winter sleep: શિયાળાની ઋતુમાં, દરેક વ્યક્તિની રજાઇ સાથે મિત્રતા થઇ જાય છે. ભલે પછી ગમે તેટલા મક્કમ મનના હોય. ઘણા લોકો દ્વારા બનાવેલી યોજનાઓ પણ આ ઠંડી અને રજાઇ દ્વારા આપવામાં આવતી હૂંફને કારણે બરબાદ થઈ જાય છે. સવારે ઠંડીમાં કોઈ જાગવા માંગતું નથી. દરેક વ્યક્તિનું મન માત્ર થોડી વધુ ઊંઘ મેળવવા માંગે છે. શિયાળામાં ઊંઘ પણ ખૂબ આવે છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ઉનાળાની સરખામણીમાં ઠંડીના વાતાવરણમાં આટલી ઊંઘ કેમ આવે છે? જાગ્યા પછી પણ આપણે કેમ થાકી જઈએ છીએ?
જો તમને લાગે છે કે વધુ પડતી ઠંડીને કારણે તમને વધુ ઊંઘ ( winter sleep) આવે છે તો તમે ખોટું વિચારી રહ્યા છો. એ વાત સાચી છે કે ઋતુ પ્રમાણે આપણી ઊંઘવાની આદતો બદલાતી રહે છે. બદલાતી ઋતુને કારણે તાપમાનમાં પણ ફેરફાર થાય છે અને ઊંઘનો સમયગાળો પણ વધે છે. અહીં એ સમજવું અગત્યનું છે કે આવું શા માટે થાય છે. ઠંડી તમારી ઊંઘની પેટર્નને કેવી રીતે અસર કરે છે? વાસ્તવમાં આપણું શરીર કુદરતી રીતે મેલાટોનિન (સ્લીપ હોર્મોન) ઉત્પન્ન કરે છે. સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્તના સમયમાં ફેરફાર મેલાટોનિનના સ્તરને અસર કરે છે.
મેલાટોનિન શું છે
શિયાળામાં, ઉનાળાની જેમ સૂર્યપ્રકાશ ઘણીવાર ઓછો હોય છે, તેથી મેલાટોનિનનું દમન પણ ઉનાળામાં જેટલું હોતું નથી. તેથી, ઘણી વખત આપણું શરીર દિવસ અને રાત્રિના સમય વચ્ચે તફાવત કરી શકતું નથી, જેના કારણે ઊંઘની ઇચ્છા વધુ થાય છે. મેલાટોનિન એ શરીરનો એક હોર્મોન છે, જે શરીરમાં પિનીયલ ગ્રંથિમાંથી બહાર આવે છે. આ હોર્મોન જ શિયાળામાં વધુ ઊંઘનું કારણ બને છે. પીનીયલ ગ્રંથિ મગજમાં છે. જ્યારે મેલાટોનિન નામનું આ હોર્મોન બહાર આવે છે, ત્યારે આપણને ઊંઘ આવવા લાગે છે.
આ બાબતોનું ધ્યાન રાખો
કસરતનો અભાવ, બિનઆરોગ્યપ્રદ આહાર, નબળી જીવનશૈલી, સૂર્યપ્રકાશનો અભાવ, નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને શરદી અને ફ્લૂ જેવા રોગો પણ શિયાળામાં વધુ પડતી ઊંઘના કેટલાક કારણો છે. આ તમામ પરિબળો ઠંડા હવામાનમાં તમારી ઊંઘને અસર કરી શકે છે. જો કે, આ પરિસ્થિતિને ટાળવા માટે, તમે કેટલીક બાબતોનું ધ્યાન રાખી શકો છો, જેમ કે-
- દિવસના સમયે સૂર્યપ્રકાશ મેળવવાનો પ્રયાસ કરો.
- દરરોજ 15-30 મિનિટ માટે કસરત કરો.
- દિવસ દરમિયાન ઊંઘવાનું ટાળો અને તમારી જાતને રોજિંદી પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત રાખો.
- રૂમનું તાપમાન યોગ્ય રીતે જાળવો. બેડરૂમ ન તો ખૂબ ગરમ હોવું જોઈએ અને ન તો ખૂબ ઠંડું.
- વધુ પડતો ખોરાક ન ખાવો, ખાસ કરીને શિયાળામાં, રાત્રિભોજનમાં વધુ ખાવાનું ટાળો.
