લોકો માની લે છે કે આવકવેરા રિટર્ન ફાઇલ કર્યા પછી તેમનું કામ થઈ ગયું છે. જોકે આ સાચું નથી. જે લોકો ઈન્કમ ટેક્સ રિટર્ન એટલે કે ITR ભરીને પરેશાન છે તેમને જણાવી દઈએ કે રિટર્ન ફાઈલ કર્યા પછી પણ નોટિસ આવી શકે છે. આવકવેરા વિભાગ તરફથી કરદાતાને અનેક પ્રકારની નોટિસો આવે છે.
ઈન્કમટેક્સ રિટર્ન (ITR ડેડલાઈન) ફાઈલ કરવાની છેલ્લી તારીખથી કેટલાંક અઠવાડિયા વીતી ગયા છે. આ પછી, આવકવેરા વિભાગમાં ITR આકારણીની પ્રક્રિયા ચાલી રહી છે. સાચા રિટર્ન (ITR ફાઇલિંગ) ફાઇલ કરનારાઓને આવકવેરા વિભાગ તરફથી રિફંડ મળી રહ્યું છે, જ્યારે ખોટા કરદાતાઓને આવકવેરા વિભાગ તરફથી આવકવેરા નોટિસ મળી રહી છે. આવકવેરા વિભાગ તરફથી નોટિસ મેળવવી ગમે ત્યાંથી સારી વાત નથી, પરંતુ નોટિસ મળતાની સાથે જ ગભરાવું પણ યોગ્ય નથી. આવકવેરા વિભાગ અનેક કારણોસર કરદાતાઓને નોટિસ મોકલે છે. ચાલો જાણીએ ઈન્કમ ટેક્સ ડિપાર્ટમેન્ટ તરફથી નોટિસ કેમ આવે છે. નોટિસ મળે તો શું કરવું…? નોટિસથી ડરવું કેમ ન જોઈએ… ?
સામાન્ય રીતે લોકો માની લે છે કે આવકવેરા રિટર્ન ફાઈલ કર્યા પછી તેમનું કામ થઈ જાય છે. જોકે આ સાચું નથી. જે લોકો ઈન્કમ ટેક્સ રિટર્ન એટલે કે ITR ભરીને પરેશાન છે તેમને જણાવી દઈએ કે રિટર્ન ફાઈલ કર્યા પછી પણ નોટિસ આવી શકે છે. આવકવેરા વિભાગ તરફથી કરદાતાને અનેક પ્રકારની નોટિસો આવે છે. જો ચૂકવેલ કર અને કરપાત્ર આવક વચ્ચે તફાવત હોય તો, વિભાગ તરફથી નોટિસ પ્રાપ્ત થાય છે. આવકવેરા રિટર્નમાં જંગી રિફંડનો દાવો કરવો પણ નોટિસનું કારણ બને છે.
આવકવેરા વિભાગ તરફથી અનેક પ્રકારની નોટિસો આવે છે. કોઈપણ વ્યક્તિ અથવા વ્યવસાય અથવા કંપનીને મોકલવામાં આવતી નોટિસ અનુસાર, નોટિસની શ્રેણી નક્કી કરવામાં આવે છે. લગભગ 15 થી 20 પ્રકારની નોટિસો હોય છે, આમાંની કેટલીક નોટિસ એવી હોય છે જે વ્યક્તિઓને મોકલવામાં આવે છે. આ આવકવેરાની નોટિસ સામાન્ય રીતે લોકો દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે…
કલમ 142: જો કોઈ વ્યક્તિએ ITR ફાઈલ કર્યું નથી, તો ઈન્કમ ટેક્સ ઓફિસર તેને કલમ 142 હેઠળ નોટિસ આપીને રિટર્ન ફાઈલ કરવા માટે કહી શકે છે. નાની માહિતી અથવા સ્પષ્ટતાઓ માંગવા માટે આ વિભાગ હેઠળ નોટિસ પણ મોકલી શકાય છે.
કલમ 143 (2): આ ચકાસણીની સૂચના છે. આનો અર્થ એ થયો કે આવકવેરા વિભાગ તમારી પાસેથી કેટલીક વધુ વિગતોમાં માહિતી માંગે છે. આ અંતર્ગત એકાઉન્ટ બુક, બેંક સ્ટેટમેન્ટ જેવી ઘણી માહિતી પૂછી શકાય છે. તેના આધારે આકારણી કરવામાં આવશે. આ નોટિસ ઈન્કમ ટેક્સ રિટર્ન ફાઈલ કર્યા પછી આવે છે. લોકોને આ નોટિસ સૌથી વધુ મળે છે.
કલમ 144: તેને બેસ્ટ જજમેન્ટ એસેસમેન્ટ કહેવામાં આવે છે. જો તમે ITR ફાઈલ કર્યું નથી અથવા કલમ 142 અથવા 143(2) હેઠળ જારી કરાયેલ નોટિસનો જવાબ આપ્યો નથી, તો આવકવેરા અધિકારી કલમ-144 હેઠળ નોટિસ મોકલી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, અધિકારીઓ વર્તમાન માહિતીના આધારે આવકનું મૂલ્યાંકન કરી શકે છે અને તેના પર ટેક્સ, વ્યાજ અને દંડ લાદી શકે છે.
કલમ 147/148/149: જો આવકવેરા વિભાગના અધિકારીને ખબર પડે કે તમારી આવકના અગાઉના મૂલ્યાંકનમાં અમુક આવકનો સમાવેશ થતો નથી અથવા તમારી પાસે એવી કોઈ આવક છે જે અગાઉ જાહેર કરવામાં આવી નથી, તો આ નોટિસ આવી શકે છે.
કલમ 143(1): આ નોટિસ હેઠળ આવે છે જ્યારે તમે ITRમાં કોઈ ભૂલ કરી હોય અથવા ખોટી માહિતી આપી હોય. આવી સ્થિતિમાં, આવકવેરા અધિકારી નોટિસ જારી કરીને તમારો પક્ષ પૂછે છે. જો તમે જવાબથી સંતુષ્ટ ન હોવ, તો તમારો ટેક્સ વધારી શકાય છે અથવા કપાત ઘટાડી શકાય છે.
ઉપરાંત, ખામીયુક્ત રિટર્ન માટે કલમ 139(9), શોધ અને જપ્તી માટે કલમ 153(A), બાકી રકમમાં કર, વ્યાજ અથવા દંડ માટે કલમ 156, આવક દબાવવાની આશંકા હેઠળ કલમ 131(A) હેઠળ નોટિસ મોકલી શકાય છે.
