ન્યાયાધીશ ડૉ. અજય કૃષ્ણ વિશ્વેશ દ્વારા જ્ઞાનવાપી સંકુલમાં સર્વે માટે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) ને આપવામાં આવેલ સમયગાળો 2 સપ્ટેમ્બરે સમાપ્ત થશે. તેમણે 4 ઓગસ્ટથી ચાલુ સેવા પૂરી કરીને 2 સપ્ટેમ્બર સુધીમાં રિપોર્ટ સુપરત કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. ASIનો સર્વે શુક્રવારે સતત 29માં દિવસે પણ ચાલુ રહ્યો હતો.
ASI એ જ્ઞાનવાપી સંકુલમાં બિલ્ડીંગની ટોચ, ટોચની નીચેનો શિખર, મિનારો, તેની આસપાસની દિવાલો તેમજ વ્યાસજીના રૂમ અને અન્ય ભોંયરાઓની તપાસ કરી. આ સાથે સુપ્રીમ કોર્ટ વતી સીલ કરાયેલ વેરહાઉસના વિસ્તાર સિવાય અન્ય ખુલ્લા ભાગોની પણ તપાસ કરવામાં આવી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન મશીનોનો પણ ઉપયોગ થતો હતો. બનારસ, દિલ્હી, કાનપુર, પટના, આગ્રા, લખનઉના ASI નિષ્ણાતોએ ખૂબ જ ઝીણવટપૂર્વક પુરાવાનું સંકલન કર્યું.16 મેના રોજ, મંદિર પક્ષે જિલ્લા ન્યાયાધીશની કોર્ટમાં ASI મારફતે જ્ઞાનવાપી સંકુલની વૈજ્ઞાનિક તપાસની માગણી કરતી અરજી દાખલ કરી હતી. જેમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે જ્ઞાનવાપીમાં ભગવાન આદિ વિશ્વેશ્વરના મંદિરને તોડીને મસ્જિદ બનાવવામાં આવી હતી. આના પુરાવા સમગ્ર કેમ્પસમાં હાજર છે. આ સાંભળીને 21મી જુલાઈએ ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટે જ્ઞાનવાપી કેમ્પસ (સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા સીલ કરાયેલ વિસ્તાર સિવાય)નો સર્વે કરીને 4 ઓગસ્ટે રિપોર્ટ સબમિટ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જ્યારે આ આદેશને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો ત્યારે સર્વે પર સ્ટે મુકવામાં આવ્યો હતો અને મસ્જિદ બાજુને સુપ્રીમ કોર્ટ વતી હાઈકોર્ટમાં જવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો.
મસ્જિદ પક્ષની અરજી પર સુનાવણી કરતી વખતે હાઈકોર્ટે પણ 3 ઓગસ્ટ સુધી સર્વે પર સ્ટે આપ્યો હતો. બંને પક્ષોને સાંભળ્યા બાદ હાઇકોર્ટે જ્ઞાનવાપી પરિસરમાં ASI સર્વેને સ્ટે આપવાની મસ્જિદ બાજુની માંગને ફગાવી દીધી હતી. હાઈકોર્ટે પ્રતિબંધ હટાવ્યા બાદ 4 ઓગસ્ટથી સર્વેની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. ASIએ જિલ્લા ન્યાયાધીશની કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરીને સર્વે પૂર્ણ કરવા અને રિપોર્ટ સબમિટ કરવા માટે ચાર અઠવાડિયાનો સમય માંગ્યો હતો. 5 ઓગસ્ટના રોજ જિલ્લા ન્યાયાધીશે ASIની પ્રાર્થના સ્વીકારીને જ્ઞાનવાપી કેમ્પસના સર્વેનો રિપોર્ટ 2 સપ્ટેમ્બર, 2023 સુધીમાં રજૂ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
