ ઉઠાવી શકે છે. ચીન આ જૂથને ફંડ આપીને આ પ્રચારને આગળ વધારવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે.

આ પણ વાંચો: IND Vs AUS 3nd ODI Live/ ઓસ્ટ્રેલિયાને પ્રથમ ઝટકો, પ્રસિદ્ધ કૃષ્ણાએ ડેવિડ વોર્નર પેવેલિયન મોકલ્યો

આ પણ વાંચો: America/ રાષ્ટ્રપતિ જો બાઈડેનનો ‘કમાન્ડર’ કાબૂ બહાર, અધિકારીને ભર્યા બચકા

આ પણ વાંચો: રાજકોટ/ રાજકોટમાં ભારતીય ટીમના કેપ્ટનનો IPhone ચોરાયો કે ખોવાયો?