Saptarishi: નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે 1 ફેબ્રુઆરીએ દેશનું કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કર્યું હતું. બજેટ રજૂ કરતી વખતે નાણામંત્રીએ સપ્તઋષિનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. સપ્તઋષિ આ બજેટ સાથે સંબંધિત છે. વાસ્તવમાં આ બજેટની 7 પ્રાથમિકતાઓ છે, નાણામંત્રીએ તેમને સપ્તઋષિ કહીને સંબોધ્યા છે. આ સપ્તર્ષિઓ છે – સમાવેશી વૃદ્ધિ, છેલ્લા માઈલ સુધી પહોંચવું, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને રોકાણ, સંભવિતતા, હરિયાળી વૃદ્ધિ, યુવા શક્તિ અને નાણાકીય ક્ષેત્ર. ચાલો જાણીએ કે તેને સપ્તઋષિ કેમ કહેવામાં આવે છે અને સનાતન ધર્મમાં પણ સપ્તઋષિઓનું શું મહત્વ છે.
કોણ છે સપ્તઋષિઓ
પ્રાચીન સમયમાં સપ્તઋષિ (Saptarishi) નામના સાત ઋષિઓનો સમૂહ હતો. બ્રહ્માંડમાં સંતુલન જાળવવાની અને માનવજાતને સાચો માર્ગ બતાવવાની જવાબદારી આ ઋષિઓની હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે સપ્તઋષિઓ હજી પણ તેમના કામમાં વ્યસ્ત છે. રાત્રિના આકાશમાં દેખાતા નક્ષત્રને સપ્તર્ષિ નક્ષત્રની સંજ્ઞા પણ આપવામાં આવી છે. વેદોમાં જે સાત ઋષિઓના નામનો ઉલ્લેખ છે તે છે ઋષિ કશ્યપ, અત્રિ ઋષિ, ભારદ્વાજ ઋષિ, વિશ્વામિત્ર ઋષિ, ગૌતમ ઋષિ, જમદગ્નિ ઋષિ અને વશિષ્ઠ ઋષિ. વેદોમાં આ સાત ઋષિઓને વૈદિક ધર્મના સંરક્ષક માનવામાં આવ્યા છે.
કશ્યપ (Saptarishi)ઋષિને 17 પત્નીઓ હતી. કહેવાય છે કે તેમની અદિતિ નામની પત્નીથી દેવતાઓ અને દિતિ નામની પત્નીથી રાક્ષસો ઉત્પન્ન થયા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે બાકીની પત્નીઓમાંથી પણ વિવિધ જીવો ઉત્પન્ન થયા છે. બીજા ઋષિ અત્રિ છે. પુરાણો અનુસાર, શ્રી રામ, લક્ષ્મણ અને સીતા ત્રેતાયુગમાં વનવાસના સમય દરમિયાન ઋષિ અત્રિની પત્ની અનસૂયા માતાના આશ્રમમાં રહ્યા હતા. તેમના પુત્ર ભગવાન દત્તાત્રેય છે. ત્રીજા ઋષિ ભારદ્વાજ છે જેમણે આયુર્વેદ સહિત અનેક ગ્રંથોની રચના કરી હતી. તેમના પુત્ર દ્રોણાચાર્ય હતા. ચોથા ઋષિ વિશ્વામિત્ર છે જેમણે ગાયત્રી મંત્રની રચના કરી હતી. પાંચમા ઋષિ ગૌતમ છે જેમની પત્ની અહિલ્યા હતી. તેમણે અહલ્યાને શ્રાપ આપ્યો અને તે પથ્થર બની ગયા હતા. ભગવાન શ્રી રામની કૃપાથી અહિલ્યાએ તેમનું સ્વરૂપ પાછું મેળવ્યું. છઠ્ઠા ઋષિ જમદગ્નિ છે જેમના પુત્ર ભગવાન પરશુરામ હતા. સાતમા ઋષિ વશિષ્ઠ છે. ઋષિ વસિષ્ઠ રાજા દશરથ, રામ, લક્ષ્મણ, ભરત અને શત્રુઘ્નના ચાર પુત્રોના ગુરૂ હતા.
