વિશ્વમાં ઝડપી આબોહવા પરિવર્તનને કારણે પ્રદૂષણ એક મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે. દરમિયાન, એવું બહાર આવ્યું છે કે કાઠમંડુ વિશ્વના સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોની યાદીમાં ટોચ પર છે. IQ Air એ પોતાના રિપોર્ટમાં આ દાવો કર્યો છે. રિપોર્ટમાં IQ Air એ નિર્દેશ કર્યો છે કે રવિવારે બપોરે કાઠમંડુ એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સમાં સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોમાં ટોચના સ્થાને પહોંચ્યું હતું. હાલમાં કાઠમંડુમાં વાયુ પ્રદૂષણની સાંદ્રતા વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા 24 કલાક એર ક્વોલિટી ગાઇડલાઇન વેલ્યુ દ્વારા આપવામાં આવેલી ભલામણ મર્યાદા કરતાં 1.9 ગણી વધારે છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે સ્ટેશને માહિતી આપી છે કે કાઠમંડુનો AQI 200ના આંકને પાર કરી ગયો છે. જેને લઈને શહેરની હવા શ્વાસ લેવા માટે વધુ ઝેરી બની રહી છે. સ્ટેશને એ પણ અહેવાલ આપ્યો છે કે જેમ જેમ AQI સતત ઘટી રહ્યો છે, તેમ કાઠમંડુમાં દૃશ્યતા સતત ઘટી રહી છે. કાઠમંડુના રહેવાસીઓનું પણ કહેવું છે કે ત્યાં વિઝિબિલિટી નોંધપાત્ર રીતે ઘટી ગઈ છે. આલમ એ છે કે અગાઉ આકાશ ભૈરબના ટેકરી મંદિર પરથી ધરહરા ટાવર સ્પષ્ટ જોઈ શકાતો હતો, પરંતુ હવે ધુમ્મસના કારણે તેને જોવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે. નબળી વિઝિબિલિટી ફ્લાઇટ્સ પર પણ અસર કરે છે કાઠમંડુમાં વાયુ પ્રદૂષણમાં સતત વધારો થતાં ત્યાંની ઉડ્ડયન સેવાઓને પણ અસર થઈ રહી છે. તેની અસર રવિવારે સ્થાનિક ફ્લાઈટ પર પણ જોવા મળી હતી.
ત્રિભુવન ઈન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ (TIA) કાર્યાલયે માહિતી આપી છે કે પોખરા, ભરતપુર અને તુમલિંગતાર સહિત અન્ય સ્થળોની ફ્લાઈટ્સ નબળી વિઝિબિલિટીને કારણે ખોરવાઈ ગઈ છે. TIA ઓફિસના પ્રવક્તા ટેકનાથ સિતૌલાએ જણાવ્યું હતું કે પોખરા સહિત ત્રણ સ્થાનિક સ્થળોની ફ્લાઈટ્સ સંપૂર્ણપણે પ્રભાવિત થઈ છે. પોખરા, ભરતપુર અને તુમલિંગતાર માટે પણ કોઈ ફ્લાઈટ ઓપરેટ કરવામાં આવી નથી. છેલ્લા ત્રણ દિવસથી કાઠમંડુ સહિત દેશના વિવિધ સ્થળોએ વધી રહેલા વાયુ પ્રદૂષણને કારણે ફ્લાઈટ્સ પ્રભાવિત થઈ રહી છે. શુક્રવાર અને શનિવારે પોખરા જતી ફ્લાઈટને પણ અસર થઈ હતી. સિતૌલાએ જણાવ્યું હતું કે જો કે આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રની ફ્લાઇટ્સ સામાન્ય રીતે સવારે પ્રભાવિત થાય છે, તે હવે નિયમિતપણે થઈ રહી છે. જેના કારણે પ્રદુષણ વધી રહ્યું છે આ પહેલા ગુરુવારે નેપાળના પર્યાવરણ વિભાગે રાજધાનીમાં વધતા ધુમાડા અને પ્રદૂષણ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. કાઠમંડુ ખીણ અને દેશના મધ્ય અને પૂર્વ ભાગોમાં વાયુ પ્રદૂષણનું સ્તર બારા, પારસા, ચિતવન સહિત દેશભરમાં 140 થી વધુ સ્થળોએ વધ્યું છે, કારણ કે પ્રદૂષણના સ્થાનિક સ્ત્રોતો જેમ કે આગ અને કૃષિ અવશેષોને બાળી નાખવાના કારણે, વિભાગે જણાવ્યું હતું. આ સાથે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે દેશના અલગ-અલગ ભાગોમાં આગને કારણે પ્રદૂષણ પણ ઝડપથી વધી ગયું છે. લોકોને માસ્ક પહેરવાની સલાહ આપવામાં આવી હતી પર્યાવરણ નિષ્ણાતોએ આ સ્થિતિને અત્યંત જોખમી ગણાવી છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું છે કે ઝેરી હવા ત્યાં રહેતા લોકો માટે ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.
આ સાથે તેમણે લોકોને માસ્ક પહેરવાનું સૂચન કર્યું છે જેથી વાયુ પ્રદૂષણની અસરને ઓછી કરી શકાય. હવાના પ્રદૂષણને કારણે નેપાળમાં તાજેતરના વર્ષોમાં શ્વાસ સંબંધી રોગો, ફેફસાના કેન્સર, હૃદય રોગ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને સ્ટ્રોકના દર્દીઓની સંખ્યામાં વધારો થયો છે. અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે 2019 માં નેપાળમાં ઇન્ડોર અને આઉટડોર વાયુ પ્રદૂષણને કારણે 42,000 લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. વાયુ પ્રદૂષણને કારણે થયેલા કુલ મૃત્યુમાંથી 19 ટકા 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો અને 27 ટકા 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો હતા. ભૂતકાળમાં પણ, આરોગ્ય અને વસ્તી મંત્રાલયે લોકોને વાયુ પ્રદૂષણના જોખમથી બચાવવા માટે ફેસ માસ્ક પહેરવાની સલાહ આપી હતી. આ સાથે પર્યાવરણ વિભાગે લોકોને બહાર જતી વખતે ખાસ તકેદારી રાખવા અપીલ કરી છે.
