લસણ અને ડુંગળીનો ઉપયોગ ભોજનનો સ્વાદ વધારે છે. પરંતુ પૂજા વખતે ડુંગળી અને લસણનો ઉપયોગ થતો નથી. સાથે જ તે આયુર્વેદિક ગુણોથી પણ ભરપૂર છે. પરંતુ, તે જ સમયે, મોટાભાગના લોકોના મનમાં પ્રશ્ન આવે છે કે પૂજા દરમિયાન તેનો ઉપયોગ કેમ કરવામાં આવતો નથી. શાસ્ત્રો અનુસાર, ભગવાનને ડુંગળી અને લસણ અર્પણ કરવાની મનાઈ કરવામાં આવી છે. આ બંનેનો ઉપયોગ ધાર્મિક કાર્યોમાં થતો નથી. આ પ્રશ્નનો જવાબ સમુદ્ર મંથનની પૌરાણિક ઘટનામાં છુપાયેલો છે.
સમુદ્ર મંથન ઘટના
ભગવાનને લસણ અને ડુંગળી ન ચઢાવવા પાછળ પણ એક પૌરાણિક કથા છે. દંતકથા અનુસાર, દેવો અને અસુરોએ મળીને સાગર મંથન કર્યું હતું જેથી ખોવાયેલા વૈભવને સ્વર્ગમાંથી મુક્ત કરવામાં આવે. સમુદ્ર મંથન દરમિયાન દેવી લક્ષ્મી સાથે અનેક રત્નો સાથે અમૃત કલશ બહાર આવ્યું. અમૃતપાન માટે દેવતાઓ અને અસુરો વચ્ચે વિવાદ થયો હતો. તેથી શ્રી વિષ્ણુએ મોહિનીનું રૂપ ધારણ કર્યું અને અમૃતનું વિતરણ શરૂ કર્યું. સૌથી પહેલા તો દેવતાઓનો અમૃત પીવાનો વારો આવ્યો, પછી ભગવાન વિષ્ણુએ ધીરે ધીરે દેવતાઓને અમૃત આપવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારે એક રાક્ષસ દેવતાનું રૂપ લઈને તેમની લાઈનમાં ઊભો રહ્યો. સૂર્યદેવ અને ચંદ્રદેવ તેને ઓળખી ગયા.
તેણે તે રાક્ષસની સત્યતા ભગવાન વિષ્ણુને કહી, તો ભગવાન વિષ્ણુએ તેના ચક્ર વડે તેનું માથું ધડથી અલગ કરી દીધું. તેણે થોડું અમૃત પીધું હતું, જે હજી તેના મોંમાં હતું. શિરચ્છેદને કારણે લોહી અને અમૃતનાં થોડાં ટીપાં જમીન પર પડ્યાં. તેમાંથી લસણ અને ડુંગળીની ઉત્પત્તિ થઈ છે. જે રાક્ષસનું માથું અને ધડ ભગવાન વિષ્ણુએ કાપી નાખ્યું હતું, તેનું માથું રાહુ અને ધડ કેતુ તરીકે ઓળખાયું. લસણ અને ડુંગળીની ઉત્પત્તિ રાક્ષસના ભાગમાંથી થઈ છે, આ કારણથી તેનો ઉપવાસ કે પૂજા (સમુદ્ર મંથન કી કથા)માં સમાવેશ થતો નથી.
રાક્ષસના ભાગમાંથી લસણ અને ડુંગળીની ઉત્પત્તિ
લસણ અને ડુંગળી રાક્ષસના ભાગમાંથી ઉત્પન્ન થયા હતા. આ કારણે તેને વ્રત કે પૂજામાં સામેલ કરવામાં આવતો નથી. જ્યાં તેમનો જન્મ થયો હતો, ત્યાં અમૃતના ટીપા પણ પડ્યા હતા. આ કારણોસર, લસણ અને ડુંગળીમાં અમૃતના રૂપમાં ઔષધીય ગુણો હાજર હતા. લસણ અને ડુંગળી ઘણા રોગોમાં ફાયદાકારક છે. રાક્ષસના ભાગમાંથી ઉત્પત્તિ હોવાના કારણે ઘણા લોકો તેને પોતાના ભોજનમાં પણ સામેલ કરતા નથી. લસણ અને ડુંગળીને તામસિક ખોરાક માનવામાં આવે છે. આ કારણે પૂજા વગેરેમાં પણ તેની મનાઈ કરવામાં આવી છે.
