Dharm-Bhakti: મહાશિવરાત્રીનો શુભ પર્વ એટલે ભગવાન ભોલેનાથને પ્રસન્ન કરવાનો અને મનોકામના પૂર્ણ કરવાનો તહેવાર. શિવજી ખૂબ જ સરળ છે, તેઓ એવા ભગવાન છે જે થોડી ભક્તિથી પણ સરળતાથી પ્રસન્ન થઈ જાય છે. તે માત્ર જળ, બિલીપત્ર અર્પણ કરીને અને ‘ઓમ નમઃ શિવાય’ મંત્રનો જાપ કરીને પણ ભક્તોની ઈચ્છાઓ પૂર્ણ કરે છે. ભગવાન શિવે દરેક ત્યજી દેવાયેલી વસ્તુને અપનાવી અને તેને પૂજાનું પ્રતીક બનાવી દીધું. શિવ પ્રતીકોમાં જીવનના ઊંડા રહસ્યો સમાયેલા છે, ચાલો જાણીએ.
ચંદ્ર
શિવજીના જટાજુટ પર ચંદ્ર છે, જે શીતળતાનું પ્રતિક છે. (Dharm-Bhakti) મનુષ્યનું સમગ્ર જીવન મન પર નિર્ભર છે, તેથી મન શિવ દ્વારા જ સંતુલિત થઈ શકે છે. જે મનના શુભ વિચારો દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે. .આવી સ્થિતિમાં જીવે તેની યોગ્યતા મુજબ શ્રેષ્ઠ વિચારોને ખીલવીને સૃષ્ટિના કલ્યાણની દિશામાં આગળ વધવું જોઈએ.
ત્રિશુલ અને ડમરુ
શિવના શ્રૃંગારમાં ત્રિશુલનું વિશેષ સ્થાન છે.ત્રિશૂલ ભૌતિક, દિવ્ય અને આધ્યાત્મિક પ્રવાહોની સાથે શક્તિનું પણ પ્રતિક છે. ત્રિશુલની ત્રણેય ધારો અનુક્રમે સત, રજ અને તમ ગુણોથી પ્રભાવિત ભૂતકાળ, ભવિષ્ય અને વર્તમાનનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.ત્રિશૂલ દ્વારા, સૃષ્ટિ વિરુદ્ધ વિચારનારા રાક્ષસો યુગોથી માર્યા ગયા છે. દરેક વ્યક્તિ જીવે છે.
નંદી
શિવજીનો નંદી ચાર પગવાળો હોવા એ ધર્મ, અર્થ અને મોક્ષનું પ્રતીક તેમજ અનંત પ્રતીક્ષા અને ધૈર્યનું પ્રતીક છે.શિવની ગણ નંદી ભક્તિનું સ્વરૂપ દર્શાવે છે જેમાં ભક્ત તેના દેવતાને મળવા આતુર હોય છે પરંતુ તેની મર્યાદામાં હોય છે. આનો પુરાવો એ છે કે જો કોઈ પણ સંદેશ ધ્યાન કરતા શિવ સુધી પહોંચવો હોય તો નદી શ્રેષ્ઠ માધ્યમ છે, એટલા માટે શિવજી સમક્ષ નંદીના ચરણ સ્પર્શ કરવામાં આવે છે અને તેમના કાનમાં ઈચ્છાઓ બોલવામાં આવે છે.
માથા પર ગંગા અને શરીર પર ભસ્મ
સદાશિવે પોતાના તાળાઓમાં ગંગાને એક સ્થાન આપ્યું જેથી તે સંદેશ આપે કે આવેગની સ્થિતિને સંકલ્પ દ્વારા સંતુલિત કરી શકાય છે. શિવ પોતાના શરીર પર ભસ્મ ધારણ કરે છે. ભસ્મ દ્વારા મૃત્યુને યાદ કરવામાં આવે છે. કયામતના સમયમાં, આખું વિશ્વ નાશ પામે છે, ફક્ત રાખ (રાખ) જ રહે છે. શરીરની પણ આ સ્થિતિ છે.
ત્રિનેત્ર અને સર્પ
શિવ શંકર ત્રિનેત્રધારી છે જે એ હકીકતનું પ્રતિક છે કે બે આંખો માત્ર વિશ્વને જોવા માટે છે, ત્રીજી આંખ જ્ઞાન અને બુદ્ધિ માટે છે, તેથી માણસે પોતાના કલ્યાણ માટે હંમેશા જ્ઞાનની આંખ ખુલ્લી રાખવી જોઈએ. સર્પની પસંદગી શિવની સભાન, સતર્ક સ્થિતિ દર્શાવે છે. બીજી તરફ, સાપ તમોગુણ છે અને તે વિનાશક વૃત્તિનો પ્રાણી છે. તેથી, શિવ તેને વિનાશકતાના પ્રતીક તરીકે ધારણ કરે છે, એટલે કે શિવ પાસે તમોગુણ છે.
