રશિયા પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોની વિશ્વના જીડીપી વૃદ્ધિ દર પર ખરાબ અસર પડશે. આ અઠવાડિયે વિશ્વ બેંકે પણ આ આશંકા વ્યક્ત કરી હતી. બીજી તરફ, ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ પણ કહ્યું છે કે પ્રતિબંધો વૈશ્વિક અર્થતંત્ર અને નાણાકીય બજારો પર “ગંભીર અસર” કરશે.
યુક્રેન પર હુમલા બાદ લાદવામાં આવેલા અત્યંત આકરા પ્રતિબંધોથી રશિયન અર્થવ્યવસ્થાને ભારે ફટકો પડ્યો છે. પરંતુ તેની અસર વિશ્વ અર્થતંત્ર પર પણ પડી રહી છે. કેટલાક અર્થશાસ્ત્રીઓએ તાજેતરના વિકાસને કારણે વૈશ્વિક મંદી અને નાણાકીય બજારોમાં ઉથલપાથલની આગાહી કરી છે.
એક અંદાજ એવો છે કે રશિયા પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોની વિશ્વના જીડીપી વૃદ્ધિ દર પર ખરાબ અસર પડશે. આ અઠવાડિયે વિશ્વ બેંકે પણ આ આશંકા વ્યક્ત કરી હતી. ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ પણ કહ્યું છે કે પ્રતિબંધો વૈશ્વિક અર્થતંત્ર અને નાણાકીય બજારો પર “ગંભીર અસર” કરશે.
ચીનથી આયાત કરવી મોંઘી છે
બીજી આગાહી એ છે કે વૈશ્વિક વેપારમાં નવા અવરોધો ઊભા થશે. જર્મન થિંક ટેન્ક કીલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટે કહ્યું છે કે કોરોના રોગચાળા પછી વિશ્વ વેપાર વેગ પકડવા લાગ્યો. પરંતુ હવે એક નવી સમસ્યા ઉભી થઈ છે. ચીન અને યુરોપ વચ્ચે માલસામાન રશિયામાંથી પસાર થતા રેલ માર્ગ દ્વારા વહન કરવામાં આવે છે. ગયા વર્ષે જ્યારે બંદરો પર બોજ વધ્યો ત્યારે આ માર્ગે યુરોપને મોટી રાહત આપી. પરંતુ હવે આના દ્વારા વ્યાપાર પર નિયંત્રણો આવવાની શક્યતા છે. તેનાથી યુરોપ માટે ચીનથી આયાત કરવી મોંઘી થઈ શકે છે.
ત્રીજું, સપ્લાય ચેઇન સંબંધિત મુશ્કેલીઓ વધવાની સંભાવના છે. યુક્રેન પર હુમલા બાદથી હજારો ટેન્કરોને રશિયા અને યુક્રેનના બંદરો પર જવા પર રોક લગાવી દેવામાં આવી છે. તેમને કાળા સમુદ્રની બાજુથી જવાની સલાહ આપવામાં આવી છે. પરંતુ ભીડ વધવાના કારણે વાહનવ્યવહાર ખૂબ જ ધીમો ચાલી રહ્યો છે. કોરોના રોગચાળાને કારણે સપ્લાય ચેન પહેલેથી જ ખોરવાઈ ગઈ હતી. હવે આમાં એક નવી સમસ્યા ઉભી થઈ છે.
ચોથી ચિંતા સંભવિત ખાદ્ય કટોકટી વિશે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં અનાજના ભાવ વધવા લાગ્યા છે. વર્લ્ડ ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઈઝેશને ગયા અઠવાડિયે કહ્યું હતું કે વર્તમાન પરિસ્થિતિને કારણે વિશ્વમાં ખાદ્ય પદાર્થોની અછત થઈ શકે છે. સંગઠન અનુસાર, યુક્રેન પર હુમલા બાદ ઘઉં અને જવની કિંમતમાં 30 ટકાથી વધુનો વધારો થયો છે. રેપસીડ ઓઈલ અને સનફ્લાવર ઓઈલના ભાવમાં 60 ટકા સુધીનો વધારો થયો છે. રશિયા અને યુક્રેન બંને ઘઉં અને અન્ય ઘણા અનાજના સૌથી મોટા નિકાસકારો છે.
રશિયાનો જવાબી કાર્યવાહી ચિંતાનું કારણ બની હતી
પાંચમો અને સૌથી મહત્વનો મોરચો ક્રૂડ ઓઈલ અને નેચરલ ગેસનો છે. યુરોપ અને અમેરિકામાં આ બંને કોમોડિટીના ભાવમાં તીવ્ર વધારો થયો છે. આ સિવાય કોલસો, રેર અર્થ, લાકડું અને પ્લાસ્ટિકના ભાવમાં પણ વધારો થયો છે. વિશ્લેષકોના મતે આ વસ્તુઓના ફુગાવાની અસર તમામ પ્રકારના ગ્રાહકો પર પડી રહી છે.
છઠ્ઠી ચિંતા પશ્ચિમી પ્રતિબંધો સામે રશિયાના પ્રતિશોધાત્મક પગલાંથી ઉદ્ભવે છે. પશ્ચિમી પ્રતિબંધોએ રશિયામાં ટેલિકોમ્યુનિકેશન, મેડિકલ, ટ્રાન્સપોર્ટ, એનર્જી અને ટેક્નોલોજી સેવાઓને મોંઘી બનાવી છે. હવે જો બદલો લેવા માટે રશિયા તેલ અને ગેસની નિકાસમાં કાપ મૂકશે તો પશ્ચિમી દેશોમાં સામાન્ય લોકોનું જીવન મોંઘું થઈ જશે.
સાતમી ચિંતા એ છે કે પ્રતિબંધો અને પ્રતિ-પ્રતિબંધોની અસરો વિશ્વને આર્થિક મંદીમાં મૂકી શકે છે. બેન્ક ઓફ અમેરિકાના તાજેતરના સર્વેમાં જાણવા મળ્યું છે કે રોકાણકારો નર્વસ છે અને તેઓ તેમની રોકડ સંગ્રહ કરી રહ્યા છે. સર્વેક્ષણમાં મોટાભાગના નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે યુક્રેન સંકટને કારણે ફુગાવાનો દર તમામ રેકોર્ડ તોડી શકે છે. Laffer Tengler Investment નામની કંપનીના CEO નેન્સી ટેંગલરે એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું- ‘મંદીનો ડર વધુ ઊંડો થઈ રહ્યો છે. વધતી જતી મોંઘવારી, ઉર્જા ખર્ચમાં વધારો વગેરે કારણો છે, જેના કારણે યુરો ઝોન મંદીનો શિકાર બને તેવી શક્યતા છે.
