પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશના બિન-મુસ્લિમ શરણાર્થીઓ માટે ભારતમાં નાગરિકત્વ મેળવવાનો માર્ગ બનાવતા નાગરિકતા સુધારણા વિધેયક – CAB મામલે, હવે રાજ્યસભામાં સરકારની ખરી કસોટી છે. આવતીકાલે રાજ્યસભામાં આ ખરડો રજૂ કરવામાં આવશે. લોકસભામાં ભાજપ સરકાર બહુમતી ધરાવવાનાં કારણે સરકાર 80 ની સામે 311 મતો દ્વારા બિલ પસાર કરવામાં સફળ રહી, પરંતુ સંસદના ઉપલા ગૃહના અંકગણિત બીજુ જ છે. રાજ્યસભામાં નંબર ગેમ મહત્વપૂર્ણ બની ગઈ છે, બીજેપીને આશા છે કે, ત્રિપલ તલાક બિલને કલમ રદ કરવા અને આર્ટિકલ 370 ને રાજ્યસભામાંથી હટાવવામાં સરકાર જે રીતે સફળ રહી, તે જ વ્યૂહરચના અને ગણિત દ્વારા નાગરિકતા સુધારણા બિલ પર પણ મહોર લાગશે.
સમજીએ કે રાજ્યસભાનું ગણિત શું છે…
રાજ્યસભામાં એનડીએની તાકાત
રાજ્યસભામાં ભાજપના નેતૃત્વવાળા એનડીએના અંકગણિત એનડીએની સૌથી મોટી પાર્ટી ભાજપના રાજ્યસભામાં 83 સાંસદ છે. તે જ સમયે, જનતા દળ (યુનાઇટેડ) એટલે કે જેડી (યુ) ના 6 સાંસદ છે. એ નોંધવું જોઇએ કે બિહારમાં સત્તા પર રહેલા નીતીશ કુમારની પાર્ટીએ લોકસભામાં નાગરિકતા સુધારા બિલને ટેકો આપ્યો છે. આ ઉપરાંત, એનડીએમાં ત્રણ શિરોમણિ અકાલી દળના સભ્યો છે, એક રિપબ્લિકન પાર્ટી ઓફ ઇન્ડિયા (આરપીઆઈ) અને અન્ય પક્ષોના 13 સભ્યો છે. આમ, એનડીએ ગઠબંધનમાં રાજ્યસભાના 106 સાંસદો છે. આપને જણાવી દઇએ કે, જેડીયુએ લોકસભામાં બિલને ટેકો આપ્યો હતો, પરંતુ પાર્ટીમાં બે આ મામલે અવાજો છે. જેડીયુ નેતા પ્રશાંત કિશોર બિલની વિરુધમાં તેની સામે ઉભા છે.
રાજ્યસભામાં યુપીએની તાકાત
વિરોધી યુનાઇટેડ પ્રોગ્રેસિવ એલાયન્સ (યુપીએ) કોંગ્રેસના મહત્તમ 46 સાંસદ છે. તે જ સમયે, બિહારના ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી લાલુ પ્રસાદ યાદવની પાર્ટી રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (આરજેડી) અને શરદ પવારની રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (એનસીપી) માં દરેક પાસે 4 – 4 સાંસદ છે. આ સિવાય દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમ (ડીએમકે) માં 5 સાંસદ છે જ્યારે યુપીએના અન્ય સાથીઓ પાસે 3 સાંસદ છે. એટલે કે, યુપીએ પાસે રાજ્યસભાના કુલ 62 સાંસદો છે.
ન તો એનડીએમાં છે, ન યુપીએમાં છે, પરંતુ બિલનાં વિરોધમાં છે….
કેટલીક એવી પાર્ટીઓ છે કે જેઓ ન તો એનડીએમાં સમાવિષ્ટ છે અને ન તો યુપીએમાં. જો કે, વિચારધારાના સ્તરે, આ પક્ષોનું વલણ સમય-સમય પર સ્પષ્ટ થાય છે. કોઈપણ ગઠબંધનથી આગળ છે તેવા પક્ષોમાં રાજ્યસભાના સાંસદોની દ્રષ્ટિએ સૌથી મોટો પક્ષ પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીની તૃણમૂલ કોંગ્રેસ (ટીએમસી) છે, જેમાં 13 સાંસદ છે. તે પછી, ઉત્તર પ્રદેશના પૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અખિલેશ યાદવની સમાજવાદી પાર્ટી (સપા) ના 9, તેલંગણાના મુખ્ય પ્રધાન કે. ચંદ્રશેખર રાવની તેલંગાણા રાષ્ટ્ર સમિતિ (ટીઆરએસ) માંથી 6, માર્ક્સવાદી સામ્યવાદી પાર્ટી (સીપીએમ) ના 5, ઉત્તર પ્રદેશના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી માયાવતીની બહુજન સમાજ પાર્ટી (બસપા) ના 4, દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલની આમ આદમી પાર્ટી (આપ) ત્યાં 3 સાંસદ છે. આ સિવાય મહેબૂબા મુફ્તીના પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (પીડીપી)નાં 2, જમ્મુ-કાશ્મીરના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન, કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઇન્ડિયા (સીપીઆઈ)ના 1 અને કર્ણાટકના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી એચડી કુમારસ્વામીના પક્ષ જનતા દળ (સેક્યુલર) જેડી (એસ) ના 1 સાંસદ છે. સાથે મળીને આ આંકડો 44 સાંસદનો છે. તે લગભગ સ્પષ્ટ છે કે આ બધા નાગરિકત્વ બિલનો વિરોધ કરશે.
આ બિન-ગઠબંધન પક્ષો પણ છે, જેબિલનાં ટેકામાં છે…..
એનડીએ અને યુપીએ બંને પાસે કેટલાક અન્ય પક્ષો છે જે કોઈ જોડાણનો ભાગ નથી, જે બિલ માટે ટેકો બતાવી રહ્યા છે. આમાં તમિળનાડુના અખિલ ભારતીય અન્ના દ્રવિડ મુન્નેત્ર કઝગમ (એઆઈએડીએમકે) ના 11, ઓડિશાના મુખ્યમંત્રી નવીન પટનાયકના બીજુ જનતા દળ (બીજેડી) ના 7, આંધ્ર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી જગન મોહન રેડ્ડીની વાયએસઆર કોંગ્રેસ પાર્ટી (વાયએસઆરસીપી) અને ચંદ્રબાબુ નાયડુના પૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી) ના 2 – 2 સાંસદ છે. આ સિવાય એનસીપી અને કોંગ્રેસના સમર્થનથી તાજેતરમાં મહારાષ્ટ્રના મુખ્ય પ્રધાન બનનારા ઉદ્ધવ ઠાકરે પાસે 3 શિવસેના સાંસદ છે જે નાગરિકત્વ બિલની તરફેણમાં મતદાન કરશે. પાર્ટીએ લોકસભામાં પણ આ બિલને ટેકો આપ્યો છે. ઉપરાંત, વધુ 3 સાંસદો બિલના સમર્થનમાં ઉભા રહેવાની અપેક્ષા છે. જો આ બધાને જોડવામાં આવે તો, કુલ આંકડો 28 સાંસદ સુધી પહોંચે છે.
કોને મળશે 12 નામાંકિત સાંસદોનો મત
રાજ્યસભામાં 12 નામાંકિત સભ્યો છે. આ 12 નામાંકિત સભ્યોમાંથી 8 ભાજપમાં જોડાયા છે જ્યારે 4 સભ્યો હજી પણ નામાંકિત વર્ગમાં છે. આ કેટેગરીમાં, 3 સભ્યો એનડીએની તરફેણમાં મત આપશે, જ્યારે બાકીના 1 સાંસદ યુપીએની તરફેણમાં મત આપશે.
કોની જીત, કોની હાર….
ઉપરના આંકડા મુજબ, જ્યારે એનડીએનાં 106 સાંસદો બીલને ટેકો આપતા અન્ય 28 સાંસદો અને 3 નામાંકિત સાંસદો સાથે મળીને આ આંકડો વધીને 137 પર પહોંચી જશે. બીજી બાજુ, 106 નો આંકડો યુપીએના 62 અને નવ પક્ષોના 44 સાંસદોએ તેની વિરુદ્ધ મતદાન કરીને આપ્યો છે. તેમાં નામાંકિત સભ્યના મત ઉમેરવાથી, આંકડો 107 સુધી પહોંચે છે.
આપણી સંસદની ઉપલા ગૃહમાં એટલે કે રાજ્યસભાની 245 બેઠકો છે. જોકે હાલની તાકાત માત્ર 240 સાંસદોની છે કારણ કે પાંચ બેઠકો (આસામમાંથી બે જ્યારે બિહાર, હિમાચલ પ્રદેશ અને ઓડિશામાંથી એક) ખાલી છે. તેથી આ ગૃહમાં બહુમતી આંકડો 121 છે. તે સ્પષ્ટ છે કે 137 સાંસદોના ટેકાથી શાસક ગઠબંધન નાગરિકત્વ (સુધારા) બિલ કે નાગરીક સુધારણા બિલ 2019 ને રાજ્યસભા દ્વારા પસાર કરવામાં સફળ થઈ શકે છે.
નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાવ મંતવ્ય ન્યૂઝ સાથે…
તમે અમને ફેસબુક, ટ્વીટર, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુ ટ્યુબ પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી શકો છો.
લેટેસ્ટ ન્યૂઝ અપડેટ્સ આપના ફોન પર સૌથી ઝડપી મેળવવા માટે આજે જ ડાઉનલોડ કરો “મંતવ્ય ન્યૂઝ” ની નવી મોબાઇલ એપ્લિકેશન.
